1.sustantzia (H; -nz-SP, Añ). Sustancia, fundamento, meollo."Substancia"Añ.
Gelditzen zaiku zeremonietako substanziá eta egiá. LçIns G, 5r.
Zein da hire fedearen eta sinhestearen fundamenta eta substanzia?LçABC B, 7r.
Substanzian, kantitatian eta denboran. TtArima 57.
Zure Aita Zerukoaren klartasuna, haren substantziaren figura eta haren Ontasunaren imajina. Gç 26.
Au da egungo ebanjelioaren sustanzia. SermAN 3r.
Azkeneko egun hautan mintzatu zaiku guri bere Semeaz, zeina ifini izan baidu gauza guzien heredero eta zeinaz egin ere izan baidu mundua, zeiña haren gloriaren distiadura eta haren sustantziaren imajina den bezala. HeHe 1, 2s (Dv izantza
).
Animaren Espirituaren izan, ta substanzia [da Jesukristo]. CbEBO 35.
Está sinplekéria banaglorátzea gañéko tresénes? Akáso oriengátik zara yágo substánzian?LEProg 122 (Doc 237 sustánzian).
Ostia hautsirik ere [...] / sustantzia gelditzen da / oso lehen zen bezala. Monho 138.
Txitak egin diranean ez dago arrautzen izate egiazko edo sustanziarik; ta arrautza egiazkoak ziranean, etzegoan txitarik. MgCC 199.
Eskatu bear degun guziaren sustanzia orazio labur onetan sarturik dago. Gco I 406.
Kredoko artikuluen substanzia bederik aditzera eta ezagutzera. AA III 588.
[Manamendu] batzuek ikasi ez, / bertziak antziyak, / gutik manen ditugu / oien sustantziyak. Auspoa 97, 31.
Itz bitan esango det / bere sustantzia. AgG 107.
azpiadiera-1.1
Sustancia, materia. Bere gorputzaren eta odolaren substanziaz hatzen. Lç Ins G 7v (C 3v sustanzia). Baña onek biurtzen gaitu / bere sustanzia berean. Elizalde 135s. Lehen presunak egundaiñoz geroztik enjendratzen baitu bere sustanziatik seme bat bere iduritakoa. Mat 55. Zeren irur personek baitute sustanzia bat eta esenzia bat. Ber Doc 102v. Dela Iainko, Iainko aitaren / substanzia beretik. EZ Eliç 130. Khar bizia sartzen zaie [purgatoriokoei] / sustantzia barrena. EZ Noel 132. Ogiaren sustanzia haren gorputzten da. Harb 202. Ogien eta ardaoen sustanziagaz. Cap 64. Nere odolean eta sustanzian ahal bezanbat nahasteko. SP Phil b 1r. Haizetzean [...] hazten diren perleriek eztute perla-azala baizen, eta barrenean eztute sustanziarik ez mamirik. Ib. 200 (He 202 barnea mami gabea eta hutsa dute). Akzident diferentetan / eta ez substanzietan / dago tresor handia. Gç 111. Bere sustanziati edo naturalezati bertati. OA 29 (46 substanzia). Bada ogiaren eta ardoaren sustanzia zer egin zire? El 74. Hori deitzen da transübstanziazionia, erran nahi beita sübstanziaren edo izatiaren khanbiua. CatS 72. Lurra ere nekatzen dan beti lagore jenero klase edo jenero bat bakarrik egiñarekin, beti zumo edo sustanzi genero bat kentzen zaielako. Agric 20s. En DFrec hay 9 ejs. de substantzia. v. tbn.
UskLiB 89.
azpiadiera-1.2
"Argumentum, [...] théma, sustántzia, sujéta
"Urt II 302.
sense-2
2.sustantzia. Cosa sustanciosa, importante. Beste sustanziarik ora[in]dik ezta. Legataren partez gizon bat pasatu da parte orretarat eta argatik eztiot deus Franziako berri gastigatzen.
CartEsp
465.
