1.
(G-bet, B, BN; Lar, Dv, H, VocB),
kiskur (V-gip; Lar, Añ, H),
kixkur (V-gip, G-azp, AN-araq, B),
kizkor (V, G),
kizkar (V-arr-och),
kixkor (L, BN, S),
xixkor (Dv),
zizkor (H),
kuzkur (AN-5vill),
ixkurRef.:
A(kizkur, kiskur, kizkor, kizkar);
Lh(kixkor);
SatrVocP(kixkur);
IzArOñ(grisaua);
EtxbaEib(kiskur);
IzetaBHizt(kizkur, kixkur);
ElexpBerg(kixkur);
GteErd 164
. Rizado, ondulado; arrugado."Rufo, crespo", "(a la vejez) aladares de pez, agureak kiskur, zentzua labur" Lar."Crespo"Añ.
"
Ile, larru, paper... kizkurrak, cheveux, peau, papier crispée. Aza kizkurrak, choux frisés"H.
"
Kizkor, ensortijado, rizado, crespo"A.
"Encogido, arrugado"Ib."
Kizkar, contraído, encogido"Ib."
Kix[k]or, recroquevillé, contracté"Lh.
"
Grisaua, el pelo rizado, kixkurra
"IzArOñ.
"
Ile kizkurre eta beltz beltxa. Kixkur eta polite
"IzetaBHizt.
"
Ille kixkurra zeukan Julienek txikittan
"ElexpBerg.
v. izur. Tr. Documentado en Larramendi y posteriormente en autores meridionales desde mediados del s. XIX.
Nik beeratuko nioke bere andiustea ta bere galdor kiskur, luzea. LarDT CCIV.
[Azaburua] Erriberaetakoa baino biguñagoa, guriagoa, kizkurragoa, piñagoa. Izt C 157. Bere ille lodi kizkurrean. ArrGB 106.
Betille kizkurren azpiyan. EE 1884a, 547. Itxasoa guztiz egoan arro, bere zabaltasun danean kiskur, bizi ta apartsu. AgKr 153.
Askozaz [uletxu zuri-baltz] geiago ta zuri kiskur kirikolauak garondoan. Ib. 87.
Baga kiskur urdiñak. IraolaEskual 854 (1903) 3. Arte, aritz, gaztañak, [...] elur zerrenda samur kiskurrez arro arro apainduak. AgG 201.
Zer polita dagoan bere ille kixkurrakin!IllTestim 18.
Adats kizkurrak bildu. OrMi 98.
Ugin kizkur, argi. Ib. 128.
Su-garren gorabear kizkurrari begiak yosita. LdiIL 19.
Illiak kuzkur jarri / itxura arrokuak. Yanzi 161.
Galtzak zintzillik, begi kiskurrak, / sudurra gorri gorria, / balantzaka ta total izketan. J.
Ille beltz kiskurra. EtxdeAlosT 22 (JJ 67 kixkur).
Osto aundia, kizkurragoa, koska geiagokoa. Munita 40.
Uraren billa erro kixkurrak / alperrik mindu ebazan. GandElorri 143.
Iturritik ur eta ur / potingoa kizkur. 'Ondas fugaces del pozo'
.Ib. 67.
Olatu arro eta kizkurren artean. MAtxGazt 96.
Goiz-sentiak eman dio / zure ille ixkurrari, / bere urre-argi. NEtxLBB 343.
Arabezki kixkur. "Arabescos rizados"
.MEIG IX 123.
(en colab. con NEtx) v. tbn. Altuna 94. Kizkor: Laux BBa 74. Kixkur: Zait Sof 23.
azpiadiera-1.1.1
"
Trumoi konkoiloak daude (trumoi laino borobilak) (AN-gip), trumoia jo du, laino kizkurrak bait daude (AN-gip)"GteErd 108.
azpiadiera-1.1.2
(Ref. al trino de los pájaros). [Enara] jardun txoro pozgarrietan dago; [...] alai ta bizi, zuri ta kiskur, gli-gli, glu-glu. EEs 1917, 173.
Urretxindorren xinta kixkur ta oroimenak. "Los ensortijados arpegios"
.LoramEuskOl 1932, 14.
[Txorien] kantu zuzen-zuzena / azken kizkurragaz, / kantu arro ernea / amai leunenagaz...'Monorrítmicos gorgeos, con finales melodiosos'
.GandElorri 66.
azpiadiera-1.1.3
(Con reduplicación intensiva)."
Ille kizkur kizkurra dauka (G-azp)"GteErd 164.
Agiñak zuri zuri eta kiskur kiskur ulea. AgKr 82.
azpiadiera-1.2
2.(H), kizkor (V-gip; Dv, H), kiskor,kixkor (V-ger-gip, G-azp; H), kixkur (H), kixkar,kuskur (H), kuxkur (H), zizkor (H), xixkor (BN, Sal; VocBN, Dv, H). Ref.: A (kizkor, kixkor, xixkor); Gte Erd 289."Séché à l'excès par la chaleur du feu"VocBN.
