(O-SP 222, H; -kh-BN; Dv, H),
erkaitz (H; -kh-L, BN, S; Lecl, Foix ap. Lh.),
irrikaitz (L-ain; Dv(-kh-))
Ref.:
A(irkaitz, erkhaitz, irrikaitz);
Lh(erkhaitz)
. Sonrisa. En los autores del s. XX (cf. ya en el dicc. de Dv: "sourire forcé") parece tener casi siempre (pero cf. infra el ej. de Ardoy SFran 160) un valor peyorativo: 'sonrisa forzada; sonrisa irónica'. "Erkhaitz, 1.º (L, BN), sourire. Erkhaitz batekin ihardetsi zion [...]; 2.º (S; Foix), rire jaune" Lh. Cf. IRRI GAITZ. v. IRRI-IRKAITZ. Haurra iartzen zaitzu irkaitzez beha. Harb(ed. 1690, ap. H).
Begirautzu munduak umore ona deitzen duen hizkuntza suerte bati hirkaitzik ere egitetik. Mih 65.
Beirautzu hek laudatzetik, irhikaitz batez baizen ezpalitz ere. Dh 394.
Erkaitzak ximurtzen daizkola ezpain-xokoak. JEBer 69 ("sourire méchant" en el voc. del final).
Irriño bat utzi zuen bere ezpainetan agertzera, kasik irkaitz bat zela erran baitzitekeen. MdePr 89.
Nagusiak irkaitzez galdegin zion: "Hau ere salatuko ote diozu jendeari?". MdeHaurB 85.
Erkaitza eta mesprexua merke. LfELit 206.
Istudiantak etzitazkela funtsezko jendeak, [soldadoek] uzten zituzten irrikaitz batekin joaiterat. ArdoySFran 126.
Voltaire famatuaren ezpainetan irrikaitz gaixto bat pitzarazten zuen ixtorio pollita. Ib. 195.
Ez baitzuen nehor asetzen ez akitzen haren erakusteko manera erne goxoak, dena xixta eta irri-kaitz. Ib. 160.