1.
(V ap. A
; LarSup, Añ, Dv, H) . (Sust.).Costumbre, hábito, tradición.Sg. A DBols: "Ekandu, costumbre que afecta a la moral; a diferencia de oitura, que indica costumbre, hábito físico"; varios ejs. contradicen esta afirmación. v. usadio, ohitura. Tr. Documentado en la tradición vizcaína ya desde los RS de 1596. Sólo en el s. XX se encuentra algún ej. de otros dialectos. En DFrec hay 5 ejs., meridionales.
Ekandu gextoa belu anztu doa. RS 156.
Ekandu gaxtoari bernea ausi. Ib. 547.
Oitura, ekanduba edo usadiua <-duia>>. CatElg 11v.
Neskatilla otseiñak ostuteko ekanduba badauka. MgCO 140.
Pekatuko ekandubari. fBIc I 4.
Ikusirik konfesoriak ekandu au aurrera doiala. Astar II 115.
Arik eta gauz orren ekandu ona zeugan gogortu artean. AñEL2 83.
O egunak! O ekandubak!"O mores"
.MgPAb 212.
Ekandu dongetan sarturik dagozanak. UrMarIl 79.
Bizkaiko lagi, kittutasun eta ekandu onak. AG 164.
Iges egizu, ekandu txar guztien ama dan nagitasunetik. ItzAzald 203.
Guztiok ekandu zarren gordezaleak giñalako. AgKr 84.
Aberien jabien artian ekandu ta zaletasun au zabaldu daiten. ForuAB 95.
Aberri-ekandu onak eta aberri-ixakera osua. KkAb I 86.
Amogillien ekandua da / eskuak busti ixatia. OrtOroig 14.
Lege zaharraren jabe, hala nola arbasoetarikako ekanduen bai eta mintzaiaren.JEBer 27.
Ainbat bazter ikusi ei zittubezan eta beredin piztiren ekandu berezijak uartu. Otx 58.
Theresak ekandua hartu baitzuen haren aitzinean biluzik egoteko. MdeHaurB 65.
Toki baketsu ta ekandu onekoak, leku eder garbiak. ErkiagArran 17.
v. tbn. (para autores no vizcaínos) Lab Y 1933, 193. ABar Goi 58.
sense-2
2.
(Añ, A, A Apend, Dv), ekandutu (Añ, H) . (Vb.).Acostumbrar(se), habituar(se).
Cf. Añ: "Inexperto, (c. ) oitueza; (V) ekandutueza, ezekandua".
v. ohitu. Ekanduta dagozan begijak, ez dira orregaitino minberatuten. MgPAb 128.
Ekanduko enas egitera neure egitekoak ganora baga. AñLoraS 178.
Tokamentu loijetara ekandu dirian eskubak. MgCO 107.
Ekandu bear zara ala zeñatzera. Legaz 1.
Eladitxo ekanduko da artuten eroapena. EchtaJos 192.
Atxurketan ekandurikua ezpetteke aztamakillaketan asi. Otx 179.
Ekandutuko ete zan Kantauriko ume bulartsua?ErkiagArran 125.
v. tbn.
CatLlo 3. Noe 110.
azpiadiera-2.1
(Part. en función de adj.).Acostumbrado, habituado. [Idiskoa] ezi zidin, uztartu zuen idi ekandu batekin. VMg 57s.
azpiadiera-2.2
Usar. Ezta ekantzen bakar-bakarra. [...] Onegattik, "atsi" bakarrik ekandu ezaren, "iratsik" esan gura dau "atsi-erazo". [...] Politto Maittetseak ekantzen dau "iratzi" edo "iratsi" "eskribidu"-ikurpenaz. AG 442.
azpisarrera-1
EKANDUZ.
Por hábito, con la costumbre. Pekaturik ezañenak [...] aterako dira ekanduz edo usarijoz. MgCO 269.
Andijagua da ekanduz eginiko pekatu loija ekandu bagia baño. Astar II 115.
Ea orditutea ekanduz izan daroazunez. AñEL2 144.
Hereje barriyak, ekanduz legez, burla eta barre egiten deutse onerazpen oneri. ItzAzald 72s.
azpisarrera-2
EKANDUZ EKANDU.
Tradicionalmente. Ekanduz ekandu onartu oi danaren aurkako erasoaldi guziei, "beti onetara izan da" erantzutea aintzakotzat eta naikotzat dute zenbaitek. ZaitPlat 33.
azpisarrera-3
EKANDUZKO(Añ). Habitual. Jausi ta irau-erazoten-zaituan arako ekanduzko bekatuan. AñEL1 15.
Geuk egin oi doguzan bekatu txiki ekanduzkoa kaiti. AñLoraS 109.
Oitura edo ekanduzko pekatuba andijagua da bestelakua baño. Astar II 114.