"Ratatiné, sec et dur"Dv.
"Tout ce qui a subi un excès de chaleur, en est desséché, durci, etc. Ogi kizkorra, pain sec, croûton de pain"H.
"
Xixkorra, grillé ou séché"Ib."
Kixkor, achicharrado"A.
"
Xixkor, seco al calor del fuego"Ib."
Ogi kizkorra (V-gip)"GteErd 289 (junto a ogi zi(g)ortua,txigortua, etc., de otras zonas).
Cf. kizkurtu. Bala errenka joan zan nere sabelaren gaiñetik, garo igar kizkurrak nere soin gaiñean utziz.AZink 66.
azpiadiera-1.2.1
[Amak] umea magalean artuta musuka erabilli oi zuan aurrari musu gorriya bere malko kixkarrekin bustitzen ziolarik.Elizdo EEs 1913, 103 (DRA traduce "ardoroso").
azpiadiera-1.3
3."
Kixkor (BN-baig), artificioso, hecho con arte"A.
sense-2
II .(Sust).
azpiadiera-2.1
1.
(Lar, H),
kiskur (G-azp-goi-to; Lar, Añ, H),
kixkor (V-gip, G-azp),
zizkor (H)
Ref.:
A(kiskur, kixkor);
IzArOñ(kixkor)
. Onda; rizo."Rizo del pelo"Lar, Añ."Enrizado, nombre"Lar.
"Crispure, crépure, frisure. Ileetan egiten diren kizkurrak berotuz burdin beroz, les frisures que l'on fait aux cheveux [...] Larru meheek, ardi, bildots larruek hartzen dituzten kizkurrak, paperak hartzen dituenak, berotzearekin
"H.
"
Kiskur, pelo crespo y rizado"A.
"
Kixkórrak, los rizos"IzArOñ.
v. izur (2). Ille gorri ugaria, kiskur ederrak. OtagEE 1882c, 447.
Itxas-gañeko olatuen kizkurrari begiratzen diotenean!MAtxGazt 39.
azpiadiera-2.1.1
"
Kixkor, enredijo"Lar.
v. KIZKUR-BIHUR. "Kizkor (V, G), guedeja de pelo" A.
Aidera igaro nai ta, / ezin bestean, ur. // Et'ezin bestean, ur / --ez kizkur, ez zuzmur--. 'Un agua quieta y muda'. Gand Elorri 188.
Abesti emearen kizkur txikarretan labaindu jataz arima izpiak, dardarti. 'Delicadas y menudas ondas'. Gand Elorri 71.
azpiadiera-2.2
2.
(Lar, H),
kiskur (G-bet-nav, AN-5vill ap. A; H),
kizkor (Vc, AN-gip [ G-ond] ap. A),
zizkor (H). "Acepilladuras"Lar.
"Fruslera, raspaduras de azófar, menastoriaren kizkurrak
"Ib."Alisaduras, kizkurrak, leuneskak
"Ib."Piñonata, conserva, almendra orriz, almendra kizkurrez egindako gordakaia
"Ib."Copeaux minces [...] de rubans frisés, qu'enlève le rabot. Kizkurrak egiten duten gar lasterra, flamme vite allumé et vite disparue qui font les minces raboux, copeaux frisés"H.
"Viruta"A.
azpiadiera-2.3
3."
Xixkor (S), chicharrón"A.
azpiadiera-2.4
4.
(AN-gip). Colon.
azpisarrera-1
BELAR KIZKUR.
v. belar.
azpisarrera-2
ILE-KIZKUR (i.-kixkur V-gip ap. Elexp Berg;ule-k. V-gip ap. Etxba Eib).
a) De pelo rizado, crespo. "Noizian beiñ, famelixa zurixen artian be, agertzen dira ule-kizkurrak" Etxba Eib. Ondorean agertu ziran illekizkur beltxeran batzuek, esan zutenez Caribe aldekoak. JAIraz Bizia 26. Ikuste al dezu neskatxa ille kixkur ori? NEtx LBB 136. b) ILE-KIZKUR. Rizo. Eskutitz bat edo ile-kizkur bat edo bestelako oroigarri samur bat. Mde Pr 176.
azpisarrera-3
KIZKUR-BIHUR.
"Kiskur-biurra [...], ariari geiegi biurtutakoan egiten zaion korapilloa" Iz LinOñ 181.
azpisarrera-4
KIZKUR-KIZKUR EGIN.
v. kizkurtu.
azpisarrera-5
KIZKUR-KIZKUR EGON.
"Kíxkar-kíxkar eon (?), estar reseco como para hacerse polvo" Iz ArOñ.
azpisarrera-6
KIZKURRIK(Estar, etc.) totalmente seco. Negu danetan leiaz dakustaz / errerik solo ta larrak, / uda danetan kiskorrik oso / bedar, ota ta arbolak. ABAmaE 30.