(G),
baberrun (G, AN; ADBols),
baberruma (G, AN-gip; Lar, Añ(G), Hb, Dv(G), H, ArzdiPlant1),
baba erruma (Lcq),
babarron (Añ),
babarruma (Añ(G)),
baba erroma (SP(
H
)),
babarroma (Añ(G)),
baberron (VP 7r), baburrun (V-m; ZamVoc(G)),
babaurrun,
babaurna (H, ArzdiPlant1),
baberna (AN-gip)
Ref.:
A(baberruma);
EAEL 77;
IzTo(babarrun-parda);
EtxbaEib(baburrun);
GteErd 252, 287
. Alubia."
Baba erroma edo xikita, sorte de pois menu"SP.
"Alubias"y "judías" Añ."Alubia, judía, habichuela [...], en Álava y Vizcaya baba erruma
"Lcq 72.
"
Babaurna, lo mismo que baberruma
"ArzdiPlant1(que no cita fuente).
"
Baburrunak, alubias. Suena en Eibar de los de Ondarrua"Etxba Eib..
"
Babernan purea (AN-gip)"GteErd 252.
v. indaba, banabar, 1 baba. Tr. Documentado casi exclusivamente en textos guipuzcoanos desde principios del s. XIX. Baberrun y baberruma son las variantes más antiguas; a partir de principios del s. XX se impone la variante babarrun . Baburrun se encuentra en Soroa, Gamboa y D. Aguirre. En DFrec hay 7 ejs. de babarrun. Jateko alkatxofak, / laranjak, limoñak, [...] / illar, baba, baberrun, / matsa, marrubiyak. Echag 174.
Garia, artoa, zikirioa, oloa, baberruna, illarra [...], eta beste gauza asko egin ta biltzen dira Gipuzkoako lurrean. IztC 26s.
Zikirioa, baba, eta baberruma biltzen da ondotxo. Ib. 29.
Ango aragiak, arraiak, baberrumak, kalabazak, porruak, tipulak, eta baratzuriak gogoratzen zitzaieztela. Lard 87.
Amar egunean baberrumak jaten, eta ura edaten iguzkizu. Ib. 305.
Dozen erdi baberrun / jiraka eltzian. JanEd I 63.
Babarrunak aitu ziran, / artoik eztakat batere...Ud 24.
--Ta baburrunak? --Ondo dijuaz. SorBar 48.
Lapikoko gatz pizka bategaz gozatutako indiarrak (baberrunak) koilarakada bitan iaten ebazan bitartean. AgEzale 1897, 60a.
Agaietatik trabes zintzilik / baburrun erbai igarrak. J. Ganboa in Onaind MEOE 399.
( s. XX)Babarrun eta lekako ale sikuak. GipNek 1906, 43.
Arto lizuna edo ogi legorra jan, baburrunez edo barbantzuz ase. AgG 123.
Bijiliko babarrun guziyak eta patata bat edo beste dantzan jartzeraño. Iraola 34.
Elikagarriak (jaki-erariak), bakallo, baberrun, lusagar [...], txalupa barruan aurrez artzen zituzten. ElizdoEEs 1925, 248s.
Deabruaren gisako / bare adarduna, / nola tratatu dezu bart / nere baberruna?TxB III 111.
Lursagar ta babaurrun. Enb 166.
--Lanik egiten ez bada, ia nondik sortuko diran aza ta babarrun ta... --Aza ta babarrunak zertarako dituzu, sakelian naiko diru izan ezkero?AlzBurr 42.
Babarrunak urratutako zorro lodiaren zulotik atera oi diran antzera. AnabUsauri 5.
Itxas-gizon ingelets arrekin ixil-kontu asko izan zituen, bañan etzuen berastegiarrak babarrun aundirik arentxen alorretatik jaso. InzagRIEV 1933, 418.
Saieski babarrunetan egosia baño naiago omen luteke euskeraz idazten dan guzia nornaik atxitzekoa balitz. LdiIL 83s.
Amona babarrunetan / zokoka asi da goizetan. OrEus 279.
