Tr. Aunque Leiçarraga emplea la forma kurioso, la variante propia de la tradición septentrional es kurios , y de la meridional, kurioso . En DFrec hay 4 ejs. de kurios y 3 de kurioso .
sense-1
1.
(SP, VocBN, H),
kurioso (V-gip ap. ElexpBerg
; H),
kurius (kürius S ap. Lrq [oxítona]; Chaho, Gèze). Curioso."1. curieux, désireux de voir, de savoir; 2. indiscret, qui cherche à pénétrer les choses et affaires d'autrui"H.
"
Aura dan kuriosuakin sukalderaiño be sartuko jatzu
"ElexpBerg.
Eztituk solament alfer egoile, baina edasle ere, eta kurioso, behar eztiraden gauzéz dadasatelarik. Lç1 Tim 5, 13 (He, TB kurios; Dv oro jakin nahi, Ol non ze berri, Ker dana jakin gura dabenak, IBk, IBe non zer jakingo, Bibl begi luze
).
Gehiago ikhusiko dute kuriosek [...] heren ordenako liburuan. Harb 463.
Grazia estaltzen deraue kuriosei eta urguilluiei. SPImit IV 18, 4 (Mst sobera jakin beharrer, Ol yakinmiñez dabiltzanei).
Galde kuriosik egitera eta erabiltera. SPImit I 3, 5 (Mst galto berririk).
Kuriosak oraino erranen du, Iinkoak enzuten dutia bekhatoriak?TtArima 24.
Etzen kurios izatu iakitekotz zer gerthatu behar zitzaioen ethorkizunean. Ch I 25, 2.
Izpiritu kuriosak, xorrotxak. HeGudu 64.
Behatze kuriosegi bat asko izan zen hura faltarik handienetan eror-arazteko. Brtc 110.
Aitortzen deraizugu kurios girela / zure adinaren berri jakin nahi ginukela. (BN-baig). SatrFLV 1975, 346.
Erraiten dizie emaztekiak kurios direla. ElsbFram 174.
Baserritar neskatxa / kuriosuak, / mutillez dituztenak / begiak lausuak. MendaroTx 281.
Kurios izan zira / Hunarat yiteko. (1965). LuzKant 136.
Jendea ez baita bere eguneroko ikusgailuez hain kurios. LarreArtzainE 311.
sense-2
2.Curioso, extraño, digno de atención; que excita la curiosidad. Iakin nahiz ibili edozein gauza kuriosez, premia gabe. Hm 197.
Zorigaitz haiñitz gauza kurios ikhasten hari direnentzat. Ch III 43, 2 (SP hainitz sotilleziaren ikhasten, Ol giza-berrikerien usmoan).
Zoinek aipatzen beitu / afera bat kuriusa. AstLas 41.
Bazen artikulu bat kuriosa, zoinaren arabera behar baitziren Aphezpikuak eta Erretorak bozkatuz hautatu. ElsbFram 62.
sense-3
3.(VocBN, Dv, H), kurioso (V-gip, G-azp), kurius (kürius Gèze). Ref.: Elexp Berg; ZestErret. Hermoso; curioso, arreglado, elegante. "Propre" VocBN y Gèze. "Curieux, joli. Etxe kuriosa, jolie maison" Dv. "Curieux, joli, beau, bien fait, bien ouvré" H. "Pertsonari buruz ari garela, presentzia edo itxura onekoa dela adierazteko erabiltzen da" ZestErret. Kantalari guztiz graziosoa, / gazte lindo kortes kuriosoa. Lazarraga B3, 1154r.
Naturalezak nahitu gauza kuriosak eta ederzalea da. "
Curiosa & pulchra"
.SPImit III 54, 3 (Ch kuriosak; Ol ornikin eder eta pirpillak
).
Fabiena da belhar bat [...] baratze kuriosetan kausitzen dena. Mong 594.
Malezioski inspiratzen daroe Jaiñkozko pensamendu haltoak, kuriosak, agradagarriak. HeGudu 33.
Gerri kuriyosua. Xe 180.
Txertubik ere zitun / [itxura] ain kuriyosuak. Ud 154.
Denborarekin ura izanen da / ermita kuriosoa. (AN-araq). ACPV 948.
Maitatu eta festak egiñaz / aiñ modu kuriosuan. TxB II 53.
Kutsua baño kuriosago. (L)'Gau-ontzia baño garbiagoa'
.InzaEsZarr 172.
Zorioneko usua, / guretzat izen gozua, / egazti kuriosua. Olea 271.
Etxeak ederki zurituak eta kuriosoak daude. UztSas 348.
Pello ere an zebillen / txaleko ta txamar, / naiz besterenak izan / kurioso samar. (In UztLEG I 235
).
Benetan aizkolari elegantea eta aundia, kuriosoa. Albeniz 247.
azpiadiera-3.1
Grande, considerable. Txakur bat bazedukan / txit kuriosua. Noe 36.
Pago koxkor bat kuriosue / badago gure mendiyen. EusJok 97.
Oraingo ortan pasa zaiote / txiripa kuriyosua. TxB I 220.
Zakur... mokordo bat, kuriosa!LfMurtuts 17.
azpiadiera-3.2
Bueno. Lenbizi jarri zizkan / Pellori bertsuak, / ark ere errespuesta / kuriyosuak. AzpPr 109.
Eman dizka eskola / kuriosuak. Ib. 84.
sense-4
4.kurioso. (Uso adv. o pred.). Limpiamente, con arte, hábilmente, con elegancia."
Lana kurioso eitten dau igeltsero orrek
"ElexpBerg.
"
Traje argi batekinda kurioso asko ibiltze zan hua
"ZestErret.
Gure apuntadoriak / baitaude famoso, / kortia eman zuten / txit kurioso. Ud 75.
Gorbatan zeukan urrezko orratz eder bat, eta kaballeroak ortzakin oratu oso kurioso, eta atera zion orratz ura miñik egin gabe. UrruzZer 126.
Kopak sarri jaso, / zurrut kurioso. AzpPr 28.
Umetxu bat edo bi astotxu baten ganian, otsaretan "kuriyoso" ipiñita. KkAb II 142.
Ta, eskultore batek / bezin kurioso, / gutxieneko zaku / erdi bat igelso / [ankan] jarri ziratenian. MendaroTx 46.
Azaldu du kurioso. Insausti 289.
Lana kurioso eginda irabazi zuan apustua [aizkolariak]. Albeniz 245.
azpiadiera-4.1
(Con reduplicación intensiva)."
Artu zepillua ta kurioso-kurioso kendu mantxak
"ElexpBerg.
azpisarrera-1
KURIOS PINTERDI(Estar, etc.) con mucha curiosidad. Cf. A: "Pinterdia bezen kurios (BN-lab), indiscreto; litm., curioso como la media pinta". Zer ote zen gertatua, denak kurios pinterdi.LarreArtzainE 125.
Kurios pinterdi, menturaz amak badakiela eta menturaz ez. Ib. 312.