1.
(L; Lar, Hb, H, Bera; -ph- BN-baig-mix; Hb)
Ref.:
Lh;
AtSac 62
. Cortar."Sajar"Lar.
Para el sust. vbal. epaite-, v. ebaki. Salaberry y Azkue traen en sus diccionarios el participio ep(h)ai 'cortar, segar', deducido probablemente de ep(h)aite- (Azkue da como ej. xuxen epaiten du de Oihenart). v. ebaki, epain; cf. haragiepaitu, haizepaitu. Egur banak epai bi dituan ezkero / bana dute zotzean aldiz epaitzeko. OrEus 150.
Halaz zütien harrigilek / [...] / Ordoki lantegietan / aitzinala epaitzen. CasveSGrazi 68.
azpiadiera-1.1
Segar. [Amella] artzaiek bildu oi dute epaitu landetan. IbiñVirgil 113.
azpiadiera-1.2
Lan auxe taju onez egiña dago, ederki epaitu ta adibidetua.EEs 1926, 94 ("ceñir, distribuir" sg. DRA).
sense-2
2.
(L ap. Lh
; Bera). Juzgar; sentenciar; concluir, decidir.v. jujatu. Tr. Documentado en la tradición meridional desde comienzos del s. XX. En DFrec hay 49 ejs., meridionales.
[Epaikariak] epaitu eban burrukari bijak espetxian gerizpea artu egijela alditxo baten. KkAb I 39 (ed. Ezale 1899, 287a agindu).
Oiezaz esaten zaidana eziña dan ala ez epaitu nai detanian. ZinkCrit 18.
Sinisten dot Jesukristo biziak eta illak epaitzera etorriko dala. KIkV 33.
(KIkG 21 y ArgiDL 15 epaitzera)Juzgatzera edo epaitzera. InzaAzalp 81.
Epaitu dabe / Kurutze baten / Untzez josteko. Enb 100.
Inpernu betikora bizitan epaitua aal-nengoke. LdiIL 114.
Bidezko al litzake [...] aiek anai ez ditugula epaitzea?Ib. 24.
Ez iñor epaitu (juzgatu) eta etzaituzte iñork epaituko. IrYKBiz 134.
Gudari [...] eta oien antzekoen aurkako arazoak ikusi eta epaitu ditzan, Euzkadiko Guda-Auzitegia eratzen da. EAEg 6-4-1937, 180.
Asaldariak epaitzea. Ib. 20-4-1937, 1536.
Illyriararen antz handia erakusten baitu --haren ondakin eskasetarik epait dezakegunez bereren. MdePr 213.
Hiltzera epaitu zuten. Ib. 289.
Hura ere epaiturik zegoen halako zurrun bati loturik bizi izatera. MdeHaurB 38.
Jendeen ezagutzeko eta epaitzeko zedukan zihurtasunak. Ib. 58.
--Isilik dagoanak baietz diño --epaitu eban Kerman nasaiak--. ErkiagArran 29.
Eriotzara epaituak izan oi ziran. Erkiag BatB 38. Gure naikunde ori gertatzen eztelako, Jainkoa errudun jo dezakegu, edo Jainkorik eztagoela epaitzea bidezkoa al da? Vill Jaink 179. Dena epaitzen da, beingoan emandako aginduekin. Ib. 44. Eztabaida au bide zuzenean abiatzerik nai badugu eta auzia bear bezala epaituko bada. Ib. 65. Epaitua epaile bezela [ez] agertzeko. Ugalde in MEIG IX 51. Ibane zorrotzegi epaitu dudala esanen didazu, irakurle. Gazt MusIx 34. Ni ez nauk iñor Jainkoa epaitzeko. Ataño TxanKan 179. Zuek epaitzen duzuen epai beraz izango zarete epaituak. IBk Mt 7, 2 (Ker, IBe epaitu, Ol ebatzi, Leon jujatu). Gerran bizirik irteten danak / arek bearko epaitu. AZink 71. Eriotza zigorrez epaitu eta garbitu zituen. Gerrika 245. Egun onetan ogei bat lagun batera epaitu ginduezan. Ib. 91. Goizegi da dudarik gabe igaro berria dugun mende erdia aztertzeko eta epaitzeko. MIH 61. Herria eta idazleen arteko auzia herriaren alde epaitzen zuen. MEIG VII 126. v. tbn. Zait Plat 8. Onaind STeresa 77.
azpiadiera-2.1
(Con -tzat).Tomar por, juzgar como. Bere olerkietatik "Ondar gorri" epaitu det burutzat. TAgY 1933, 23.
Arraunlari eskastzat epaitu zituen [...] lenengo saio artan. TAgUzt 219.
azpisarrera-1
EPAI-LAN.
Juicio, criterio. Bi iturritik eldu dira bi erantzun oiek: bata sentimendutik, bestea adimenduaren epai-lanetik. VillJaink 85.