1.
(AN, L-ain, BN, S; Lar, Aq 718 (AN), Dv, H; -kh- SP, VocBN, Gèze, H),
lekaRef.:
A;
GieseMolinS 622;
Lrq(lakha)
. "Picotin. Petite mesure"SP.
"Celemín"Lar.
"Almud"Aq 718.
"Mesure de capacité, correspondant au quart du décalitre"VocBN.
"Mesure valant deux litres et demi"Gèze.
"Mesure de capacité d'un peu plus de 3 litres"Dv.
"Mesure de capacité pour grains et matières sèches: elle équivaut en Labourt au 32.ème de l'hectolitre"H.
"Almud, medida de granos"A.
"Mesure de capacité pour grains: quart de décalitre"Lrq.
Cf. VocNav s.v. laca. v. lakari, imilaun. Tr. Usado desde Haraneder en textos septentrionales y baztaneses, tbn. hemos encontrado algún ej. occidental del s. XX.
Lakha bat ogi kornadu batean eta hirur lakha garagar kornadu batean. HeApoc 6, 6 (Lç xenika, TB kuarta, Dv bi laurden, Ur (V y G) bi libra, Echn, Ip bi libera, Ol txopin, BiblE kilo).
3 laka arto. (B, 1777). RIEV 1934, 691.
Laka bat edo almude bat gari.
BaztSerm1
272.
Har ezazu zureki / axuri bat ederrik, / oilo pare bat, leka bat intzaur / beste leka bat hurreki. AstLas 35.
Bi lakha ezkürrek emaiten die phitxer bat eta erdi olio. IpDial 106 (It lakari, Ur zelemin, Dv bortz laurden).
[Ur hura] sutik khentzen da eta hartan mariarazten lakha bat gisu bizi. DvLab 51.
Ez da deusere phisua bezain xuxenik, eta hobeena laiteke gaitzeru eta lakha guziak surat ematea. Ib. 64.
Errezibitia sei gaiuru a(r)to laka bat guti. HerVal 153.
Errezibitia erregu bat a(r)to laka eta erdi guti. Ib. 204.
Laka batzuek arto edo gari. AgRIEV 1918, 70.
Laka bat irinekin. ZerbMetsiko 190.
Lakha bat bihirekin. D. BéhétyGH 1929, 72.
Errotariak ere laka ondo samar kenduko zion. BAyerbe 22.
sense-2
2.
(V-arr-m-gip, G, B, BN-baig, Sal, S, R; Lar, Mg PAbVoc, Izt, H (V, G); -kh- Dv, H (L, BN, S))
Ref.:
A; Giese MolinS 622; Lrq (lakha); Iz Als,ArOñ; Izeta BHizt; Elexp Berg. Maquila, pago de la molienda."Maquila, lo que se da al molinero"Lar.
"
Lakia, el tanto de libras de trigo o maíz que lleva el molinero por la moledura"MgPAbVoc(tbn. en Izt 75r).
"Salaire ou part du meunier dans la mouture"Dv.
"
Lakha batentzat bia hartzen dituen eiherazaina, meunier qui prend deux moutures pour une"H.
"
Errotariaren laka (eiotzeagatik kentzen dun sari edo neurria)"OrEus 279.
"(El) diez por ciento que por moler se retiene en el molino"Iz ArOñ..
"
Errotazañak laka kentzen du
"Izeta BHizt..
Cf. VocNav s.v. laca. Tr. Documentado en autores vizcaínos y guipuzcoanos a partir de principios del s. XIX.
Eijo onduan, bere laka edo mendia errotarijak artuta, darue urunzorrua etxera. MgPAb 151.
Gari irindua epetan eman dezunean, lakaz gañera egotzi diozun prezioan beste kargaren bat artzalleari. AA II 190.
Ez eo bearrik dauka, ez laka emankizunik, eta ez beste arazorik. IztC 150.
Ezagun du [errotari] orrek naikoa talo jan duana! Gure lepotik alegia, gure lepotik! Orren laka ondo neurtua izan oi da, bere alde!AgEEs 1917, 203.
Errotari aren anima, len ostutako lakak biurtzen zebillela esaten zuten. JMBLEItz 99.
Errotariak trukatze orregatik laka azitxoa kendu arren, poz-pozik etxeratzen dituk nekazariak. TAgGaGo 95.
Afal eta ken leikio sabeletik laka. "Se le puede exigir tributo a su vientre"
.OrEus 364.
Eotzeagatik, anea bakoitzean sei libra [...] artzen genduan. Orri esaten zitzaion "lakak kentzea".PEBiz 23.
sense-3
3.
(Izt, H, A). Producto, ganancia."Producto, lakea
"Izt 98v.
"Il se prend de tout profit, de tout revenu, en général"H.
"(G), producto"A(que cita Izt C 143).
Guztiak ekiten zaiozkan lanbideak laka gutxi eman oidabela. IztC 143.
Augusto gudari andiak ezagutu [zeban] [...] ezin zebala lakarik atera Gipuzkoatar-etatik. Ib. 259.
Abere eliari dagokanaz, berak ematen daben laka bekaldutzen da. 'Se regula el producto del ganado'
.Ib. 173 (v. tbn. 154).
Ez du irabazi onek, ez lakarik, ez makarrik. TAgUzt 181.
azpiadiera-3.1
Zenbait zaldi, zezen, [...] leizaetan bizi diralazko sinismenak oso zabalduak daude gure artean, eta oek dira eusko-mitologiak darabiltzkian lakarik mardulenak.(Interpr?).JMB ELG 51.
sense-4
4.
(B, S)
Ref.:
A;
GieseMolinS 622
. "Tolva, receptáculo de madera sobre las piedras del molino por donde se vierte el grano"A.
Etxek'andreak, uste gabean, lakha bat ahoz beheiti emanik, Lamin bat atxeman zuen biharamunean lakharen barnean ithoa. BarbLeg 26.
Makilka ekin zion Don Kijoteri, eta [...] laka bezelaxe irindu zuan. "Le molió como cibera"
.BerronKijote 64.
sense-5
5."(AN), rasero con que se descolma el grano en las medidas"A.
azpisarrera-1
LAKA-PIZAR.
Resto de las ganancias, de la maquila. Zure errotako laka pizarrak / zurrutako aña eztia. TxB 106.