1.
(c. sg. A; Dv, H),
kartsu. "Flambant"Dv.
"
Gartsua, erria (V, G), brûle, brûlant"H.
"Inflamado"A.
Beharrietarik ditu arthikitzen inharrak / [...] ahotik arribera khartsuak. EZMan I 102.
Suzko toki exetu gartsu barri onetan. AñEL1 32.
Zuzi gartsu ta biziak. ABAmaE 84.
Labe gori gartsuan. AgG 126.
Euzki gartsua. JaukolBiozk 36.
Sutzar gartsu bat. TxillLet 130.
Suak ari ziren gartsu aldareetan. IbiñVirgil 115.
Lastozko sua irudi, gartsu baña indar gabe. Ib. 96.
sense-2
2.(V-gip ap. Etxba Eib; Foix), kartsu (kh- L, BN, S ap. A; SP, Urt I 119, Lecl, VocBN, Dv, H, Foix (-rs-)), karzu (BN ap. A; kh- VocBN), garsu."
Othoitz khartsua, prière fervente"SP.
"Plein de zèle"VocBN.
"Fervent, zélé. Gizon khartsu, homme zélé"Dv.
"
Lanean, eginbideetan khartsua, ardent, zélé dans son travail, dans l'accomplissement de ses devoirs"H.
"Fervent"Foix.
"Ardiente. Gaztia, aberatsa ta gartsua, bizi izateko goguakin
"EtxbaEib.
Tr. Documentado desde principios del s. XVII. Emplean k(h)artsu los autores orientales (aunque hay gar(t)su en los mixanos López (AR 134) y CatLan , y garsu en un poema suletino de principios del s. XX (v. DRA )), y gartsu los occidentales (aunque hay algún ej. de kartsu en Larramendi y algunos autores modernos). En DFrec hay 21 ejs. de gartsu y 10 (6 sept.) de kartsu .
Halakotz egiten zuten othoitza hain khartsua. EZMan I 128.
Ezen zure hitzak dire / sua nola khartsuak. EZEliç 244.
Karitate khartsu. ES 125.
Zelo kharsua. Ch I 18, 2.
Ain kartsu bizarria. "Bizarría tan fogosa"
.LarGram 393.
Amudio khartsu bat garbitasunarentzat. Lg II 97.
Komünione garsua. CatLan 138.
Desira khartsu. Brtc 238.
Amodio bero ta gartsuba. CrIc 131.
Jaingoikoaganako [...] amorio garsua. AA I 613.
Girixtino khartsu. MarIl 7.
Elizaren defendatzaile khartsu. Jaur 403.
Jaioterriari zion amodio gartsuak. IztC 457.
Eskerrik kharsuenak. Laph 166.
Soldadu khartsu. JnnSBi 142.
Othoitz khartsu. ArbIgand 185.
Misionest kartsu. HUZez 17.
Boz aphal bainan khartsu. JEBur 65.
Neskatxa [...] gartsu ta kementsuagana. AgG 373.
Nere asmo bizi, sutsu, gartsua. AlzTxib 107.
Azturiagatar mutil gartsuari. LhYol 49.
Langile khartsu. Ox 21.
Siñeste gartsuz. OrMi 132.
Martinen itz gartsuek kezkatu-asia zeukaten. AnabUsauri 110.
Eskualzale khartsuak. JEBer 5.
Izengoitiz Zelote, Kartsua. IrYKBiz 117.
Zaletasun bizi ta gartsua. PMujY 1934, 164.
Azken agur gartsu bat. EtxdeJJ 246.
Predikari kartsu. ZerbAzk 93.
Zorion bero ta gartsuenak. Basarri 24.
Beorren berotasuna denetan gartsuena. IbiñVirgil 99.
Etxekoer emanik musu kartsuenak. XaOdol 229.
Erakasle kartsu beroa. LarreArtzainE 132.
Euskaltzale kartsu. MEIG VII 111.
Borondate gartsu. MEIG II 95.
Maitasun gartsu. MEIG III 109.
Agurrik gartsuena. Ib. 50.
v. tbn. Jauregui 236. Bv AsL 45. Jaukol Biozk 104. Ldi IL 152. TAg Uzt 187. Eguzk GizAuz 66. Mde Pr 66. Etxde JJ 237. Alt LB 111. Erkiag Arran 173. Bilbao IpuiB 235. Gand Elorri 157. Onaind in Gazt MusIx 150. BEnb NereA 128. Zait Plat 17. Lab SuEm 166. Azurm HitzB 61. Berron Kijote 63. AZink 120. K(h)artsu: He Gudu 48. Mih 12. Monho 50. Dh 244. JesBih 409. Hb Egia 103. Elzb PAd 43. Zby RIEV 1908, 416. Lap VIII (V 2). StPierre 33. Leon Imit I 3, 2. Inza Azalp 119. Etcham 110. Iratz 142. Lf Murtuts 4. Etxde JJ 234. Onaind in Gazt MusIx 151. Ardoy SFran 142. K(h)arsu: CatLav 245 (V 124). Mih 113. Dh 124. JesBih 387. CatLuz 39. Lap 103 (V 49). Barb Sup 142. Herr 1-2-1962, 3 (kharsiak).
azpiadiera-2.1
Zelote.
Eta etxean sarthurik, igan ziren [...] Simon Khartsua eta Juda Jakoberena egoten ziran tokira. HeAct 1, 13 (He Zelotiarra, Arriand zelatarija, IBe Zelota; Lç, TB, Ker e IBk dan el sobrenombre griego Zelotes
).
sense-3
3.(Uso adv.).Fervientemente, con ímpetu. [Azorra] khartsu badarraio [herbiari]. Gy 221.
Othoitz bera kharsuago egiten. Laph 136.
Egin otoitz, inoiz baino gartsuago. AArdi 28 (v. tbn. 119).
Yaun-maitasun-garrez oldarka biotza, / lertu bearrean taupadaz dago; / ta berak pozaren abesten diardu, / eriotzea ur eta gartsuago. GMantGoi 101.
[Neskañoa] gartsu bereganatu zun mutillak. TAgUzt 102.
[Erleak] ainbat gartsuago ekingo diote [...] gelatxoak betetzen. IbiñVirgil 112.
azpiadiera-3.1
"Anjelus" kantatu orduko, Itsasuarrak oro, [...] bide guzietan barreatzen dira kartsu kartsuak.Lf Murtuts 7.