1.
(-alluLar),
ezkalu (G, AN; Lcc, Lar, Añ, VocZeg 286, H),
ezkailo (V-m-gip),
eskailo (V; -alloArzdiPeces 378),
eskailu (V-gip; -alluH),
eskalo (G, B),
eskalu (V-gip, G-to; Lcc, IC 442v),
exkallu (G-azp), exkalu (G-goi),
kezkallu (ArzdiPeces 379)
Ref.:
A (ezkalu, ezkailo, eskaillo, eskalo, eskalu); Elizdo EEs 1926, 34 y 35; Iz ArOñ (eskálu), UrrAnz (eskallua), IzG ; Ond Bac ; Etxba Eib (eskallua); Elexp Berg (eskaillu); ZestErret (exkallu)
. Bermejuela (pez de río); en gral., pez pequeño."Lamprea"Lcc.
"Pescar peces, eskalu artu
"Ib."Y arrayna significa pescado en general, y a los peces pequeños llaman eçcaluac en plural y eçcalua en singular"RG B 60."Bermejuela"Lar.
"Xaramugo, ezkallu mota bat
"Ib.Cf. Izt C 205 (en una lista de peces), que diferencia eskallua "jaramugo" de ezkalua "bermejuela". Ezin egin genuken ezkalu jaio berriak eta mamorroak ere bertatik egiten dutena. MbOtGai I 13.
Amuarrañak begi bi, sei eskalluk amabi. MgPAb 123.
Zuetako batek eskatu balio [...] eskalu bat, emango dio iranzuga bat eskaluaren lekuan?OteizaLc 11, 11 (Brunet eskalu; Lç, He, TB, Dv, Ol, Ker, IBk, IBe arrai(n)).
Ezkalu mazkar, aingira ta amorraiz osotoro josiak. IztC 201.
Zazpi ogi eta ezkalu batzuekin lau milla gizon bazkatuak. Lard 404 (v. tbn. 473).
Eskailloak iñoizko onenak. AEzale 1897, 270b.
Ur loietan ezkailluak. UrEzale 1899, 272b.
Erbia atxitu degulako, eskalluak ekarri dituztelako. AgG 348.
Txiki eta aundiyak, ezkalutik balerañokoak. IPradEEs 1915, 121.
Aingira, eskallu, lasun ta legatzak. AgEEs 1917, 170.
Eskallua ta zorriya pranko. InzagRIEV 1923, 502.
Sargu mokordo batzuek eta eskallu apur batzuek artzeko. SMZirik 36.
Txikitxu zanean arrankaritan eta, ezkaillutan eta, sarri ibillia dalako. ErkiagBatB 119.
Gure ibaietako aingira, eskalu, amorrai eta abarrak. Insausti 237.
azpiadiera-1.1
Ezkalu bat bezin osasuntsua naiz ni.Auspoa 26, 111.
azpiadiera-1.2
"
Eskálua alakoxe bat, persona muy alta y delgada"IzArOñ.
sense-2
2.eskailu,exkalu (G-azp). Persona sin fundamento. "Exkalu galanta ori (G-azp), ergelaz esana" Inza EsZarr 153. "Insustancial" Inza EsZarr 176. "Eskaillua arrain koskor bat da, baiña emen esan nai du gizon fundamentu gabea, lagun kontau ezin leikiena" And Egun 98. Marikontze eskallu, txatxala, eskel, petralari. AgKr 68.
Zulango eskallu burubakoa. Ib. 127.
Eskallu, sakel, txotxolo, arloteak alakoak. AgG 130.
Eskallu zitrin oiek!AlzBurr 26 (35 eskalu).
Maindirea erretzen / bazijoan sua / berotzeko asmotan / gero eskaillua. AndAUzta 146 (cf. nota: "mutilzarrari esaten zaio").
azpiadiera-2.1
"
Exkallu, pertsona ahul eta iharra"ZestErret.
azpisarrera-1
EZKAILU-SARE (Lar, H).
"Garapita, red pequeña y espesa de pescar pececillos" Lar.
azpisarrera-2
EZKAILU-ZEHE.
"Cría de la bermejuela, que se mueve en bandadas. Eskal-zeia pillaka agertzen da beti" Etxba Eib.
azpisarrera-3
ZARBO-EZKAILU.
"Revuelto de las dos especies, tal como vienen a las redes, por habitar las mismas aguas. Sargu-eskallu jana dogu gaur kantoikuan" Etxba Eib. "Gaur sarbu-eskailluak jauzkau afaltzeko" Elexp Berg. Bein sargu-eskailluak eruaten asi ezkero. SMZirik 36.
Sargu-eskaillutan ain peskari ona aizen ezkero. Ib. 35.
Don Jose sargu-eskaillu zalia dok. Ib. 35.