Leku-izenak

(...)
Izen honen etimologiaz ikus -ain atzizkiari eskaini atalean dioguna. Baluriaran (Baluriain [bàlurjáin] gaur) Barranco de los Pozos eta Artadubarren-en arteko zuloa da (horregatik erdarazko hoyo generikoa), eta Xubingoa, La Calera, Lezkadui, eta Xauzgun-ekin mugatzen du, aipatu Los Pozos eta Artadubarren-ekin ezezik. Zuloan badira azekia batzu, eta ezbairik gabe hauetan bilatu behar da izenaren jatorria, haranak erreken edo azekien inguruan egoten direlako (cf. Arangaitz eta Zurbaran). Hemen barna igarotzen zen errota (Molino de Unzue eta agian Galipentzuko Aragoa ertzeko errota)-rako bidea. Mugatzaileaz horniturik ageri da lehen lekukotasunean, bai eta gero ere, behin edo beste. Altico de Baluriaran alderdiko muinoa da.
(...)

(...)
[-Ain atzizkia gure eskualdean] Gure eskualdean -ain atzizkia duten bost toponimo txiki eta nagusi bat aurkitu ditugu: Gardelain herri-izena Bizkaian, Azterain eta Baluriain Eslaban, Zenborain Galipentzun, eta Indurainzabala eta Makirriain Morionesen. Ondoan dagoen Orba ibarrean dokumentatzen den ain-dun toponimo mordoxka ikusita, harrigarria da gure alderdian bukaera hori duten bost toponimo besterik ez topatzea [Ikus L. de Urabayenen "Notas al gráfico de la extensión en Navarra de los nombres de pueblos terminados en -ain", RIEV, 16, 1925, 150-152. orr. Ikus, halaber, Jimeno Juríoren "Topónimos navarros con sufijo -ain", FLV, 48, 1986, 251-281] [...] Bigarren toponimoa "valeriani", "valuriani" edo horrelakoren batean oinarri zitekeen, baina lekukotasunik zaharrenak baluriarana (1534 [PRA-Oibar, 2. k.]) eta balluriarana (1593 [Id., 7. k.]) dira, XVII. menderako lekuko gehienek bukaeran -ain badute ere: baruriain (1637 [Id., 23. k.]), baluriaña (1633 [Id.]), baluriani (1693 [PRA-Kaseda, 7. k.]), baluriain (1681 [Id., 1. k.]). Hortaz, kasu honetan behintzat argi dago -ain ez dela latineko edo Erdi Aroko -ani-tik heldu [Nolanahi ere, lehen esan bezala, hiru toponimo hauek txikiak dira, hots, ez dira toponimo nagusi edo herri-izenak (despoblatuak ote?), Caro Barojak azaltzen dituen izenak ez bezala], euskal -arana batetik baizik. Mitxelenak dioenez [AV, 50-51. orrialdeak], haran hitza batzutan -arain itxurapean agertzen da (astiasuaran / astiasarain < Asteasu + haran), eta hau izan liteke gure toponimo horrentzako azalpena, *baluriarain aldaera aurkitu ez dugun arren [Eslaban berean lehen agerraldietan tasteran (PRA-Oibar, 3. k-bis. 1587), tastaran (id., 7. k., 1593), trastaran (id., 7. k-bis, 1593) eta aurrerago, 1644. urtean, trastarain itxurapean agertzen den toponimoa dugu. Honen lehen osagaia garbi ez egon arren badirudi bukaeran -aran 'haran' hitza identifika dezakegula, eta beraz, hemen ere Mitxelenaren oharra egiaztatzen dela. Baluriain aurreko *Baluriarain-etik atera zitekeen, haplologiaz. -Aran > -ain, -an bilakaera jasan duten toponimo ugarien artean Olatzagutiko Erbitiarana (PRA-Altsasu, 19. k., 1696), Erbitearana (id., 21. k., 1714) > Erbitiain (1915eko katastroa) > Erbitian [erbítjan] (egun) aipa daiteke]. Gainera, hasierako Bal- edo Ball- (balluri arana, 1593) bukaerako harana horren kide erdalduna izan daiteke (Cf. Balarata Ageza eta Galipentzun, Valladana Oibarren [Hau Aragoagoienean azaltzen den Ballarana-rekin identifika daiteke, d/r nahasketa eta elkar-trukea arrunta baita. Gatzen Lacasta, El euskera en el Alto Aragón, argitara gabeko (?) lana]).
(...)

(...)
Basándonos en el trabajo de Mitxelena nosotros (Salaberri, 1994: 41 y siguientes) hicimos hincapié en la reducción -arain > -ain, citando, entre otros, Baluriain (Eslaba, Navarra), que procede de Baluriarana, con un segundo elemento claro -arana ‘valle, vaguada, barranco’, Asturiain de Orisoain en Orba, que procede de Aiztunarana, Salutrain de Benegorri, en el mismo valle, de Salutarana. También citábamos el caso un poco especial del actual Erbitian en Olatzagutia, documentado en 1915 como Erbitiain, de un anterior Erbitiarana
(...)