Tr. Documentado sobre todo en textos del s. XX, predominantemente meridionales. En DFrec hay 18 ejs., meridionales.
sense-1
I .(Usos adv. y pred.).
azpiadiera-1.1
1.
(Sal ap. A
; H). (Estar, tener, etc.) firme, fijo (sentidos prop. y fig.)."
Tinko egon (Sal), estar firme en lo suyo"A.
v. tink. Halarik ere zaude tiñko zure lekhuan. HeGudu 91.
Ahalik tinkoena begiratzen dütügülarik [ürrhia ta zilharra]. Egiat 190.
Purgatorioan zian sinhestia, gük beno tinkoago. Ib. 177.
Nor bere sinhestiaren fabori tinko egoitian. Ib. 196.
Betaurreko-gainetik zurt eta tinko begiratzen zion. AArdi 48.
Pertza tinko jartzen du. OrEus 136.
Tinko ditxaro bakotxak / irri orrein jaube-ixan naiez. "Firme espera"
.LauxAB 94.
Mollarriko arkaitzak bezain tinko iraungo zun itxasoarekiko burrukan ere. TAgUzt 229.
Goldearen eskulekuetan eskuak tinko josita. Ib. 264.
Ain tinko sortutako Irakastola Nagusiak oso gutxi izango dira noski ludian.EAEg 18-11-1936, 326.
Gudari-errenkadetan tinko iraungo dik. ZaitSof 180.
Torrea lerden, erroak tinko. SMitxAranz 93.
Onela itz egin zion apalki baiñan tinko (firme). EtxdeJJ 44.
Bakoitza bere hartan tinko dago eta argumendurik bikainenak ere ez dio aburua aldaraziko. MdePr 138.
Tinkoago nago leengo egunean esan nuen guzian. TxillLet 119.
Zango-lepoak burdinetan uzkalduta, bertan tinko egonik aurreruntz bakarrik so egin dezaten. ZaitPlat 48.
Begiak tinko zeuzkan berak. Ib. 109.
Adarretan tinko ezarritako kabitik. VillJaink 161.
Argi, tinko ta gotor dagoan egia zokoratzea. Ib. 183.
Belaun gañean zearka izparringia, tinko arratseko aizearen kontra. AGoenAgurea 20.
Igan tinko egonik. GaztMusIx 119.
Lantza bere oin-txokoan tinko. BerronKijote 94.
Utzi zizkigun oiñarri aiei / lurrean tinko eustea.AZink 73.
Nagusi eta azafata eta diran guztiok, danak tinko, Etxe Zuriko Nagusia bera banitz legez agurtuaz. Gerrika 211.
Halaz guztiz, egoera horrek berekin zeraman aldakortasuna, ez baitzegoen aski tinko etortzeko ziren larrialdiei gogor egiteko. MEIG VI 50.
Tinkoago irauten zuelarik euskarak. Ib. 54.
azpiadiera-1.1.1
Firmemente, decididamente. Guk suagoki, aiek baño tinkoago ari izan bearra. LdiIL 57.
azpiadiera-1.1.2
(L-ain, B, BN-baig; Dv, H)
Ref.:
A; Izeta BHizt2.
. (Estar, tener, etc.) apretado."
Au tinko dago, ongi estutue
"Izeta BHizt2. .
Dü bihotza haiñ tinko herxatzen non odola igarain ezinez flakatürik beitago. Egiat 249.
Axala gain-behera urratzen dute kanibetaz eta gero sartzen dute tutua hein on batetaraino, ez tinkoegi, ez lazoegi. DvLab 387.
Bethi tink' atxikia / hire Eskuarari. ZbyRIEV 1909, 398 (sin duda forma apocopada de tinko).
Estekan tinko haute ezarri. Ib. 399.
Odei borobil tinko bildua. "La redonda y compacta nube"
.OrEus 342.
Hortzez karraskatzen eta ukhabilak tinko. OskKurl 29.
2.(Estar, etc.) seguro.v. tinki (I, 5). Tinko al ago, su-begiratu biziz amaren sabelean dagoen aurra yaio baño len ez dezakela il?OrMi 31.
Agindu au zuzen betea izango dalakoan tinko gera.EAEg 12-11-1936, 276s.
azpiadiera-1.3
3.(Estar, etc.) tenso.v. tenk. Tinko urrezko uztaia. LauxAB 96.
sense-2
II .(Adj.).
azpiadiera-2.1
1.
(L-ain, BN-baig, S ap. A
; VocCB.(s.v. trinko)H). Apretado, compacto."
Korapilo tinka, tinkoa, nœud serré, qui ne se défait que difficilement. Zama tinka, tinkoa, fagot fortement lié"H.
v. 1 trinko. Haiñ junt, tinko eta urak ezin iraganezko egiten du [xoriak ohanzea]. HePhil 265 (SP 263 finko).
