Tr. Documentado desde el s. XVI. No aparece en textos suletinos y tampoco en los vizcaínos (aparte de en RS ) hasta finales del s. XIX. Además de la variante más extendida larunbat, hay laurenbat en RS, Ochoa de Arin, Ubillos (junto a larenbat ) e Iztueta (C 186), laranbate citado por Leiçarraga, lagun- en JesBih (469), Jauretche (180) y CatUlz (62 -bet ), lanbat en Kortazar (ap. DRA ), larunt en Archu y en algún texto alto-navarro moderno. Hay larunbata en Kirikiño (junto a larunbat ), S. Mitxelana (Aranz 9), Enbeita (177) y Etxaide (JJ 202). En DFrec hay 265 ejs. de larunbat .
etimologikoa
Etim. Quizá de lagunen bate 'reunión de los compañeros'.
sense-1
(V-arrig, G, AN, L, BN, Ae, Sal; Volt 130, SP, Deen I 205, Urt Gram 30, VP 53r, Lar, Añ (G, AN), Lecl, Arch VocGr , Mg Nom 67 (G), H; -bet AN-larr-ulz-erro),
larunbata,
laurenbat (LarSup, Dv, H, A(que cita RS)),
laranbat (HtVocGr 420),
larenbat,
launbat (G, AN-gip-5vill-burg, L-côte-sar, BN-ad-lab; -bet G-nav, AN-larr-5vill-ulz, B),
launbate (BN-ciz),
laubat (G-bet),
laronbat (AN-5vill, Ae, Sal; HtVocGr),
larunt (AN-5vill),
lagunbat (AN-egüés; H; -betAN-erro),
lanbat (G-goi-to-bet-nav, AN-gip; -bet AN-larr; laanbat G-to-bet),
launbet (AN-larr-ulz),
laonbet (AN-araq),
larumat (AN-5vill; -metAN-ulz),
launt (AN-5vill),
laumet (B)
Ref.:
VocPir 37 y 37n; Bon-Ond 136; A; EI 335; Echaide Nav 53; Ond Bac 403; Iz Als, IzG y Ulz (astelena), To (igandia). Sábado.v. neskanegun, ebiakoitz, zapatu, ANTZARA-EGUN. Asteko [...] azken eguna, orain baték laranbate, berzek egiakoitz eta berzék nesken egun deitzen duguna. LçDecl ã 6r.
Eguzki bako laurenbatik ez. RS 159.
Aste-azkena, orzilarea eta larunbata barurtu behar dira. Harb ẽ, 6r.
Eztadilla zuen ihesa gertha neguan edo larunbatean. Ax 200 (V 134).
Orzilare larunbatez. OPo 54.
Larunbat eguerdiraiño. HeGudu 144.
Joan zen ara larunbatean edo israeldarren festan. MbIArg I 384.
Larunbata begiratzen etzuena ezin zitekeiela Jainkoak egorria. Lg II 178.
Zer da gure artean laurenbata, edo atsedeteko eguna?Ub 175 (189 larenbat y larunbat).
Badijoaz txango larunbatez. AA I 580.
Larunbat arratsetan. Dh 57.
Larunbat guzia [...] iñorekin itzegin gabe igaro. Lard 467.
Egun au larunbata gertatzian. SorBar 72.
Gizon bat larunbatarekin egurketa zabilala hatzeman zuten. ArbIgand 70.
Oroitu zaitez Lanbateko edo Zapatuko eguna santu egitearekin. KortazarSerm I 40 (ap. DRA; la ref. es incorrecta).
Ortziralean janen ez duzu, / ez larunbatean haragi. CatJauf 6.
Larunbata gabean. KkAb I 11.
Gabon-aurreko larunbata. KIkG 63.
Beste larunbat batez sartu zan Yesus aien sinagogara. IrYKBiz 113.
Larunbat-arratsa da. MdePo 92.
Atsedenaren pakea, larunbateko pakea. OrAitork 422.
Etzi launbata, hil zerbitzu bat ukhanen dugu gure elizan. Herr 11-12-1958, 2.
Larunbata nola baitzan. Salav 55.
Laruntetan, lagunen artian, kantatzen zitun bertsuak. Auspoa 77-78, 13.
Larunbata zan, Agoztuaren ogei ta bederatzia.JAzpiroz 88.
v. tbn. Mat 10. Volt 205. EZ Noel 141. Hm 179. SP Phil 317. Gç 93. Cb Eg III 343. Arch Gram 6. Aran SIgn 27. Xe 237. EusJok II 31. Bv AsL 78. Urruz Urz 25. Arr May 194. Jnn SBi 65. HU Aurp 53. Ag AL 12. A Ardi 51. JanEd II 123. KIkV 78. ArgiDL 112. Muj PAm 62. Zub 69. Anab Usauri 9. Barb Leg 140. Ldi IL 142. TAg Uzt 116. Zerb IxtS 37. Lf Murtuts 21. Erkiag Arran 156. JEtchep 110. Ugalde Iltz 49. Izeta DirG 57. NEtx LBB 46. ZMoso 73. Uzt Sas 335. Etxabu Kontu 20. Ataño TxanKan 11. Etchebarne 107 (-a 87). MEIG VII 97. Laronbat: Samper Mt 12, 11. Launbet: EZBB II 46 (B).
azpisarrera-1
LARUNBAT HANDI.
Sábado Santo. Zerren larunbat andi edo Pazko eguna zan. ArrBearg 213 (ap. DRA).
azpisarrera-2
LARUNBAT EGUN.
Sábado. Laurenbat egunetan. OA 154.
Etziren utzten gorphutzak larunbat egunean gurutzetan. Lg II 282.
Larunbat eguna santutu ezazu. Lard 78.
Larunbat egunean zilho batera eror balakio [ardia]. DvMt 12, 11 (He larunbat egun; Ur (G), Echn, Leon, Or, IBk, IBe larunbat, Samper laronbat; Lç sabato, Ur (V), Ker zapatu, Ip, Hual neskanegun).
Larunbat egun batez. BarbLeg 140.
v. tbn. AA II 43. Arr May 135.
azpisarrera-3
LARUNBAT EGUNKARA.
En sábado. v. larunbatkara. Eta hauk guziak larunbat egun-kara egin izan ditut. Lg II 200.