Tr. Documentado sobre todo en la tradición septentrional. Al Sur lo emplean Orixe, Olabide y Erkiaga. La forma uxter se encuentra en Axular, Etcheberri de Sara, Lafitte, SoEg, Erkiaga y en un ej. de Herria,uzter en Pouvreau, Darthayet, J. Etchepare y GH,uster en sendos ejs. de Olabide y Orixe, y utztar en Larreguy.
sense-1
1.
(V?, BN, S; Añ, Izt 19v, Dv, H),
uzter (BN-lab; SP, HtVocGr 431, Lecl, H),
uster (Lar, VocBN, Gèze(ü-), H),
uxtar (L-ain),
utztarRef.:
A(uxter, uxtar, uzter);
Lh(üxter);
SatrVocP
. Tierno, blando."
Uzteregia, trop tendre"SP.
"Il est tendre, uzterra da
"HtVocGr 431.
"Tierno, blando"Lar.
"Manida carne"Añ.
"
Zur uxterra, bois tendre. [...] Lur uxterra, terre qui se travaille avec peu d'effort. Beruna gauza uxterra da, le plomb est chose tendre"H.
"
Aragi uxterrak, carnes tiernas"A.
Ahuntz-umea, gazte deiño, on da iateko, samur da, uxter da, sasoal da. Ax 97 (V 66; tbn. en ES 182 uxter).
Bekhatoreak lehenbizian, bekhatu guti duenean, badirudi ezen oraiño, zerbait balio duela, samur duen parterik, uxter duen aurkientzarik [...] baduela. Ib. 97 (V 67).
Hartu zuen [...] xahal bat gizena eta utztarra; errearazi zuen berehala. Lg I 50.
Haragi uzter horail ahotik ezin utzizkoan. JEBur 15.
Are-pil gori, uster, zango-nekagarri aietan barna. OrMi 120.
azpiadiera-1.1
(Ref. a cosas no materiales). Haur xumeak garela oraino [...], espiritua oraino samurra, uzterra eta delikatua baitugu. SPPhil 480 (He 486 samurra baitugu eta delikatua).
Halako solhasa entzuten duten arima gazteek eta uzterrek [...].Ib. 358 (He 361 samur eta delikatu hek).
Bertute uzterren eta flakoen begiratzeko. Ib. 222 (He 224 flakoak eta ñiñikatuak).
[Evaren alabak] sineskor direlakotz, bihotz uzterragokoak. GH 1923, 349.
Ba al da zuenean beldurti ta biotza uster dunik?OlDeut 20, 8 (BiblE beldurrez eta kikildurik).
Kanta mee, intziri samur uxterren igesiak. ErkiagArran 149.
sense-2
2.
(L-ain, Sal, S, R ap. A
; Foix),
uzter (BN ap. A
; SP),
uster (VocBN)
Frágil. "Aisé à rompre" SP. "Hari haur usterra da, ce fil est peu solide" VocBN. "Qui se coupe, se rompre, se casse avec facilité. Hari, oihal uxterra, [...]. Pegar uxterra, cruche aisément cassable" H. "Quebradizo, frágil" A. "Friable, hauskor, xabor, üxter" Foix. Menduri inguruan [Auguste] enperadoreak / uzter bere hezurrak, errotuz yendeak. / Hartu zuen bidea, bere errabian / guziak erretzeko inguru handian. (Interpr?). HbEsk 32s.
--Huna mokanes bat urratua. --Ezin gehiago uzterra zen. "Fragile"
.DarthayetManuel 388.
azpiadiera-2.1
"(Sal), incoherente, cosa de poca cohesión" A. "Qui s'égrène facilement, üxter Foix.
sense-3
3.(Uso pred.)."On dit plus usuellement en parlant de la chose à laquelle on est enclin. Nigarra, irria, elhea uxter du, il a la larme, la rire, la parole facile"H.
Ai, orduan zoin barna hatxemaiten ditutzun zure aditzaleak, zenbaitek nigarra uxter dutelarik. LfELit 350.
Orok ezagutzen dute engoitik haren [J. Kennedyren] gazte-airea, irria uxter, ilea usu eta harro, ibili moldea airos. Herr 17-11-1960, 1.
De Gaulle arras bertzelakoa da solasetan. Maite du trufa, uxter du bertzen gutiestea. SoEgHerr 31-5-1962, 2.
Mutur saltsa merke, hitz saminak uxter, dibortza solasetan ziren.Herr 8-9-1966, 1.
sense-4
4."Il se dit d'une personne disposé à, se laissant aisément aller à un sentiment. Haserrera, maithatzera uxterra, disposé et facile à la colère, à l'affection"H.
azpiadiera-4.1
Nola ken, orai, [lore] mota bakotxari, daukan usain ona? [...]Batzuek errexki uzten dute, kasik gogotik; uzterrak dira eta ahulak; bertzeek, aldiz, tinki daukate.JE Bur 86.
sense-5
5.uzter (BN-ciz-baig, Sal ap. A). "Persona apacible, de buen corazón" A.
sense-6
6."
Üxter (S; Foix), aisé, facile"Lh.
azpisarrera-1
UXTERREZ.
Cf. SP: "Uzterrez ioan da, s'en est allé pour être tendre". Badira bertzeak [fruituak], uzterrez eta umuz ezin dirauketenak konfituratzen ezpadire. SPPhil 404 (He 408 xamurrak eta delikatuak izanez).