(SP, Urt III 412, Gèze; det.: Ht VocGr , Arch VocGr 190, H),
establi,
estable (VocBN),
estalbia ((det.).Lcc, Deen I 310, Lar, H),
estarbi (G-nav ap. A),
estabilia (L-côte ap. EI 166
). Establo, pesebre."Caballeriza, cuadra"Deen I 310.
Cf. Lar: "Establia, anticuado, es voz bascongada establo". Cf. Arig SM 31, 215: "Item una casa ante la establia de don Martin Semenoy". Cf. estalpe. Tr. Documentado al Norte desde el s. XVII; salvo algún ej. aislado, no se documenta en el s. XX. Establia es la forma más general. Al Sur se documenta sólo en Mendiburu, que emplea estalbi .
Zamariak joan direnian, establia zerra. Saug 65.
Haurra adoratu zuten establia-xokoan. EZNoel 57.
Establi hautsi bat zen [...] atherik gabe. Gç 69.
Izanen tutzue zuen establiak hanitx prekozionatuak. Mong 594.
Zuetarik batbederak ez du lexatzen sabato egunean bere idia edo bere astoa eta establiatik atheraturik eramaten edaraterat?HeLc 13, 15.
Arkituko dezue [Jesus] oialtan bildua ta estalbi batean ezarria. MbIArg I 103 (v. tbn. Mb OtGai I (ed. 1904), 318 estalbi).
Bethleemen estable batian. CatLan 8.
Pobre sorthu zare, Jesus, estalbian. CantIzp(ed. 1829) 58 (ap. DRA; cf. ed. 1813, 58 establian
).
Gereziteneko establian uzten zen karrosa.LarreArtzainE 89.
v. tbn. Volt 156. SP Phil 125. Tt Onsa 115. CatLav 364 (V 176). He Phil 127. Brtc 95. AstLas 27. UNLilia 15. CatJauf 58. Establia (det.): Arg DevB 240. UskLiB 105. Etch 426. Gy 145. ChantP 348. Lf ELit 130.