Mentura hortan bizi luzeak badu bere sustantzia / Denborarekin bakotxak biltzen duen esperientzia. LarreArtzainE 355.
sense-3
3.sustantzia. Dinero, bienes. Medikuetan bere sustanzia guzia despendatu zuen. "Toute sa substance [que in m. aclara 'grec, vie, ce qu'elle avoit pour vivre']"
.LçLc 8, 43 (He y Ol ontasun, TB onthasun, Dv izate, Brunet zeukan guztia, IBk ondasun, IBe diru).
[Alhargun paubre] hunek bere paubreziatik bere sustanzia zuen guzia ezarri ukhandu. Ib. 21,4.
sense-4
4.sustantzia (-nz-SP). Alimento, sustancia nutritiva."Nourriture"SP.
Fruta leorrak [...], egaztiren batzuk eta sustantzi geiagoko zerbait.BerronKijote 121.
azpiadiera-4.1
Alimento, acción de alimentar. Zu soilki trabajatzen zara arimaren alimentu eta sustanziarako.
FamInst
933.
sense-5
5.sustantzia (Urt). Jugo; líquido."Alburnum, [...] arbola sustantzia xúria
"Urt I 475.
Nahas zaitzu guziak ongi eta nahas gero esniarekin boullida klaro baten sustanzialaino. ECocin 43.
sense-6
6.sustantzia (Lar). (Ref. a personas).Fundamento, formalidad, seriedad; hombría de bien."(No tiene) substancia este hombre, sustanziarik eztu, kemenik eztu gizon onek
"Lar.
Guztiakin berba egiten, ta edozeinegaz bat egiten dan gatx bagekua gaiti [dino bere artian gaistuak] txaal batek baino sustanzija geijago ez daukana dala. fBIc II 223s.
Animalijaak eureen moduban dabiltz, ta gizon ordija alboruzka, begijak gorrituta, buruba illunduta, sustanzijarik ezetan ez daukala. JJMgBasEsc 206.
Kobrantzak egitera / nola ziran asi / sustanziya onean / nai det adierazi. JanEd I 15.
Gizon bat izanikan / sustantziya bera. EusJok 17.
Gure Jainkuak ematen badit / sustantziya nere eskun. EusJok II 154.
Kargu huntan sartu gabe / Bazinakin zer ginen / Firma horrek ez dakit / Zer sustanzia daramen.LuzKant 85.
sense-7
7.sustantzia. Propiedad. Bi sustantzia [loredun eta arantzedun izatea] zugaitz batean, ai zer zugaitz karioa!XaOdol 346.
azpisarrera-1
EN SUSTANTZIA.
En sustancia. Eskribatzen didazu en sustanzia nola ezten zure parezera bista uketeko bortuetan.MRos 10.1r.
azpisarrera-2
SUSTANTZIA EMAN.
Decir algo con sentido. Eguna da ure zeñetas minzatu nai zuelarik Joel Profetak, abiatu zen moteltzen eta arrazoberekin eta sustanzirik emateko modurik gabe esan zuen: a, a, a, quia prope est dies Dominis.
GoldSerm
209.
SUSTANTZIAN.
Con fundamento, con seriedad. Sustantziyan biar da / alako lanian.Ud 99.
azpisarrera-5
SUSTANTZIAZ.
a) En sustancia, fundamentalmente. Mandatalgoa haur bera sustanziaz egin izan zaion Iosefi. Lç Adv ** 4v. b) Con fundamento. Sustanziyaz, edo [mandamentubak] zer agindu edo eragozten dabeen adituten dabela. Zuzaeta 123. Sustantziaz egiña / zeukaten papera. EusJok II 25. Geure defensoria / Jose Aldazabal, / ak ere errazoia / sustantziaz eman. EusJok 27.
azpisarrera-6
SUBSTANTZIAZKO.
Sustancial. Badíre zenbáit fundatzenduténak bere seguridádea gauza exterióre debozioskoetán ta ez substanziaskoetán. LEProg 108.