Tr. Empleado por autores meridionales, sobre todo guipuzcoanos, desde comienzos del s. XIX; es especialmente frecuente en su 2.a mitad. Se encuentra tbn. en autores de léxico cuidado hasta aprox. 1960, pero no hay ejs. posteriores. Hallamos ejs. seguros del part. irozotu en Jauregui, Iztueta y Kortazar, de iroztu en Anabitarte.
sense-1
I .(Vb.).
azpiadiera-1.1
1.
(Lar, Añ(G), Dv, H(V, G), A),
irozotu (IztVocC, H),
iroztu. Aguantar, soportar, sobrellevar; sustentar(se), sostener(se), apoyar(se)."(No lo puedo) aguantar, eziñ irozo det. Tiene mucho peso, no lo aguantará, pisu geiegi deu, ezteu irozoko. El verbo irozo, aguantar, tenía o tiene sus irregulares, y se colige de este modo de hablar: dagienak darizola, el que lo hiciere, que lo aguante y sufra, pero no los tengo presentes"Lar(Harriet cita dagienak dirozo, por error, sea o no involuntario).
"Mantener, para que no caiga"Ib."Sustentar, sostener"Ib."Aguantar"Añ.
"
Etxe bizkarra irozotzen duen abea
"H.
"
Arroiña zuzen badago, irozo dezake karga andia
"Ib."
Ainbeste neke irozotzeko kemenik ez dauka
"Ib."
Nork esan al ditzake Iesusen amak irozo zituan biotzmiñ izugarriak, ekusten zuela bere semea iltzen kurutzean josirik?
"Ib."
Gipuzkoatarrek irozo zuten Beotibarren etsaiaren erasoa eta garaitu zuten
"Ib."Sostener, aguantar"A(que cita a AA y Ur).
Alegiñean iges egin nai izatea neke ta gurutzeetatik; baña alere datozenean, irozotzea. AACCErac 275s.
Emaztearen griña txarrak ezin irozo dituela. AA I 595.
Erdibana irozo genduan kaltea. AA II 191.
Baduela zerekin gastuak irozo. Ib. 74 (v. tbn. III 604).
Errazago irozo litezkeala eziñ konta al oñaztar edo arraio, ezen ez Jesusen aurpegia aserraturik ekustea. AA III 462.
Munduko bekatuen pisu andia ezin irozotuz. Jauregui 239.
Iñork ezin ditzake bi nagusi serbitu: zeren [...] bata irozoko du, eta bestea mespreziatu. UrMt 6, 24 (Ur (V) sufriuko, Dv jasan).
Bere buruaren karga eskuakin irozoaz. ArrGB 40.
Besoak ezpadezake irozo burnizko lanza. OtagEE 1882c, 447.
Bizitzako penetan irozoko zaituzten eutsgaia. AntEzale 1899, 2a.
Eleizak irozotako jazarraz. J.M. TolosaEEs 1913, 162.
Oron gaizkapenaz orrenbeste irozo (suprimentu [sic] ) ta ogen bakoitzaz oñazeak berrizkatzen dizkagula. Ib. 82.
Gezur aundiak irozotzea. "Sostener falsedades"
.ZinkCrit 67.
Igarilaria nolanai irozten da ur azalean, bai zutik, bai etzanda, bai bestela. AnabEEs 1920, 67.
Arresi anditzarrak euren sorbaldetan irozo ta yaso oi dituen gizon besalodi [...] cíclopes deritxenik. ALEItz 134.
Burua paretan irozo ta, begiak zerurontz jasotzen ditu. TPKattalin 177.
Urreratu zan gero orman irozota eguan zorruagana. Otx 84.
Aren ikasbideak irozotzen nau. EG 1959, 162.
Noraño eldu dan Jaungoikoaren ontasuna, zure pekatuari orrenbeste irozotu edo agoantatu duanian.Kortazar Serm 292.
azpiadiera-1.2
2.irozotu (H, que cita a Izt). Mantener(se), conservar(se). Fueroak beren oñean irozotzeko kirtenik irmeena eta euskarririk seguruena da euskarazko itzkuntzari ondo kontu egitea. IztC VI.
Gipuzkoatarrak alkarren artean irozotzen duten pakeazko anaiatasun maitagarria. Ib. 253.
Laurogei arkume jaiotberrietatik, ogei ta amar bezalatsu utziko ditu Artzainak aurrerako azitzen, leneko oñean artaldea irozo dedin. Ib. 169s.
Habanakoa [Baltzua], bere izena irozoten duelarik, Habanan bizi da. AY 1934, 8.
Aunitz esker, oriek eman ditidazulako. Irozo etzazu. Orrela ni irozoko nauzu, ta Zuk emanak ugarituko dira. "Sed tu mihi ea serva"
.OrAitork 36.
azpiadiera-1.2.1
"Soutenir, porter convenablement, avec honneur. Asaben omen ona irozotzea
"H.
azpiadiera-1.3
3.Observar, respetar (una ley, etc.). Agintari ta Buruzariak jarri ditzatela berpertatik aginde oek bear dan bide zuzen egokian irozotzeko moduan, ogei dukaten nekepean. 'Lo hagan llevar a debido efecto'
.IztC 140.
sense-2
II .(Sust.).
azpiadiera-2.1
1."Aguante"Lar.
"Aguante, fortaleza"LarDVC 248.
azpiadiera-2.2
2."Soutien, appui, étai, etc."H.
azpisarrera-1
EZIN IROZO.
Insoportable. "Ezin irozoak zarete zuek eta zuen eleak, [...] impossible à supporter" H.