Tr. La forma mejor documentada es zurrumurru. Hay surrumurru en Arrese Beitia, Erkiaga (junto a zurrumurru ), zurrumurro en Loidi, y zurmurru en un ej. de EgutTo. Salvo errata hay también surrumurra (det.?) en Manzisidor. En DFrec hay 19 ejs. de zurrumurru y 3 de zurru-murru, todos ellos meridionales.
sense-1
1.
(L ap. Lh
; Añ),
surrumurru,
zurmurru. Rumor, susurro, murmullo (del agua, del viento, de voces...)."Runrun"Añ.
"Rumeur, murmure"Lh.
Tr. Documentado en la tradición meridional: en Arrese Beitia y en autores del s. XX. Al Norte sólo lo emplea Iratzeder.
Uso ibar zaleak, urruok ekatzuez, / surrumurru samurra baita iturriak. ABAmaE 433.
Nola gorra baizegoan, zerbaiten zurrumurrua baño besterik etzuan sumatu. AgG 275.
Gabaren zurrumurruak ernai entzuna, illuntasunari zoli begira. Ib. 155.
Apostularien deadarrak eta billera gizatsuko durundi zurrumurroak berealako baten bukatu zitzaizkigun. Ib. 102.
Adiskideak alkarri eutsika, kaixioka, galdezka ta agurka, egundañoko izots, zurrumurru lazka zaratarik bizienean. Ib. 180.
Ango iturriak eztute [...] zurrumurrurik egiten. AEEs 1916, 301.
Iritako zurmurru. EgutTo 26-2-1918 (ap. DRA
).
Laudamanezko zurrumurru bat izan zen Printzearen erabaki bikaina zela zio. MdePr 91.
Erlerik ez dut ikusten, / zurru-murrua sumatzen. "Rumor"
.OrPoem 553.
Ur aundien zurrumurru entzun dezadan urrun. "Rumor"
.Ib. 540.
Ur-xirrixtak egiten dun zurrumurrua entzunez. OrQA 147.
Eskillaretan berba-zurrumurrua entzun eban. ErkiagArran 150.
Iparraize eme batek surrumurru egian zumardiko zugatz-ostoetan. Ib. 47.
Arantzaren eta amaren izketa surrumurrua entzun eban. Ib. 72.
Kastellanoz aditu hitzaldi eta jenden zurrumurruez erdi-mozkor nintzela. IratzOthoizlari 82 (1976) 21 (ap. DRA
).
Famili guztiaren othoitzak igoten ziran zeruruntz, beste askorekin batera, zurrumurru batean nahasirik. OskKurl 190.
Zurrumurru ta zaratea susmau eben euregandik urrean, ta izan bere, ba etozan lagun batzuk iltegirantz. ErkiagBatB 55.
Gizonezkoen zurrumurrua ta noizean beingo eztulen bat entzun zeitekean. Ib. 81.
Basoen zurru-murrua areagotuz doa. IbiñVirgil 77.
Ipar otzak basoan egin daroan zurrumurrua bezalakoa. Ib. 112.
Errekatxoak an du bere zurru-murru. NEtxLBB 220.
Bere "zurrumurruak" barruan hartu duen nahas-mahasa betetzen du. "Su rumor"
.MEIG IX 130.
(en colab. con NEtx)
sense-2
2.(V, G, AN-gip, BN-arb; Añ, Zam Voc), surrumurru (V-gip), zurrumurro,zirimurru (AN-5vill). Ref.: A; Iz ArOñ (surrúmurru); Etxba Eib; Gte Erd 205.Rumor, habladuría."Voces, rumores corren por el pueblo, (c.) otsa dabil, zurrumurrua
"Añ.
"Rumor. Bertara joan barik ezin sinistu leike zelako zurrumurrua dabillen (V), no se puede creer sin ir allá qué rumores corren"A.
"
Surrúmurru bat entzun, cosa (noticia) no clara"Iz ArOñ..
"
Eten bako zurrumurruan bizi gara, izango ete dogun irugarren gerria, vivimos en constante rumor [...]"Etxba Eib..
"
Ola moduzko zurrumurruak daude (G-azp, AN-gip), zurrumurrua badabil (V-arr-gip), alako zurrumurruak dira (BN-arb), [...] badao zurrumurrue (V-arr), [...]zurrumurruak badira (BN-arb), [...] zurrumurru ori zabaldu omen da (V-gip, G-azp), [...]; zer zirimurru badabille (AN-5vill)"GteErd 205.
