Tr. Documentado en autores vizcaínos desde Capanaga. Tbn. lo hallamos en Lizardi.
sense-1
(V-ger-arr-gip; Añ)
Ref.:
AMorf 597;
EtxbaEib;
GteErd 201
. O (conjunción no disyuntiva)."Roso y velloso, sin distinción todo: (c.) gordin nai eldu
"Añ.
"
Nai karu nai maru (V-ger)"AMorf 597.
"
Nai, Tabuyon txakurra. Locución con que se significa que lo que cuenta uno u oye no pasa de ser un deseo. Zuk diñozuna, nai, Tabuyon txakurra
"EtxbaEib.
"
Ondo daoz bata nai bestea (V-arr)"GteErd 201.
v. nahiz (2). Ezin gogoratu baditu zeinbat [pekatu] direan, esan gitxigorabeera lau, amar, ogei, berrogei, nai geiago badire bere. VJ 10.
Konfesiñoe jenerala nai partikulara egiteko modu erraza. Oe 129.
Errege nai pobre, / nagusi nai txiker. AñEL1 175.
Abade bat nai praile bat juan leitekiala. fBOlg 166.
Biarrak priesaz, ondo nai txaarto amaituta. JJMgBasEsc 109.
Mezia esan, nai ataraten daben, baita bere enzuten dabenak. Astar II 210.
Bakarrik nai lagunakaz zagozanian. UrMarIl 70.
Orregaitik bada, demonioak nai munduak nai aragijak pekatuan jausi eragin gura deutsunian [...]. Ib. 28.
Baña olan zala, nai alan zala, Txominek beti eukan gogo-argia. EchtaJos 13.
Zelan edo alan, il nai bizi [...] alegiñak egittea. Ib. 117.
Zar, gazte, txiki ta andi, aberats nai txiro. Enb 148.
Gabez nai egunez. Otx 111.
Edozein unetan [...] bilduko liraken idazleak, gutxi nai asko. LdiIL 100.
Indarrez, gura nai gurez ezarritako buztarri ori ausi ta [...]. EguzkGizAuz 86.
Erazago bizi dana nai estuago [...] dabillena. Mañarikua(
inAkesIpiñ 3
).
Gizonezko nai andrazko, umeak ere bai. ErkiagArran 24 (v. tbn. BatB 35).
Bardin baso nai solora, / poz-pozik joaten gara. BEnbNereA 138.
Iñoz utsik barik, euri nai aterri, edur nai txingor.Gerrika 36.
v. tbn. Mg CC 228. Zav Fab RIEV 1907, 534. AB AmaE 349. Azc PB 87. A BGuzur 118. Itz Azald 129. JanEd II 55. Or Tormes 73. Kk Ab II 12. Etxabu Kontu 191.
azpiadiera-1.1
[Abesti au] abesauten zan, umeari lo eragitteko, nai edozein ordutan da lekutan.Echta Jos 29.
azpisarrera-1
DELA... NAHI... Bearrik egin edo egin erazo badozu, dala gauza barria, nai adobetea zarrak; dala doarik, nai alogeraz; dala ixilian, nai agirian. AñEL1 130 (EL2 138 nai... nai...
).
Eukiteko beti presente geure Jaun ta Jangoikua, dala solo, baso nai edozein leku ta biargintzatan. JJMgBasEsc 87.
azpisarrera-2
NAHI BAT NAHI. Alguno.
Liburutxu onek daukazan kapituluetarik bat nai bat irakurri edo enzuten dan bakotxean irabazten dira 40 eguneko induljenziak. Oe 2.
azpisarrera-3
NAHI DELA... ZEIN...Sea... sea..., bien... bien... Beti gagoz lurbira onetan zerbait bear dogula, nai dala aberatsa zein nekazalea. EchtaJos 13.
Nai dala osasunaz, / zein gexo txarretan. Ib. 261.
azpisarrera-4
NAHI DEN... NAHI DEN...Sea... sea..., bien... bien... Jaun zerukoak al dau semea sortuko. / Nai dan seme nai dan alaba. Balad 45.
azpisarrera-5
NAHI... EDO...Bien... bien..., sea... sea... Nai eguerdia baño leenago, edo geroago. Cap 58.
azpisarrera-6
NAHI... NAHI... (Vc ap. A; Añ (V)).
