(V-gip; Lcc, O-SPAd 881 SP, Dv, H),
desapio (G-azp)
Ref.:
EtxbaEib;
ElexpBerg;
ZestErret
. Desafío, reto, duelo; amenaza; insolencia."Erronka, aupada. Bai neuretzako ta bai danantzako desapiyo politta da
"ZestErret.
"Lotsagabeki emandako erantzuna. Ta nei desapiyo gutxi, e, ta beak onak!
"Ib.Cf. aupada. Tr. De empleo general, salvo en suletino; se documenta sobre todo en textos populares. En DFrec hay 4 ejs., meridionales, de desafio. Eta berze fortunak, nola baitira adiskideak etsaitzea, desafioak eta berzeak. Harb 191.
Irten ote dan desafioren batera edo desafioan padrino izatera. OA 157.
Horra non agertzen den Goliath [...] egundainoko burfudia eta desafio bereekin. Lg I 277.
Desafio eta maldizione / bere familiarekin, / hori kostuma gaistua dela. Bordel 84.
Desafioa . (tít.). Bil 121.
Probatarako ziran / desafioetan. EusJok II 103.
Ainbeste desafiyo / aditu onduan, / Pilatos bildurtu zan. Xe 356.
Lehen ez zen pilotaririk pagatzen [...]. Desafioa handiago eta ihardoki nahiago. ZbyRIEV 1908, 87.
Zer da bikuda edo desafioa? --Biyen arteko burrukea. ItzAzald 101.
Garaiena irabazi / prestatu nitzaio, / Antzumarrik ontzakua / kontra desafio. EusJok 84.
Desafiorik gure badozu / badagoz proba-lekuak. EusJok II 109.
Baiña, "desafioa" bukatu ondoan, laur dantzari, txapela eskuan joan ziran Yolanda’ren bila. LhYol 30.
Bijamonerako aurrez-aurre bat, desapijo bat, itundu eben. KkAb II 29.
"Euskaldunik badago!" / uju egin du Debatik / desafiyua Arteondoren / arriyan gaiñetik. MendaroTx 367.
Hogoi liberaz zuten desafioa. ZerbAzk 113.
Ganixek desafioz errautsi zuen Kattalin. Eta nola errautsi! 50 eta 6!Ib. 113.
Kafan egitea da ganaduen desafixua. Aurreko ankakin egiten dute desafixua. AndAUzta 41.
Apaiz jaun batek etzun entzungo / olako desafiyorik, / gizona ez naizela entzun biar. UztNoiz 44.
Gizonak ez du ibilli biar / orrenbeste desapiyo, / otsak ederrak joko dituzu / baña enaiz oso piyo. UztLEG I 95.
Atsegin izaten zan orduan gure izebarekin! Errita eta desapioa bai.JAzpiroz 126.
Desafio eta partida gotorrago bat zelarik. LarreArtzainE 73.
Entrenamentuan segitu bearra dago, naiz ez dedan ikusten desafiorik.Albeniz 126.
Hona ene "desapioa": kontu hauek jendaurrean astindu nahi dituenak, prest gauzka [...] jendaurrean ahoz aho eta aurpegiz aurpegi aztertzeko. MIH 225.
v. tbn.
LuzKant 97 (1930). Auspoa 39, 5. MMant 37. Desapio: MendaroTx 431. Albeniz 135.
azpisarrera-1
DESAFIOA BIDALI.
Desafiar, retar. Ni trankil negon iñork ez balu / desafiyorik bialdu. TxB I 217.
azpisarrera-2
DESAFIOA BOTA (V-gip; desapiyua bota G-azp).
Ref.: Etxba Eib; Elexp Berg; ZestErret. Desafiar, retar. "Desafixua bota dau erozeiñ adarin kontra milla errial" Etxba Eib. "Desafixua bota jostak pelotan" Elexp Berg. Elgoibartikan bota / dute desafiyo, / beiak onak dirala / oso dira piyo. Ud 155.
Desafiyo au botatzerako / ez naute gutxi biartu, / txalupa jarri berdiñak eta / león-castillo zeñ artu. Xe 285.
Desafiyo txiki bat / dizutet botako / [...] bakoitzak bere obra / paperan jartzeko. AzpPr 87.
azpisarrerakoSense-2.1
Lanzar amenazas. Urrutxuko alaba, / Fermiña, entzuixu: / neskatxai desafio / gutxi bota iozu. JanEd II 80.
Iñon diran irain eta desapiyuak bota ta gero. AnabUsauri(ed. 1986) 87 (ed. 1931, 123 zemaiak
).
azpisarrera-3
DESAFIOA EDUKI.
