(V-oroz, AN-egüés-ilzarb-olza, L, BN, S; Dv; ia SP, Ht VocGr 404, H; ya Lcc, VP 37v, Lecl, H),
xa (Sal, R; Aq 363 (AN)),
ija,
txa (Aq 363 (AN))
Ref.:
A(ya, xa);
Bon-Ond 171
. Ya, para ahora; para entonces."Déjà"SP.
"Il ne parle plus, ia ez da minzo
"HtVocGr 404.
"
Ya ez du emaiten, il ne donne plus"Lecl.
v. dagoeneko, jada, jadanik. Tr. Documentado en todos los dialectos. Hay ija (o iya ) en Astarloa (II XI), Añibarro (EL 2 210) y fray Bartolomé (en los dos últimos tbn. ya ); xa en Mendigacha (122). En DFrec hay 3 ejs. de ja .
Bizi ezeze il dok ya Don Iacob. (Funerales de Jacob de Guevara). TAV 3.2.3.
[Anna] zein baitzen ia adin handitakoa. LçLc 2, 36 (TB ya).
Eia zerbait maneraz hel ahal naitenez hilen resurrekzionera; ez ia ardietsi dudalakotz, edo ia perfekt naizelakotz, baina banerraió. LçPhil 3, 12 (He ja [...] ja; TB oraino [...] oraino, Dv oraino [...] oraikoz
).
Eta, ya joateko egoan puntuan, atera eben rabel bat. Lazarraga A, 1146r.
Ya eozen euren esperanzea galdurik. Ib. A, 1154v.
Zegaiti dakutsun nola dagoan / ya bizi onegaz aspertua. Ib. B3, 1154v.
Ia partitu dira Paristik hamabi edo hamaborz pieza kanon Bloisko alderat.
CartEsp
461.
Domingo Bizkaikoari zorra deutsazu, / ezpa ya zinean gustiok Gabatxu!EgiaK 90.
Ia ezin gehiago iraun dezakezula ikhusirik. Ax 210 (V 141).
U zeinba ulle urdin daukada, ya noa zartuaz. Mic 12v.
Ene aipamenak badirudi ja frogatua gelditzen dela, zeren eskuara Tubal prinze handi haren umea eta alaba baita. ES 105.
Ez naiz ya nerea, ezpada zurea. CbEg II 49s (Dv LEd 251 ja
).
Ezi ya beldurrak nago nekatu zaratela. LEProg 102.
Ia erran dut. Brtc 33.
Ja bidetan zen Temistokla. Egiat 271.
Zuek ya munduarenak etzerate. Gco II 2.
Ya ez dira bi, ez bada aragi bat. fBIc III 345.
Illtera doianak, munduko gauzak ija ez ditu beriak. Ib. 269.
Ilteko etsita ya egoan guraso batek. ZavFab,
RIEV 1909, 35.
Iraungi da ja azken ephea. DvLEd 179.
Zurrungan hasia zen ya. HbEgia 31.
Zer ez du ja sinaturik?HUAurp 143.
Ederki hasirik, ja leher egina du xede horrek. StPierre 21.
Nere len ontzia ya itsasoratu zikiguk. LhYol 36.
Eztitut ja iraganen berro ziloak jauzian. Etcham 163.
Ja, bide puska bat egina eta gosetzen ere hasiak. BarbLeg 130.
Asto lasterrak zer diren eztakinat nik ja. PierKat 62.
Bat ia jan diat; amairu geatu. LekEunD 37.
Isokrate eta Demosthene hasiak ziren ja kezkatzen Makedoniatik heldu zen ekaitzaz. ZaitPlat 251.
Eta gu be ez gara ia denpora askorako. AlzolaAtalak 94.
Ez nuan posible ya geigo lanik egin. Auspoa 77-78, 27s.
Gureak ja egin du, gaiten garbi mintza. XaOdol 179.
Ur lasterraren erdian goaz, ez gaude ia ertzetik begira. MIH 229.
v. tbn.