Gari, garagar, baberrun, aizkol, artatxiki ta oloa artu, ta ontzi batean sartu zuretzat ogia egiteko. 'Fabam'
.OlEz 4, 9 (Dv, Ker. BiblE baba).
Or dauzkazu tupiki, eltze eta pertzak babarrun edo barbantzu, lur-sagar edo azoliyo, dana-dala, bear dezuna egosteko. Munita 30.
Ta zuk emango diozu zukua, ta nik babarrunak. NEtxAntz 128.
Eltzekada bat babarrun eta norberak egindako gazta, napar-ardoaz igurtzita, izan zen bere oturuntza. EtxdeJJ 151.
Artuten doguz arto ta gari, / babarrun, patata, sagar. BEnbNereA 139.
Ai, garai batez, gure lurrean, / arto-babarrun da gari, / Toki txar baten izatekotan / jasotzen gendun ugari. Basarri 141.
Gainera, etzuten zilegi babarrun eta gaztai-belarrik iaterik, ezta okelarik ere, noizean-beinka baizik. ZaitPlat 53 (cf. MEIG III 77: "Ez ote legoke hobeki [...] babarrun-en ordez baba (beltza), grekoz kúamos baita noski?").
Lukainka, jaboi kaja ta babarrun zaku gañean exerita, bi guardiazibil eta iru gizon zijoazen. UgaldeIltz 45.
Ez naiz inoren zorduna / nire diruaz pagatuko det / jango deran babarruna. ArtiOC I 589 (ap. ELok 343).
Eta zuk ekarri ganbaratik babarruna, tipulak eta baratxuriak. Salav 19.
Lana Urri-illian / egin bazenduan, / urteko babarruna / sartuko zenduan. UztSas 85.
Atzo egositako babarrunak ez dute azitarako balio. JAzpiroz 102.
v. tbn. MendaroTx 183. Ataño TxanKan 117. TxGarm BordaB 114. BAyerbe 19. Albeniz 19.
azpisarrera-1
BABARRUNA EGIN.
Cultivar alubias. Kamio ondoan edo dauden lekuan, artoa ta babarruna egiteko berdin balio dute.TxGarmBordaB 164.
Garai aietan arto ta babarruna asko egiten zan. Albeniz 19.
azpisarrera-2
BABARRUN-ALE.
Grano de alubia. Gari-aleak, babarrun-aleak ere alaxe jalkitzen dira galburu edo lekatik. MAtxGazt 19.
Perdigoi ordez babarrun aleren batzuk sartu. AtañoTxanKan 195.
azpisarrera-3
BABARRUN-ALEKETA.
Desgranado de alubias. Arto edo babarrun-aleketan asiko giñun danok. AtañoTxanKan 85.
azpisarrera-4
BABARRUN GORRI(Rent ap. Garbiz Lezo 130n). Alubia roja. Ogi zukua lenbizi, baburrun gorria edo baba beltza urrengo, urdai azpikoa gero, ta sagar erreak edo gaztai zati bat azkenean. AgG 24s.
Babarrun gorriz utsak ornitzen / amonak ba du gogoa. OrEus 278.
Ta andreak bota-ala jan zuten ogi-zuku beltza ta babarrun gorria urdagi-izpi batekin. AnabPoli 93.
azpisarrera-5
BABARRUN-JAN.
Alubiada, comida de alubias. Beti bezela babarrun-jan bat egin ta belar-pillara lo egitera. BAyerbe 34.
azpisarrera-6
BABARRUN-LEKA.
Vaina de alubias. Babarrun lakak esku garbiekin aletzen oitua izan zan amari. UgaldeIltz 52.
azpisarrera-7
BABARRUN-PARRA(b.-parda G-to). "Las parras de las alubias" Iz To.
BABARRUN-XARBA.
Rodrigón, palo por donde trepan las alubias. Alorran dauzkat tipulak erne, / babarrun-xarba gogorra, / azak, maasti-enborra, / aldamen, bide-txigorra. InzagY 1933, 419.
azpisarrera-12
BABARRUN-ZURKAITZ.
Rodrigón, palo por donde trepan las alubias. Zugaitz onen zurajea erabiltzen da baserrietan: erreminta-kiderrak ta babarrun-zurkaitzak.Ostolaiz 77.