1.
(Lar). Cuidado, vigilancia."Guarda, el cuidado, la custodia", "resguardo, guarda, custodia" Lar."Garde"VocS. .
Ihes egite hura, okhasinotan zarenean, zeure buruaren begiratze eta bortxatze hura da martirio eta martir izaitea. Ax 399 (V 260).
Aita Santu Erromako batek utzi zuen aukera edo begiratze au Anima-zai ta Konfesore aituen eskuan. MgCC 237s.
azpiadiera-1.1
(Con complemento en ablativo). Bizitegi nasai eta garbi, xuhurtzia, zuzentasun, geure buruaren jabego, arrotzetarik begiratze, familiako atxikimendu. JEBur 174.
sense-2
2.(G-azp-nav, B, L, BN; Urt Gram 38, Lar, Añ), beiratze. Ref.: Lh; Gte Erd 67; ZestErret.Mirada."Inspección"Lar, Añ.
"Desgarro, en los ojos de las damas, begien begiratze, beatze gozoa
"Lar.
"Coup d'oeil"Lh.
"
Begiratze bat egin (G-nav, B)"GteErd 67.
"
Haren begiratzea makala zan, indarrik gabia, triste baleoke bezela
"ZestErret.
v. begiraldi. Tr. Documentado desde la primera mitad del s. XVIII, es más frecuente en autores meridionales. En DFrec hay un ej. Lo hallamos con egin en Mendiburu, CatB, Joannateguy y Prop, con eman en A. Jauregi.
Berengeñu, siñu, begiratze lotsabageakin. LarSermAzc 54.
Baldiñ ordean obligatua bazare ihardestekotzat, mintzo zaitzun presuna entzutera; bethi zenbait begiratze altxa zazu Zerura. HeGudu 148 (SP 130 zenbait begi olde aurtiki).
Begiratze ariñez, buruaren keñu lausengarriz ta eztizkoz egiten zuten alegiña [...] an sar-erazteko. MbIArg I 376.
Eliz berean ere begiratze gordin-lizunak egiten dituzten mutillak. Ib. 95.
Ez, bada, zuk orri naigaberik eman [...] begiratze zorrotzez, hitz mingarriz, mututuz edo beste bideren batez ere. Ib. 181.
Orrá, gizonarén entendamentu txarttoai lenbiziko beirátzean idurizáio inposible bekala. LE(
inBOEanm 1040
).
Miserikórdien Aita, konsolázio guziarén Jangoikoa, beirátze amorosobát ene arimái; konsolabéz bere tristúran: biz urrikári. LEOng 112v.
Ezkonduen ongi nai ta amorioak leiala izan bear du gañera itz egite, begiratze ta modu guzietan.AA I 570.
Aurrenean asi oi dira utsegiterik andienak ere gauza txiki batetik. Begiratze goxo bat, sarritxo itzegite bat. AA III 619.
Noiz faltatzen du errespetura? Gaizki mintzatzen zaion guzietan begiratze gaisto edo desafioa egiten dionean. CatB 44.
Mendiari su ta kea zeriozkan; begiratze utsak ikaratzen zuen. Lard 77.
Jauna, zure begiratze batek urratu zuan Piarresen bihotza. DvLEd 4s.
Gizamolde handi eta irazki gaitzeko hura xutik zagoen zure aitzinean, eta lazgarria zen haren begiratzea. DvDan 2, 31.
Agurearen esateko moduan eta begiratzean ezagutu zuenean asi zitzaiola ira bere buruaz menderatzen. OtagEE 1882c, 480.
Eriotzean dagoenaren begiratze zorrotzarekin. Arzac EE 1884a, 1. Eman egiozu begiratze bat zure konzienziari. AJauregiEE 1885b, 234.
Aski ginuke menturaz begiratze bakhar baten egitea ikusteko bizi garela munduaren erdian lanjerrik batere ezpaginu bezala. JnnSBi 128.
Begiratze bat egin nahi izatu dio Jaun Handiak bere neskatoaren ezdeustasunari. Ib. 38.
Harturik bi eskuz, eta oraino ere begiratze bat ona eginik. Prop 1894, 14.
Ango arpegi alaien begiratze pozkidaz betea. JBDei 1919, 246.
Gogapen, itz-egite, begiratze, irakurtze ta jolasketa lizun eta itsusiak debekatzen dizkigu seigarren aginduak. KIkG 57.
(KIkV 69 begirakun)Begiratze itxusik izan dituzu? Bakarrik edo besterekin?ArgiDL 27.
Lenbizi nere begiratzeaz ez da Miren konturaratu. TxillLet 44.
Polik ederki eraman gizonaren aurrez-aurreko begiratzea. AnabPoli 22s.
Dana utzi bear da tontorrera eltzerakoan, gozotasun utsean Jainkoarekin bildu ta siñistezko begiratze zoragarrian goza al izateko. Onaind(
inGaztMusIx 147
).
sense-3
3.Atención, caso. Zerbait emain dizula uste dezun Regerekin sartze ta esku andia duen gizon bat agertuko baliz zure etxean, zer ongi etorri, zer begiratze egiñen zenioke?MbJBDev 96.
Orra, zure Sakramentura etortze ederraz nik egin oi dudan kasoa edo begiratzea. MbOtGai III 123.
Galdegiezu, diot, era onetako gauzetan hari diran ta zeruko begiratze andirik egiten ez duten gizonei. MbIArg I 93.
sense-4
4.Observancia (de un precepto, etc.). Axanek galdu izan zuen bera bizia, eta hanbat sarraski eragin zuen Jainkoaren manua begiratze eskasez. Lg I 194.