1.
(B ap. A
; H),
huinpeko (BN, S ap. Lh) . (Adj., usos prop. y fig.).(Lo) que está bajo los pies; sometido, pisoteado."Despreciado"A.
"Qui est sous les pieds"Lh.
Asi zen oinpeko urean sartzen ta ondatzen. MbIArg II 351.
Guzien oñ peko auts biurtuko dan gorputz orretan. CbEg III 385.
Datan eta Abiron-en oñ-peko lurra, ots izugarri bat egiñaz idiki [zan]. Lard 95.
Makilleak ez baleuts Praisko, lagun egiñ, / oiñpeko arrietan artuko neban miñ. ABAmaE 229.
Nekazaritza daukate gauza baju eta oinpekotzat. Ezale 1897, 51a.
Neronek, autsa ta oinpeko autsa baino besterik enaizen onek. AArdi 124.
Oinpeko salairua zartatu zaion abere amildua bezelaxe. TAgUzt 136.
Auek ez dira izan zaldunak, oinpeko kasta zikiñekoak baizik. "Gente soez y de baja ralea"
.BerronKijote 164.
Zaldun ba'itzake, zigortu nian bai onezkero ire erokeri ausarta, oinpeko <oien-> sorkari orrena. "
Cautiva criatura"
.Ib. 105.
azpiadiera-1.1
(Uso sust.). Ikhusi zuten Israelgo Jainkoa eta haren oinpekoa, zafirrezko tresna bat iduri zuena. "Sub pedibus eius"
.DvEx 24, 10 (Ur oñen azpian, Ol, Ker, Bibl oinpean, BiblE oinazpian).
Illargiak damu du zu jaioa: / eguzkia da zure oinpekoa: / izarrak zure bekaitzen urtzen daude. NEtxLBB 385.
v. tbn.
IBk Mt 5, 35.
4.
(R ap. A). Pedal."Pedales, tablas cuyo movimiento impreso por los pies activa el telar"A.
Oiña ezarri eban egokion oinpekoari eutsala; jaso eban gurpiltxu orreri bira eragiñaz, pedala, goialdera. Geroago, [...] eskuiko oiña beronen aldeko oinpekoan ipiñi nai izan eban. ErkiagBatB 75.
sense-5
5."(AN-5vill), arruinado"A.
azpisarrera-1
OINPEKO AULKI.
Escabel. v. oinpetako. Nik zure etsaiak yarri arte / zure oinpeko alki . (Lc 20, 43). IrYKBiz 397.
Zinik ez egin batere, [...] lurraz, haren oinpeko alkhia delakotz. LeonMt 5, 35 (Dv oinpetako alkhia; Ip huñ-petakua; IBk oinpekoa; Lç, TB oinetako alk(h)ia, Echn oiñetako sostengua, Ol, Ker o(i)ñazpikoa, BiblE oinaulkia).
v. tbn. Dv He 10, 13 (oinpeko alkhi ezarri).
azpisarrera-2
OINPEKO JARRI (Dv),
OINPEKO EZARRI (Dv).
"Guzien oinpeko ezarri nahi nauzu, vous voulez me mettre sous les pieds de tout le monde. Guzien oinpeko jartzen dena munduan, gorenik izanen da zeruan, celui qui dans le monde se placera au dessous de tous [...]. Zure oinpeko jartzen naiz, je me fais vôtre esclave" Dv. Haren oinpeko ezarri ditu guziak. Dv1 Cor 15, 26 (BiblE haren menpean jarri
).
v. tbn. Or e IBk Lc 20, 43 (oinpekotzat jartzen).