"Sea ésto, sea esotro, (V) nai au, nai ori" Añ. "Conjunción disyuntiva que significa "sea... sea" o "ya... ya, ora...ora"" A. (En los ejs. en los que nahi encabeza una subordinada, el vb. de ésta puede ser bien una forma vbal. con suf. -(e)la o un participio; cf. infra NAHI (DELA)... NAHI (DELA)). Nai batera, nai bestera esango da. Oe 167.
Mariñelak itxasotik / dakarren gustia, / nai besigu, nai legatz, / atun, sardinia, / nai txirla, nai mielgia / baita angillia. DurPl 60.
Nai aita, nai ama, nai umia, nai senidia [...] dana dala leenago galdu biar dogula pekatu egin baino. fBIc I 81.
Nai gaisotu nasala, nai pobretu nasala, nai zaartu nasala [...]. Ib. 61 (v. tbn. más ejs. en la misma pág.).
Aukera [...] izan daigun, nai onerako, nai txaarrerako. JJMgBasEsc 151.
Eztozu eukiko juramentu au zer zaindu; nai izan deila mortala, nai izan deila beniala. Astar II 64.
Nai batek bakarrik enzun daijala, nai millak enzun daijela. Ib. 214.
Onetarako egin leitez lora oneek nai alkartuta nai bakarrian. UrMarIl 7.
Nai oean dagoala [...] nai eskatzean egon. AzcPB 66.
Ta estaduak agindu dagiana, nai zuzena nai okerra dala [...]. EguzkGizAuz 99.
Bai itzez bai esan gaiztoz, nai zemaiez nai bildurpean. ErkiagBatB 68.
Barne-bizitzarako txit garrantzitsu, nai andik nai emendik, edozein ertzez begiratuta. GaztMusIx 145.
Kaietako moillak, nai barrakoak nai barrukoak, ez dirudie antxiñakoak. EtxabuKontu 137.
azpisarrerakoSense-6.1
(Con eta ante el último nahi
)."
Nai euri eta nai euzki, ezerk ausiko aren eguneroko bidia, haga lluvia, haga sol"EtxbaEib.
Nai adiskidiak ta nai arerijuak, nai senidiak ta nai atziak. fBIc I 83.
Nai onerako ta nai gatxerako. fBIc II 218 (v. tbn. III 372).
Nai iai-eguna izan / ta nai asteguna. AzcPB 322.
azpisarrerakoSense-6.2
(Con edo ante el último nahi
). Nai ardaua, nai ura edo nai petroliua, edozer biar eban egarriak itoko ezpa eban. SMZirik 18.
azpisarrera-7
NAHI DELA... NAHI...,
NAHI... NAHI DELA...(Con dos o más miembros y dela al menos en uno de ellos). "Ora sea ésto, ora esotro: (V) nai [...] au dala, nai ori" Añ. "Que venga o que no venga: (V) nai [...] datorrela, nai ez" Ib. Andraren bategaz, nai dala ezkondua, nai donzellea, librea, aidea edo relijiosea. Cap 102.
Nai dala demoninua, nai dala ordikerija, nai dala zorakerija dantzaak asmau ditubana. fBOlg 140.
Nai sazerdotia dala, nai kaballerua dala, nai konpesoria [...]. Ib. 204.
Nai dala doan, nai alogerez edo sariz; nai eztarian, nai agirian, bada guztietara da bekatu. AñEL2 138 (
LoraS 123 nai dala... nai dala...
).
Baña, nai artu nekaltasunak, / nai dala beste naibage, / Zure biotza, zeurea dala. EchtaJos 179.
v. tbn. Itz Azald 161 (nai dala... nai dala...).
azpisarrerakoSense-7.1
Arimia daukeen gizon ta emakume guztiak, nai diriala erejiak, nai judegubak, nai moruak, nai jentilak.fB Ic I 84. Modu onetan kenzen dabeenak, nai diriala otseinak, nai diriala alogerekuak, nai auzotegikuak, pekatu mortal egiten dabe. Astar II 157.