Tr. Documentado desde comienzos del s. XIX. La forma más empleada en la tradición literaria es, con diferencia, burruntzali, única en textos guipuzcoanos y empleada también en vizcaíno, alto-navarro y en la tradición septentrional. En DFrec hay 2 ejs. de burruntzali .
sense-1
1.
(V, G, L, AN-larr, Lar, Aizk (V, G), VocB ; -nz- B, L-ain-sar; VP 8v, Lar, Aq 444),
buluntzarri (Urt II 322),
bulhunzalhi (BN-arb),
burdintzali (-nz- AN, -nzalhi BN; -nz- Aq 444, Dv, Bera),
burduntzaldi (V-m-gip),
burduntzali (V-arr-m-gip-ger, G, AN; Lar, Zam Voc ; -nz- V),
burñazali (R),
burruntzalli (Añ, Hb, Dv),
burduntzalu (V),
burduntzulu (V-oroz),
burdunxali (Sal, bürdünxalhi S),
burruntzaldi (V-ger-m),
burruntzalu (Añ),
buruntzali (G-goi ap. Arin AEF 1926, 46),
burunzale (SP)
Ref.:
A (burdunxali, burdunzali, burruntzali, burrunzali, burdinzali, bulhunzalhi, burñazali); Iz ArOñ (burduntzaldixa), UrrAnz (burduntzali),To; Asp Leiz (burruntzali); Etxba Eib (burduntzali); Holmer ApuntV ; SM EiTec1 ; EI 141, 381; ZestErret
. Cucharón; cazo."Cuillère de pot"SP.
"Arma cerealia"Urt II 322.
"Cucharón de hierro, con su garabato, burruntzalia, burruntzalia [sic, por burdun-, cf. Lar DVC 186: "burruntzalia, burduntzalia, cucharón de hierro"]" Lar."Cucharón para escudillar el caldo, zalia (AN). De aquí burdinzalia, burrunzalia, cuando es de hierro"Aq 444.
"Cazo de hierro"Arin AEF 1926, 46."Louche, cuiller en fer"Lh.
"Cucharón de hierro o madera"VocB.
"Cazo, cucharón. Bakotxari, burduntzalixa bete artua eta esne
"EtxbaEib.
"Cazo. Arrazu zopa burruntzalikin
"AspLeiz.
Cf. Baraib: "burrunzal, cacillo de hierro". Thupin bat edo marmienta, bi panyeru zaharrak, eltze lurrezko bat, botella bat, tirrina bat, hirur burruntzalli. (1767). SenperEus 64.
Tupiña, burruntzali, / padera, paziyak, / eltze, bonbilla, pitxar, / txaltxiñak, kaikubak. Echag 95. Emazu saladier batean esnea krema behar den kantitatearen arabera [...]. Altxatzen duzu gero burdinzali <-ns-> batekin. ECocin 34. Eltzetik atera zuan Iñaxik burruntzali batekin olio-aza. Zab Gabon 49. Antxen arkitzen ziran, ormetatik bera esekita, eltze, tupiñ, padel, talo-burni, burruntzi, burruntzali, tanboliñ ta kresalluak. Ag G 16. Allegatu baziñan / bart gure etxian, / burruntzaliya sartuta / bi baba eltzian. JanEd II 142. Dator sutondotik burdintzalijan berun urtua dabela. Ort Oroig 78. Oiek gozatu burruntzaliyan / urturik zerrian gantza. MendaroTx 164. Autseziperdi urten ziran jauregittik katu bustija baño epelago ta ez eben geiago eguno attatu [...] iñoren lapikuan burruntzalija sartzerik. Otx 53. Apalak irauli ta / zoko guzietan aztar: / eskuan burruntzali..., / ta aren eske... zora bear!! Ldi UO 44. Burruntzaliz, [txerri] barrengo odolak bildurik, / zizkuetako tantak zapiz txukaturik. Or Eus 138. Suteixan dauan burduntzaldixan (cazo), beruna ipiñik urtzen. SM EiTec1 157. Utsik dagon alki-aurreko azpillera burruntzaliaz zuku pixka bat botatzen du. NEtx Antz 94. Beste zerbait gehiago banuen ere: / burruntzali zar-zar bat / kiderrik gabe. (AN-larr). Asp ANaf 663. Burruntzali bat ere bai lapiko barrenean, andik babak atera ta partitzeko. BasoM 104. Kalean jarri sallean eta burruntzaliz [kafe-esne] ura partitu. Albeniz 63.
azpiadiera-1.1
(En expresiones proverbiales)."
Eltza askotako burduntzalia, (AN-larr, L) [...], entremetido; litm. cucharón de muchos pucheros"A EY III 284. Atso bat ere melatu saltsa huntan zauku sartu / [...] Tupina guzietako burruntzali deitatu [behar dugu]. Prot 70.
Nolako eltzea, alako burruntzalia.EZBB II 70.
Saltsa tzarren burruntzali / Hori da bethi ibili. (L). Lander(ap. DRA).
Eltze guzietako burruntzali.ZerbGH 1936, 221 (tbn., con alguna var., en EZBB II 44).
azpiadiera-1.1.1
(Koxmerengana juan eta marruzkatuaz). Ona emen burruntzalia edo burruntzi zalia. Alz Burr 42 (juego de palabras, referido al poseedor de un asador).
azpiadiera-1.2
(En exclamaciones). Burruntzaliaren kirtena!! Nork eman dizu zuri or kuskusean ibiltzeko baimena?Loidi 93.
Mañuberen gelara igo zan [...]; eta... orra! an orratzik ez! Burruntzaliaren krixketa!...Ib. 127.
sense-2
2.buluntzarri (G-nav), burduntzaldi (V-gip), burduntzali (V-gip), burruntxalu. Ref. Iz UrrAnz (burduntzali), ArOñ (burduntzaldi), Als (buluntzarri). "Especie de sartén de forma cóncava y mango más largo, que se emplea para estrellar huevos, freír ajos, etc. Los hay dobles para freír dos huevos y también para cuatro" SMuj. "La sartén pequeña en forma de cazo, y también el cazo" Iz UrrAnz. "La sartén pequeña, como un cazo" Iz Als. "La sartén del tamaño del cazo para derretir la grasa los carboneros" Iz ArOñ. Cf. LexBi: "Burrunsalu, útil de cocina en forma de cucharón de hierro, para freír o estrellar huevos"; LzG: "burruncel, sartén pequeña, semiesférica, para freir huevos (Vitoria); sartén con varios compartimentos esféricos para freir huevos (Zuya, Cigoitia)". Sartan da burruntxalu, / arroa patela; / Arratieko neskak / guztiek alperrak. (V-arr). AEF 1930, 11.