DurPl 63. Xarlem 784. Arch Fab 13. ChantP 348. Arb Igand 204. JE Bur 123. Iratz 42. Mde Pr 187. Casve SGrazi 108. Ia: EZ Noel 43. O Po 15. Gç 193. Noe 69. Gand Elorri 126. Lab SuEm 181. Ya: Ber Doc 127r. VJ 11. OA 139. He Gudu 33. Acto 10. Mih 64. Añ LoraS 29. AA III 382. Lard 457. Gy 66. AB AmaE 20.
azpiadiera-1.1
(Con adv. (gralmte. de tiempo) o similar). Muthaturik bazabiltza ia aspaldi handian. E 163.
Spirituz ia oraindanik iarriak baikara zeruetan diradenén artean. LçAdv ** 8v.
Ia anhitz urthez geroztik zuetara ethortera desir dudanaren gainean. LçRom 15, 23 (He ja; Ol dagoneko).
Profetak hala zuela ia aspaldi kantatu. EZNoel 66.
Zeren ia ordukotzat neurria bethe baitzuten. Ax 125 (V 82).
Orai baitakusagu, ezen ia adinaren arauaz, heriotzeko portura hurbiltzen garela. Ib. 169 (V 114).
Duela ya aspaldi, / nik ongi dakit zuen bien berri. Gy 325.
Ia aspaldian ez dira entzuten / gautxori ta saguzarrak. ABAmaE 22.
Zenbeit egun huntan ja, piru batek zaukala erran diteke haren bizia. HUAurp 132.
Hiltzekotz, hila litake aspaldi ja. Ib. 210.
Len ia esanda daukat / guztien izena. AzcPB 298.
Orai xa kontan baratan naz aiketa abentu xikerrekoaraino. Mdg 129.
Hori goizean zen. Eguerdiko ja, [...] minik ttipiena ere ez zuen gehiago sendi. BarbSup 34.
Bertze jaunak ja aspaldiskoan loa ezin-garaituz zabiltzan. JEBer 36.
Ya dagoneko ikusten dira / mundu onetan mudantzak.Yanzi 60.
azpiadiera-1.2
(Con adj. o part.). Eta fedean flaku ez izanez, etzezan behá bere gorputz ia hilera, [...] ezeta Sararen umunzi ia hilera. LçRom 4, 19 (TB ya; IBk ordurako).
Sorthu ziñen aitziñetik / profetek kantaturik, / buraso esteril eta ia zahartuetarik. EZNoel 162.
Zarraizko San Augustino ia zaharrak Auxilio ipizpiku gazteari emaiten zioen abisuari. SPPhil 234.
Nere urdea, ya ttarroa, yangabe haiñitz bihi / arthatuz ongi, zait niri egiñen urde handi. Gy 15.
Jesusek ja errana gogora dohako. ZbyRIEV 1908, 212.
azpiadiera-1.3
Ja bortzpasei eraikirik dagozi.JE Bur 211.
azpiadiera-1.4
Ya, una vez (con ines.). Begiak ta besoak zerura jaso ta [...]. Ya lurrean: non Zu bilatu, nora Zuri jarraitu eztakit, Jauna. CbEg III 329.
azpiadiera-1.5
Altzürükü Urrutia / ala lekhü famatia / enetako ia izan düzü / phenaz hiltzeko lekhia.Balad 175.
azpisarrera-1
EZ JA.
No ya. Ezen baldin heretajea Legetik bada, ez ia promesetik. "Il n'est plus par la promesse"
.LçGal 3, 18.
azpisarrera-2
JA... JA...(Distributivo). Nekazálgoan dú okásio espeziála salbatzekó, yá zerén baita ofiziobát llánoa ta humila, yá zerén baita trabajósoa, ta baliarazidaikéna arimaindáko, ya ere zerén baita erretiratuágo okasioetáik [...] yá ere zerén [...]. LEProg 96.
Librátzeas ásko peligro, lánze ta gaitz beréxs, ya izantúten, ya izannuzkenetáik, nola eztakitéla. LEOng 36r.
Emon ta itxi euskuen ejenplu ta ikasbidea santuak eurak, ya martirak, ya konfesoreak, ya birjiña argalak. AñLoraS 126.
Era askotako afekto labur, baña bero exetuakaz, ya amorezkoak, ya damuzkoak, ya konfianzakoak, ya humiltasunezkoak. Ib. 99.
Batzubetan dago umia negarrez, beste batzubetan diadarrez; ija nai dau alzuan edo lepuan egon, ija nai dau batetik bestera ibili. Astar II 201.