Aceptar el reto. Honek eduki zezakeen arjentinarraren desafioa. MEIG VI 109.
azpisarrera-4
DESAFIOA EGIN (G-azp, AN-gip; desap- G-azp, AN-gip),
DESAFIO EGIN.
Ref.: Gte Erd 173, 219 y 77; ZestErret. Desafiar, retar; amenazar; insolentarse. "Joko ninduen desafioa egin zun, jotzeko desafioa (AN-gip)" Gte Erd 173 (junto a jotzeko kiñua o itxura y jo itxura de otras zonas). "Bonba paratuko zun desapioa egin zun (AN-gip)" Ib. 219 (junto a mehatxu y amenazu de otras zonas). "Hiltzeko desafioa egin omen dio (G-azp)" Ib. 77. Noiz faltatzen du errespetura? [...] begiratze gaisto edo desafioa egiten dionean. CatB 44.
Zoiñek lasterrago kurri / desafio zion egin. Gy 57.
Eskobarekiñ desapiyo egiñaz. MocDamu 32.
Berriz Aizarnak egiten badu / desafiyo jokatzeko, / ez det uste egongo danikan / Aiaarra ukatzeko. EusJok 156.
Biak alkarri desapiua / egiñak dira bost aldiz. Noe 76.
Nik egin nion desapiyua / lendabiziko itzian: / bizirik ez dek denbora asko / pasako gure etxian. TxB 30.
Begi-Txikiyak, desafiyua / bi orduban egin dezu, / ta nik iruban jokatuizut / gauza baldin bazera zu. TxB I 225.
Da apaiz jaunak desapioa / egingo dio [mutillari] berrizko: / "Komulgatuko baldin bagera / dotriña degu premizko!".UztSas 184.
Nik ere egin izan dut bakarretan desafio, ez nintzala gehiago joanen. XaOdol 47.
Bein, arro-arro, ala desapio egin omen zieken. AtañoTxanKan 259.
Muttuak desapioa egin omen zion, baiña izeba ez altxa.JAzpiroz 19.
Berriz aizkoran desapioa egin omen zien.BBarand 179.
azpisarrerakoSense-4.1
(Con adj.). Zirautseela, desapijo ta burla andijak egiñik, urten egijola berari nai ebanak. JJMgBasEsc 176 (ed. 1845, 176 burla ta desapijoz).
Haren senharrak bada desafio handienak egin ditik hiretzat. Prop 1906, 139.
azpisarrera-5
DESAFIOA EMAN(G-azp ap. Gte Erd). Desafiar; amenazar. "Aizkorako desafioa eman omen dio (G-azp)" Gte Erd 77. Desafioa eman zioela israeldarren armada osoari eta etzela bat atrebitu haren aitzinean agertzerat. Lg I 277.
Orrek zedukan altutasuna / nunbait ezin eramanda, / naparrutarrak laister ziraden / desapiua eman da. EusJok 142.
Ango batek desapioa eman die: bere bi neskamerekin ondu baietz aiek egin zuten lana. BBarand 179.
azpisarrera-6
DESAFIOA JARRI.
Desafiar. Irazuk ikusten zuan momentu ura, eta neri desafioa jarri zidan, bost kilometrotan jokatzeko. Albeniz 215.
azpisarrera-7
DESAFIOKO(V-gip ap. Etxba Eib). (Adnom.). "Gaurko partidua desafixokua ei da" Etxba Eib. Desapioko beste txirringa lasterketa bat Bengoetxeatar Zelestinok eta Antzubixako Lakak egin eben.EtxabuKontu 169.
azpisarrera-8
DESAFIOZ EGON,
DESAFIOZ IBILI.
Desafiar. Eskalerik Parisen ez da ederrago; / haren harri pikatu desafioz dago. HbEsk 102.
Aspaldien Ezkurre / ta Urtxupi ori / desafioz zebiltzen / Juan ta Lazarori; / aizkoran jokatzeko / beti erronkari. EusJok 78.
azpisarrera-9
DESAFIOZKO (Dv)
(Adnom.). "Desafiozko hitzak, les paroles de défi, de menace" Dv. Desapijozko burrukeen, makilakeen, ezpatakeen, [...].fBOlg 145.
Desafiozko partidetan. ZerbAzk 116.
Desafiozko izketak. BerronKijote 32.
Estropada onek Pasaia ta Ondarroaren arteko desapiozko estropadea ekam eban. EtxabuKontu 151.