Etim. Para la posibilidad de que esté formado por el posesivo intensivo de 1.a persona (neure, nere... ) y (h)abe, con n- > m- por asimilación, v. FHV 82 n. 19.
sense-1
1.
(V-gip, G; Lar, Mg Nom (G), Añ (G, AN), Dv (V, G), H (G)),
midabeRef.:
A;
IzArOñ;
ElexpBerg
. Criado, sirviente.v. morroi (2),nerabe (2). Tr. Documentado, ya desde RS, en la tradición meridional. Sg. DRA hay un ej. de midabe en una canción popular guipuzcoana (cf. tbn. midabetza s.v. mirabetza ). En DFrec hay 12 ejs. de mirabe, meridionales.
Txiologako mirabeak gau txaburra ta egun luzeak. RS 487.
Ematen zaka [...] mirabe bat mundu onen jabearen orde. LarSermAzc 54.
Etxeko mirabe edo neskatxa gazte batek Monikaren aurkeria onen berri bazekien. CbEg III 365.
Eztút yá meréxi / hume deinazázun; / nola mirábe ni / bat artunazázu. LEKop 82 (tal vez errata por nirabe, forma que Lizarraga emplea a menudo).
Leialak izan bear due mirabeak eta serbitzariak. Gco II 203.
Gurasoak, ez etxean artu mirabe eta langille mingañ zikiña duanik. AA II 145.
Jakob bere seme, illoba, mirabe, abere eta gauza guziakin Ejiptoronz abiatu zan. Lard 60.
Eta izan zituen ardiak eta idiak eta astoak eta mirabeak eta astaemeak eta gameluak. UrGen 12, 16 (Urt, Dv muthilak eta neskatoak, Ker morroi ta neskame, Bibl esklabo, neskato, BiblE neskame-morroiak).
Fiña izandu zera munduban legia / fortuna gabe jaio ziñan midabia. (G, canc. pop.). DRA.
Morroi ta mirabeak ezkaratza poliki lore ta maindire xuriz apaindu-ta. LhYol 49.
Ona emen Jaunaren mirabea; zuk diñozunez egin bekit. PiImit IV 17, 2 (Ol mirabe; Ch, Mst, Ip, Leon neskato).
Nausia urrikaldu zan mirabe artaz eta lokabe utzi zuen. IrYKBiz 258.
Erabil dezagun beti euskera Yainkoaren, egiaren ta egiazko yakintzaren mirabe. LdiIL 55.
Ez dezu zuaitza baño mirabe langille obe ta merkeagorik. Munita 141.
Agirrenean mirabe dagon Kattalin adiskide aundia det. EtxdeAlosT 75 (v. tbn. mirabe egon en Ir YKBiz 132n y Erkiag BatB 150).
Mirabeak jauregiko beste alderdian bizi ziren. MdePr 184.
Berrogeitaka urtetan emengo mirabe nauk, eta edozein bezin etxeko. NEtxAntz 20.
Ona emen zure mirabea, egin bedi nigan Zuk nai dezuna. (Lc 1, 38). MAtxGazt 106 (Ol, IBk, BiblE, Ker, KIkV 113, KIkG 83, ArgiDL 17 e Ir YKBiz 8 mirabe; Oteiza, Brunet serbitzari, Dv, Leon neskato, Arriand neskame).
Maitasunak egin nau / ni zure mirabe. NEtxLBB 360.
Bota egizu mirabea ta onen semea. KerGal 4, 30 (BiblE mirabe; Lç, He, TB neskato, Dv sehi).
Ura zan gelditzea / gaitzaren mirabe. Insausti 135.
Ez da hizkuntza bere buruaren jabe, besteren mirabe baizik. MIH 84.
Lanean ari behar zuena etengabe, mirabe, zerbitzari edo morroi baten antzera. MEIG I 225.
v. tbn. Lar Fueros 8. Mg CC 151. VMg 30. Echag 185. CartAnd 395. Aran SIgn 78. Xe 273. Otag EE 1884b, 51. AB AmaE 68. A EEs 1916, 109. Alz Bern 69. Garit Usand 61. Inza Azalp 130. Tx B 114. Balad 222. TAg GaGo 40. EA OlBe 111. Zait Sof 42. JAIraz Bizia 62. Or Aitork 213. Txill Let 135. BEnb NereA 241. Ibiñ Virgil 36. Lab SuEm 168. Uzt Sas 240. Onaind STeresa 30.
sense-2
2.Chica. Tr. Documentado desde mediados del s. XIX en textos guipuzcoanos, generalmente de carácter popular.
Aingeru zoragarri, / mirabe laztana, / pentsamentu nerian / beti zauzkatana. Bil 136.
Konsejatzen zaituztet, / mirabe gazteak, / eskarmentatutzeko / batzu ez besteak. KarlBB 236.
Mirabe ederra, liraña, eta guztiyez gañ, aberatsa dalako.MocDamu 25.
Mirabe ondo itzegiñetan / goxuagarik ez dana. IraolaAuspoa 243, 165 (cf. unas líneas más abajo etxe oneko dama zan).
Ni naiz mirabe txukun / eta langillia. MendaroTx 277.
v. tbn. PE 91. Ill Testim 11.
MIRABE EGIN.
Servir. Idatzia zegok: Zure Yainko Yaunari gur-egiozu ta ari bakarrik mirabe-egiozu. (Mt 4, 10). IrYKBiz 48 (Dv zerbitzaturen
).
Giza-Semea ere ezta etorri besteak berari mirabe-egin dezaioten; mirabe-egitera ta bere bizia guzion eros-saritan ematera etorri da. Ib. 364.
Zein da aundiago, maiera eseria dagoena ala mirabe-egiten (serbitzen) duena?Ib. 436.
Oneik ez euken,
ba, beste asmorik bakotxak gure Jaunari zelan mirabe
egin baiño. OnaindSTeresa 86.
azpisarrera-2
MIRABE-MORROI,
MORROI-MIRABE(Pl.). Sirvientes. Maindire batzuen ostean zeukaten beren lantegia (sukaldea) ta jaki-meta, ur-upel ta baxerategia egun artako mirabe-morroiak. AArdi 61.
Urkietako mirabe-morroiak pozturik. Ib. 63.
Idazle trebeak [...] / sasi -jakindurizko / pantasi gabeak, / jatortasun beraren / morroi-mirabeak. Olea 266.