Tr. Documentado en autores meridionales desde finales del s. XIX.
Zergatik Anzuelan asi duk zurru murru bat on aundirikan egingo ez dirana. Apaol 97.
Anzuelan dabillen zurru-murrua eldu litekean edo ez juezaren belarrietara. Ib. 99.
Pedro Marik esan deust guda-zurrumurrua badala. AgAL 15.
Amaittu bear ebezala ezkontza asmoak, zurrumurrurik errian egon ezeittean. EchtaJos 177.
Ziur ezer etxakiagu, baña zurrumurruba dok ortik ziar, Motrrollogana daukola zer geiago. KkAb I 34.
Aittuko dituzue gerrateak edo gudaldiak eta gerraten zurrumurruak. InzaAzalp 81.
Bi gazte ezkon aurrean, au duk zurru-murru: / Zer ote dakar urlik? Neskak zer ote du? OrEus 39.
Berau, urrezko saria yasotzeko lain ez ote da? Zurrumurru illun au ezarian, ixil-mixilka barreiatuaz doa. ZaitSof 181.
Mateoren tunpa ote zan, zurru-murrua zabaldu zizuten auzoan. NEtxAntz 137.
Saletxeetako neska apaiñak berriketan: jantzi kontu ta zurrumurru. MdePr 288.
Ta zurru murru aundia zebillan Beratzaz. OlIo 7, 12 (Ker zurrumurrua).
Ori zala-ta errian zabaldu zan zurrumurru nardagarriaz. ErkiagArran 177.
Geron susmo oek, kale-zurrumurro biurtuko ba-genitu. Loidi 222.
Surrumurra naikoa zebillen errian. ManziGPatroi 87.
Norbaiten zurrumurruti eztabaida bat sortu zen etze ori Ipiñeko jaunena zala ta etzala. AkesIpiñ 15.
Plaentxia guztian zabaldu zan zurrumurrua. SMZirik 62.
Letamendi alargunagaz ezkontzen ete zaneko zurrumurrua. ErkiagBatB 105.
Besteren bat ba ote zuan zurru-murrua ba zebillen mingain luze batzuen artean. NEtxLBB 124.
Dolarrek igoko ete daben zurru-murrua dabil. RekaldeDeunor 143 (ap. DRA).
Zurrumurru bat zabaltzen asi zan: itxasoan Ondarroaren parean itxasontzi bat galdu zala. EtxabuKontu 133.
Zorigaiztoko zurrumurru bat zabaldu zan. AZink 55.
Zurrumurru zital bat barreatu da bazter guztietan. MEIG III 44.
v. tbn. TAg Uzt 219. Ayesta 77. Zendoia 235.
azpiadiera-2.1
Ainbeste diru irabazita, etxekoak ere zurrumurrua artu bear izan zuten beintzat. EgutTo 19-5-1920 (ap. DRA).
sense-3
3.(Uso adv.).Murmurando. Nire lepotik aspaldion barriketan da zurrumurru diarduenak. ABGuzur 67.
Erriko gizadi guztia ebillen zurrumurru, iñundik direan berba txarrak esaten. EchtaJos 177.
Gizadi guztia ebillen zurrumurru bere aittamakaittik txarto esaten. Ib. 163.
Isil-misilka lenengo, txutxumutxu gero, zurru-murru geroago ta esan-mesanez azkenean. AArdi 101.
azpisarrera-1
XURRUMURRU,
TXURRUMURRU,
XURRUMUR.
(Formas con palat. expr.). a) Rumor. Erdi lo dala, entzun gogo du / xurru-murru meietik. "Anhela escuchar el tenue rumor". Or Poem 554. Zugatzak berriz ere [...] xurrumur gozuan / aize epelian / egaka / txoriakin bat!. S. Muniategi (ap. DRA, que no da más ref.). Emeki-emeki atea ideki eginzan [...] aize xurrumurru legun batek eragin da bezela. ZArg 1958, 3 (ap. DRA). b) Refunfuño. Orduan, ez jarri orrenbeste aitzaki eta orrenbeste txurrumurru, kontxo! Zendoia 143.
azpisarrera-2
ZURRUMURRU BATEAN.
En un susurro. Atetik irtetzerakoan, lepoa jirata, zurrumurru batean, onela esan du: [...]. NEtxLBB 109.
[...] zurru-murru batean aditu zuan neskak bere atzean. Ib. 157.
azpisarrerakoSense-2.1
(Forma con palat.). Xurrumurru batean salatu zioten Zumalakarregi bezperan hil zela. GH 1971, 162.