Tr. Documentado al Sur desde principios del s. XIX. Al Norte se encuentra en Lopez, Eguiateguy, SGrat , Arbelbide, Lafitte y en un ej. de Herria . La forma mardu (junto a mardo ) se encuentra en Kirikiño. En DFrec hay 2 ejs. de mardo .
sense-1
1.
(BN, Sal, S, R-uzt; Lecl, VocBN, Gèze, Dv(V, S), H),
mardu (H)
Ref.:
A;
Lrq
. Blando, suave (sentidos prop. y fig.)."Mou"Gèze.
"
Iaiki laster ohe mardo hortarik, levez-vous vite de cette couche molle"H.
Cf. Uhl RIEV 1908, 403: "Las palabras vascas como mardo 'blando' y otras semejantes presentan particular analogía con el indogermánico". Kothoinez edo beste gañerako zerbait gauza eztiz edo mardoz. AR 445s.
Sen Grat besterentako mardo bezaiñ beretako gogor zen. SGrat 8.
Zer begi ernea! Eta, denbora berean, zer bihotz mardo eta zabala!Ox(
inLfELit 283
).
Holako nahigabetan, De Gaulle bürhagertzen beita bihotz mardo. Herr 15-10-1959, 3.
sense-2
2.
(V, Sal, S, R; Añ, Izt, Dv(V), H, ZamVoc),
mardu (Dv(V), H)
Ref.:
A; EI 13; Iz UrrAnz, ArOñ; Etxba Eib; Elexp Berg. (Ref. a seres animados).Lozano, gordo, rollizo, robusto."Gordo, de muchas carnes", "grueso, corpulento" Añ."Rollizo, gordinflón, mardua. Aretx mardua, roble sano y grueso"Izt 107v.
"
Haur mardoa, enfant potelé. Bildots guri mardoa, agneau gras et de chair molle"H.
"Bien parecido, de buen aspecto. Gure seme marduak dotore urten dau etxetik erromerixarako asmuan
"EtxbaEib.
"
Oiñ azurra ta azala besteik ezta, baiña gaztetan mardo askua zan
"ElexpBerg.
Cf. IC III 283: "Catalina Íñiguez de Ibargüen, llamada Mardo porque era llena de carnes y regordeta" IC III 283. v. mardul. Idisko gazte, mardo ta ezi gabea. VMg 57.
Ama zan andrazko mardo galant bat. EchtaJos 58.
[Mutillak] euren etxietan baño obeto yaten ebelako, mardo ta indartsuak ziran. KkAb II 163 (132 mardu).
Gizon mardo, sendo, zabal, aize-eguzkiz betea. ErkiagArran 14.
Gergoriok sei seme-alaba guztiz eder ta mardoak azi eudiezan. AkesIpiñ 33.
Barruan daukaz sardiña mardo bi. ErkiagBatB 121.
Etxian ebela neskame mardo eta itxura onekua. EtxbaIbilt 470.
v. tbn. Zav Fab RIEV 1907, 532. Apaol 31. A BeinB 74. Bilbao IpuiB 31.
azpiadiera-2.1
(Ref. a seres inanimados).Fuerte, firme; grueso, gordo; grande."
Oraingo mutiltxuen dote'arriua, erloju-kordoiakin txapela mardua
"IzArOñ 182.
Landara gaztiak iragoten badira lur koipatsuko basora, ezta esatekua zeinbat irabazi daruen ta zein marduak gero azi. MgPAb 126.
Lapikuak eztau aragi mamintsu ta mardorik egingo. Ib. 129.
Pago luze, lodi ta mardoa!VMg 80.
Trentza mardoak. ABAmaE 16.
Utzirik bonet mardua / xapelaz gorde burua. ArbIgand 42.
Igali mardo galantak. RIEV 1931, 640.
Itsasoen artean gure Kantauri mardo, ar, bizarro, lerden, sendoa. ErkiagArran 8.
Ikusi eukien gizalaba talde mardoa. Ib. 41.
Diru-etxean dana gordeta eukiteke, zati mardoa lurretan ezarri. ErkiagBatB 137.
Ames-orpo mardo...'Robusto'
.GandElorri 217.
Etxeko kimu mardo guria, su datorren arto kirten malatsaren gisakoa. OnaindSTeresa 27.
ATZE-MARDO EGON.
"Ezer egin gabe egon, egonean egon, lit.: 'ipurtaundi egon'. Zuek egon atze-mardo, lanak berez eingo dielakuan" Elexp Berg.
azpisarrera-2
ATZERA MARDO EGIN.
a) "Atzera-mardo egin (V-ger), reservar las fuerzas para el fin, p. ej. en el juego del mus" A. Zer atsegiñek oraindik atzera-mardo egingo dit? Zait EG 1957 (5-6), 27. b) "Reclutar (V-mar [?])" A Apend. Tal vez errata por 'recular'.
azpisarrera-3
MARDO EGIN.
Posponer. Iñork ez beza biaramoneko ezer mardo egin. OlEx 16, 19 (Urt, Dv, Ur utz(i), Ker, BiblE gorde).
azpisarrera-4
MARDO-MARDO.
a) Muy rollizo; muy lozano. "Aurten azak eztare mardo-marduak" Elexp Berg. Atso bat [...] mardo-mardua bera ta al ebanian ukondua goitik erabilten zalia. Kk Ab II 21. Amar milla pezetan erositako zaldi mardo-mardoa bera! Bilbao IpuiB 221. Bigarren San Isidroko batzar nagusien, gure MIBA mutiko mardo-mardue, praka motz senduakin agertu zan. Gerrika 155. b) Copiosamente, generosamente. "Mardo mardo neurrittuta saltzen eban arek gauzia" Etxba Eib.
azpisarrera-5
MARDO-MARDORIK(Estar, etc.) gordo, abultado. Pago baten azpian zaragia mardo-mardorik ikusten zan. KkAb II 40.
azpisarrera-6
MARDOXE.
(Forma con suf. -xe, de valor aprox.). a) "Un peu trop mou (S)" Lrq (s.v. mardotto). b) "Un peu trop délicat de santé (S)" Lrq.