Inguratzen da zurdazko oihal tinko batean. "Serré"
.DvDial 104 (Ip azkar).
Hekien azpia ez da behinere ez idor, ez tinko. DvLab 344.
azpiadiera-2.1.1
Harri tartean ogi bihia, lako tinkoan mahatsa / ez da lehertzen nola eginen baita Jesusen bihotza.Ox 75.
azpiadiera-2.2
2.
(H). Firme. Arkaitzaundi tinkoa du itxasaldetik bere nagiaren zaitzalle erne. TAgUzt 42.
Erabaki tinkoa. Ib. 121.
Jakintza oñarri tinko eta eusle sendoen artean ipintzen jardun bear.EAEg 16-12-1936, 558.
Ez baitzintzaidan oraiño gotor eta tinko. "Mihi non eras aliquid solidum et firmum"
.OrAitork 85.
Indar, kemen eta seta tinkoa. ErkiagArran 159.
Nere asmo tinkoak. TxillLet 67.
Zu zara gure Betikoaren / oin-arri tinko onena. BEnbNereA 96.
Uberka tinko ta gogorraren gainean betiko egiaren ibaia ioan doa. ZaitPlat 38.
Aitz-urdin landua bezain itzaldi legun, tinko, borobil eta aurrez antolatuan. Ib. 112.
Fedeko egia tinkoak. VillJaink 60.
Jakintzek nai baldin badute Jainkoaren edo Revelazioaren izatasunaz mintzatu [...] eztira lur tinkoan ari. Ib. 68.
Orrako itzak lilluragarriro jazten ditu laguntzaille tinkoz. Onaind( inGaztMusIx 154
).
Zuaitz parregarri! Bi adar tinko, / oiñak lurrera. NEtxLBB 242.
Euskararen bizitza orain sendo eta tinkoa balitz. PMuj( inMEIG I 91
).
azpiadiera-2.2.1
Rígido. Ezta sistema gogor eta tinko bat Gipuzkera Osotua bezela. OskKurl 16.
azpiadiera-2.3
3.Serio, severo. Berrogei urtetik gorako gizaseme tinkoa. LdiIL 49.
azpiadiera-2.4
4.Constante, continuo. Oraiñarte, engoitik, naigabe tinko ta iñarrosiak lotu gaitute berarren. ZaitSof 152.
azpiadiera-2.4.1
(Ref. a personas).Firme, constante. Mutilzaar tinko batek zer egokiagorik?LdiIL 46.
sense-3
III .(Sust.).
azpiadiera-3.1
1.Opresión. Beldür sorthizkaia da arimari batetan diana tinko bat emaiten. Egiat 249.
azpiadiera-3.2
2.Estado firme, rígido. Kalamuzko soka bere tinko hartarik ez da kantitzen; azkar eta zail, badiharduka indar guzieri, non ez den hausten. LfMurtuts 19s.
azpisarrera-1
TINKORIK.
a) (Tener, estar, etc.) firme. Zuk ordea, zantarki asmatzen dudala baderitzazu, asmo zindoa tinkorik eustean, urkoak maxiatu. Zait Sof 25. b) (Estar, tener, etc.) detenido. Gure izparrok tinkorik daukez, / ez ekarri, ez eruan, / itsu eta gor banengoke lez, / emen bizi naz linbuan. Enb 183. c) (Estar, tener, etc.) tenso, tensado.
Uztaia ezin daiteke, esan oi danez, beti tinkorik euki, ausi egingo litzateke-ta.. Onaind STeresa 89.
azpisarrera-2
TINKO-TINKO(Forma con reduplicación intensiva). Estrechamente, fuertemente. [Ikhatzkina] erregeren gerriari tinko-tinko lothua, oihuz, debruka eta arimaka. EGAlm 1899, 29.
Oikuntza zarrai tinko-tinko eutsi. AArdi 10.
Uste oni tinko-tinko atxikirik bai-natorkitzu. ZaitSof 167.
Tinko tinko estutzen zen haurra haren bularraren kontra. MdeHaurB 91.
azpisarrerakoSense-2.1
Fijamente. Erritar guztiak tinko-tinko begiratzen ziotela. AArdi 108.
azpisarrera-3
TINKO-TINKOA.
Estrechamente, fuertemente. Tinko tinkoa ahurrean zaukala bere aitaren makila. BarbSup 166.
Besarkatzen [...] tinko tinkoa. Ib. 15.
azpisarrera-4
TINKO-TINKO EGIN.
Convencerse, asegurarse. Sokrate bera ontan tinko-tinko eginda baitzegoen, eta bere entzuleak bere esanetara ekarri nai baitzituen: norberaren korapilorik xeenak eta nagusienak askatu-ezinak zirala, alegia. ZaitPlat 90.