1.
(gral.; SP (sin trad.), Urt I 301, Lar, Dv, H),
minberetuRef.:
A;
Lrq;
EtxbaEib;
IzetaBHizt;
GteErd 6
. (Aux. intrans.).Lastimarse, hacerse sensible al dolor."Despearse, [...] oñak minberatu
"Lar.
"
Albagiña minberatu jata gaur gabian
"EtxbaEib.
"
Besoa arront minberatue dauket
"IzetaBHizt.
"
Besoa minberatua daukat (G-azp), [...] minduta daukat (G-azp)"GteErd 6.
v. mindu. Halakoari eta haiñari etzaitza hain fite eskuak maskurtzen, ikhorzirinak egiten eta ez haragiak ethentzen eta ez minberatzen. Ax 90 (V 61). Minberatu ez ditezen zure belaarrijak. Mg PAb 69. Azurrak minberatuta daukaz. fB Ic III 273. Pleini ziren hezurrak zituztela minberatuak. Elsb Fram 138. Miñberatzen asi da / Errekalde ori, / oñazia sentitzen. AzpPr 63. Gerruntzeak minberaturik, gogor juntak, gogoa hits. JE Bur 156. Ez beza nere biotzean ikutu, minberea daukat, maitetasunez minberatua. Ag G 372. Nere anka zearo minberatua, ubeldua ta aunditua daukat. Lab EEguna 73. Eskuarekin iztarra igurtzi aldi batean, da iztarra minberatu egingo da. JAzpiroz 216. En DFrec hay 4 ejs. de minberatu. v. tbn. Izt C 384. Zav Fab RIEV 1907, 537. Arb Igand 88. A BeinB 77. Ayerb EEs 1915, 2. EusJok II 117. FIr 150. Enb 101. Lf ELit 293. Uzt Sas 216.
azpiadiera-1.1
(Part. en función de adj.)."Dolorido, minberatua
"Lar, Añ.
"
Nola minbeatue dauskaten garrauntziak (B)"EchaideNav 139.
Erakutsi zion oiñ minberatu ta aranzatua. VMg 40s.
Eta gero ni, orai 74 urterekin nizana. Bainan arras minberatua.Etchebarne 147.
azpiadiera-1.2
Resentirse, molestarse, ofenderse. Nola jende sentikor hau bere baithan minberatua baitzegoen errezibitu zuen bidegabeaz. ES 113.
Gitxiago minberatuko nintzate neuri esango bazeunstaz amar berba astun ta garratz. MgPAb 154.
Oso minberatu eta su bizian sarturik [...] juan zitzaiozkan Jesu-Kristo jaunari kontu estuak artzera. AJauregi 212.
Alan diñozu minberaturik zeure barruan. ABAmaE 448.
Gau batean [...], iturri santuko kañoak eta kandaburuak purrukatu zituzten [...]. Asko minberetu zen jendea jakindu zenean urrengo egunean zer gertatzen zen. Goñi 72.
Yainkoei ori atsegin izan zitzaieken, gure etxekoen aurka erabakitzea, aspaldiz minberaturik ausaz. 'Resentidos'
.ZaitSof 134.
Esaiozu, otoi, ez dadila minbera ideiaren eragiñez eman dudan urratsagatik. MdePr 65.
Zure etxeko berri badakit eta minberatuko lirake nerekiko asmoa artu duzula jakitean. EtxdeJJ 36.
Ez beraz minberatu, ta len bezin lagun geldi gaitezen. NEtxNola 34.
Zalduna, miñberatuta merezi ez dako itz onekin. EtxbaIbilt 482.
Emen minberatzia / ezta komeni iñor. UztAuspoa 67, 113.
Ez ahal zait inor minberatuko. MEIG III 95.
v. tbn.
AnCons 535. Goñi 81. Ag G 118. Or SCruz 62. Basarri 2. Berron Kijote 46.
azpiadiera-1.2.1
(Part. en función de adj.). Nehor gehiago izitzen ez zuten erasia minberatu batzuen artetik.LarreArtzainE 131.
azpiadiera-1.3
Apenarse, acongojarse. Orduan, predikariez, konseillu onez, eritasunez [...] eta hunelako bertze peril mueta batzuez, ikharatzen da, minberatzen da, sentikortzen da. Ax 96 (V 67).
Artzai on orri biotz-animak / ainbat minberatu zaizka.Olea 89.
azpiadiera-1.3.1
(Part. en función de adj.). Biotzikara minberatuaz, / [...] sarri-sarritan aurkittu oi zan / olako gertaeretan. EchtaJos 353.
Xabier-ek bere ondora eramana baitzigun ordurako gazte minberatua. NEtxNola 158.
Berri obeak izango al dizkik ire lagun minberatu Millanek. NEtxLBB 85.
sense-2
2.(Aux. trans.).Causar dolor; molestar; apenar."
Nekheak gorphutza minberatzen du
"H.
"(V, B), lastimar. Zapatak zangoa minberatu dietak, el zapato me ha lastimado el pie"A.
v. MIN EGIN, MIN EMAN. Halaber minberatzen eta zaurtzen dio beharria. ES 134.
Konsuelorik ez arkitze onek [...] minberaatu zeuan Birjiñaren biotza. LarSermAzc 52.
Euskaldun askori miñberatuko deutseez belaarrijak liburu onetan irakurriko ditubeen berba arrotz ta naasaekuak. JJMgBasEsc Vs. Bere arimako kezka ta aginkadaak barriz minberatuten eutseen bijotza. UrMarIl 69.
Otzak eta beroak eta beste eramankizunak minberatzen zutena. InzaAzalp 52.
Ori da, noski, geiena minberatzen zaituena?AlzRam 31.
Orhoitzapen horiek, on edo gaixto, gordetei hortarik jalitzen dira noizean beinka, gu kontsolatzeko edo minberatzeko...LarzSenper 16.
Ez nau gomita eskas batek minberatzen edo afruntatzen. Herr 2-2-1967, 3.
Lotsa onek minberatzen eban aizto zorrotz batek aragixan bezela. EtxbaIbilt 486.
Ez dakit zer gaitz egin diotan / ni ainbat minberatzeko. Olea 249.
Belarriak minberatu nahi ez zizkigutelako. MIH 136.
Badirudi eginahalean minberatu beharrean dabilela minbera daitezkeenak. MEIG I 145.
v. tbn. Izt C 144. Txill Let 116. Insausti 56.
sense-3
3.
(V-ple-gip, G-azp)
Ref.:
A;
ElexpBerg
. "Enconarse una herida"A.
"
Uretan ibilli naiz da ixa itxixan neukan eridia minberatu jat
"ElexpBerg.
sense-4
4.Empeorar (el clima).Cf. mindu (8). Kaña ta beste landare batzuek erein-da ango [Amazonas-ko] giroa oso aldatu egiten da ta minberatu. Zuaitzen tokian osasunarentzat belar kaltegarriak ematen ditu. Munita 21.
azpisarrera-1
MINBERATUXE(Forma con suf. -xe, de valor aprox.). Misionest gaixoa, minberatuxe ere bazen, Aita Martin, ohiu [sic] egin zuenean...Prop 1911, 248.
(ap. DRA)