1.
(G, L, B, BN, S, R; SP, HtVocGr, Lar, Lecl, VocBN, Gèze, Dv, H)
Ref.:
A;
Lacombe(ap. DRA
);
Lrq;
IzetaBHizt2
. Sonoro; (voz) clara, audible. "Canorus. Mihi ozena, voix claire, retentissante" SP. "Clair" Ht VocGr. "Sonore, qualité du metal dont le son a de la finesse et de la force" VocBN. "Ez da ozen, no se le oye (BN-arb, Lacombe)" DRA. Tr. Documentado desde Axular en autores septentrionales; en el s. XX se extiende a los meridionales. Aresti lo emplea con h- inicial, tbn. en su edición de Haur Besoetakoa de Mirande (107). En DFrec hay 9 ejs.
Berak [zure laudorioak] dira bere buruz asko gora mintzo; berak dira bere baithan asko klar eta ozen. Ax 9 (V 5).
Bazter batetik berzera / hedatu da soinua: / obrok bere baithan dute / ozen asko manua. Hm 43.
Adar ozen bai biola. Ib. 66.
Unzia zenbatez hutsago, hanbatez da ozenago. OPr 452.
Nahi du kopla izan dadin ozen, garbi, lixer eta konpli. ES 192.
Zoin oroz beita enzünen [tronpeta], / eta hanbat date ozen. UskLiB 218.
Behar zitzaiola ezarri / lepotik Rodilardori / kroskoila ozen bat dilindan. Gy 303.
Buru handi, moko bihurri eta bultu ozen batekin [huntzak]. HbEgia 140.
Tronpetaren oihü ozenareki. IpMt 24, 31 (Ol, Leon, IBe ozen; Lç handi, Samper klaro, SalabBN klar).
Hiru zinka igortzen zituen izigarriak, ez baita basa ihizirik hain ozen eta saminik egotz dezakenik.JEBur 149s.
Lau [ezkila], laurak ozenak. AArdi 44s.
Zer boz ozena duen hatik egun Ellandek! BarbSup 72.
Tuta-soinu ozen bat. JEBer 102.
Ots ozenen bat ere entzun izan da, olertia [...] ez-aintzakotzat emanaz. LdiIL 35.
Zoragarrizko algara ozenak. TAgUzt 15.
Aopeka esan, ez mintzo ozenez. ZaitSof 119.
Barriketa ozen, barre zoro. ErkiagBatB 134.
Urhe pheza ozen fina bilhakatzen da plomu marketx arruntaren iduriko. EtchebMGaric 45.
Bakartasun ozena. GaztMusIx 187 (Or ib. 199 y Onaind ib. 206 ozen).
Baso ozen eta lerrondo iztunak. IbiñVirgil 54.
Kukuak bere kantu ozenez atzar arazi oihana. XaOdol 197.
Rozinante, izen ozena ta ederra bere ustetan. BerronKijote 36.
[Kanpaiaren] durundu ozenak iragarriko dau komentu barri bat eregia
dala. OnaindSTeresa 68.
Predikari ozen eta trebe bat.LarreArtzainE 267.
Nolako kantu ozena zen.Ib. 293.
Ez dela hitz ozen eta esaera apainen adiskidea. MIH 333.
v. tbn. Chaho AztiB 9. Arch Gram 16. Lander EE 1899b, 392. Lh Yol 50. Zub 97. Etcham 126. Ir YKBiz 412. Mde Pr 118. Etxde JJ 253. Gand Elorri 50. Vill Jaink 30. Lasa Poem 98.
(Usos pred. y adv.). Gora darama burua, / ozen kroskoilen soinua. Gy 8.
Beste ujui lena baino ere ozenago ta luzeago egin zuenean. AArdi 70.
Urrats-otsak berak nai luketen baiño ozenago mintzatzen dira gaugiro ixilean. EtxdeJJ 44.
Irri egin balu, ozen eta lutoki ohi zuen araura. MdePr 158s.
Ozen esatean, va orri gogortasuna kentzen zaio. "
En alta voz"
.GaztMusIx 34.
Ozen eta argiro aitortu beharrean aurkitzen naiz. MEIG VI 97.
v. tbn. Ldi BB 102. Zait Sof 147. SMitx Aranz 174. Arti MaldanB 214 (h-). Gand Elorri 125. Gazt MusIx 83.
azpiadiera-1.2
2."Claro, opuesto a obscuro"Lar ( Izt 25v), tal vez debido a una mala interpretación de "clair" de Ht VocGr.
OXEN(B, BN-mix, R-vid-uzt; H; oxin Sal). Ref.: A; Izeta BHizt2. (Forma con palat.). "Sonoro, aplicado a cosas pequeñas, a diferencia de ozen, que se dice de cosas grandes" A. "Zer mii oxina dunan gaztetto korrek!" Ib.
Gunian Jesusek, klamatan berriz mintzo andi eta oxen batekin, entregatu zion bere espiritua. Hual Mt 27, 50. Hüllantü zeron emeki eta eman iphurdin gañen zaflako bat, bena oxena. ArmUs 1895, 95. Irrintzina oxen luze batzu. Ardoy SFran 63. Harekin batean alegerago ziren bihotxak, oxenago irri-zaflak, airosago egun hortako musika. Herr 24-6-1971, 6. Haurrak, oraino klartzekoak, bainan hain oxen eta xarmegarriak dituzten ttiuttekin. Larre ArtzainE 301.
azpisarrera-2
OZEN OZENA.
En voz alta.
"Eta orai bezala arauz?", erranen deitade, ozen ozena, hantik eta hebentik. Const 15.