Besteak beste, nahiren moduzkoen artean nahian dago. Horren ezezkoa nahi ezta da, baina nahi ezik erabil daiteke?

Zein da zuzena ondorengo esaldi honetan?: Egin behar dugun lehendabiziko gauza da ikastea/ikasi.

Forma hauek guztiak zuzenak dira?

a) Irakurri besterik ez duzu.

b) Irakurtzea besterik ez duzu.

c) Irakurri besterik ez duzu egin behar.

d) Irakurri baino ez duzu.

e) Irakurtzea baino ez duzu.

f) Irakurri baino ez duzu egin behar.

Zuzenak al dira honako egitura hauek?

Penizilina asmatutako gizona...

Plaza Barria eraikitako pertsona...

Bere zortzi emazteak hildako erregea...

Baliokideak al dira ikusiz eta ikusiaz?

Jakitera / jakin izatera: Biak berdin erabil daitezke? Ba al dute ezberdintasunik?

Etorri zealazkoa, eamazu zeorrek (zuzena, Gipuzkoako Goierrin).

Etorri zarelazkora, eraman ezazu zerorrek (zuzena, batuan).

Etorri zarenez gero, eraman ezazu zerorrek (aurrekoaren esanahia).

Lehenengo esateko modu hori herriko zaharren artean sarritan entzun izan dut. Agian, lokalismo hutsa da. Bestalde, fonetika aldetik, baliteke hiztun alfabetatu gabeen ahozko aldaera izatea. Beharbada, zarenez gero horren eboluzio-degenerazioa da: zarenez gerora?… zarenezkora?… etab. Beste probabilitate bat ere bada: zarelakotik eratorri izana.

Horrez gainera, jakin nahi nuke -z gero egitura erabiltzean noiz erabili behar den -ez gero. Kontsonantez bukatzen denean bakarrik? Hartuz gero ala hartuez gero?

Musika entzunez ikasten da lezioa (zuzen)

Zigarroa errez sartu da gelan (zuzen)

Txurroak salduz ateratzen du bizimodua (zuzen)

Kolpeak hartuz ikasten da oinez (zuzen)

Hegazkin bat erori da, ehun pertsona hilez (oker)

Hamarna kopa hartu genituen, egundoko mozkorra harrapatuz (oker)

Hegazkin bat erori eta ehun pertsona hil dira (zuzen)

Hamaika kopa edan genituelarik, egundoko mozkorra harrapatu genuen (zuzen)

Gure ustez, aldi berean gertatzen diren bi ekintza eta instrumentaltasuna adieraz daitezke -(e)z osagaiarekin, baina ondoriorik ez. Horrela al da?