(V, G, BN, S, Sal, R; Añ, ZamVoc),
biantxa (V-gip, G-azp),
bigaintxa (Lar, Hb(-inx), H),
bigaintxe (Lar, Hb(-nx-), H),
bigatxa,
beiantxa (R-uzt),
beientxe (A),
beigantxa (V),
beintxa,
beintxe (V),
bintxe (V),
migantxa (S),
migatsa (L),
migatxa (Dv)
Ref.:
VocPir 431;
A(bigantxa, beiantxa, bintxe, migatsa);
Lh(migantxa);
Lrq(behi);
EI 211;
VocNav;
IzArOñ(biantxa);
ElexpBerg;
ZestErret(biantxa) . Ternera joven (más joven que biga, aunque en los dialectos Sal y R parece significar 'ternera' en general)."Novilla, novilleja, bigaia, bigaintxa
"Lar.
"Ternera"Ib."Becerra", "novilla" Añ."Génisse"VocPur 431."Petite génisse"Dv.
"Jeune génisse"H.
"Al vacuno, al nacer [...] ume, id. hasta un año [...] xanl, id. hasta tres años, si es m. [nobillo, tachado], bigantxa si es hembra"Mdg 150.
"Ternera de diez meses"A.
"
Beiantxa [...], vaquilla de dos o tres años"Ib."Jeune vache de neuf à quinze mois"Lrq.
"Nombre vasco que dan a la novilla (Salazar)"VocNav.
"Ternera pequeña de hasta 5 o 6 meses"Elexp Berg. .
Tr. Utilizado sobre todo al Sur y en la forma bigantxa . En DFrec hay 6 ejs. de bigantxa y uno de bigantza, todos ellos meridionales.
Daukaguz bigae bat, bigantxa bi. MgPAb 109.
Bigantxa, txal ta zekorrik lodienak ilten zituezan sakrifiziorako. AñMisE 44.
Arreta geiagorekin begiratu diozu zure idisko eta bigatxen azierari. AA I 490.
Bear diegu eman [...] gari, arto, bigantxa, txekor, zerri, ardi [...] eta beste zenbait gauza bizitza berriari dagozkionak. IztC 238 (ib. 167 bigaintxa).
Ta gela ortatik atea bitarte, ukulluan, esne-bei, biantx ta txekor gorri lodiak. AgG 16.
Idizko edo biantxa gazte izutiak. Ib. 83.
Kemen ergisko eta bigantxak. Eta kau baitakik xaltegia, eta orra ikusirik gure abelgorri saldua. TGarralEEs 1918, 122.
Bei eder, oarkabe egin zan bigantxa. OrEus 359.
Bigantxa gorri, lazo oneko, narriogabe ta uztarpean ibilligabeko bat. OlNum 19, 2 (Dv adin ederreko behi bat, Ker bei gorri bat).
San Antiniko menditik faltatü da ürrieta hatsarrian hiru urthetako migantxa bat. Herr 13-11-1958 (ap. DRA
).
Baserritarrak agertuten ziran, zekor, bigantxa edo iñoiz bei zaar nai idi argalen bat ekarrela. ErkiagBatB 50.
Zezenaren atzetik nekaturik dabillen bigantxa. IbiñVirgil 56.
Beiak etxean ere baditut, / beintxa bat gazte polita. FEtxeb 77.
azpisarrera-1
BIGANTXA BERTXIN (V-ger).
"Nabarnizen entzundakoa, lagunartean 'neskato azkar eta polita' esateko. Ai, Begotxu, zu zara gure etxeko bigantxa bertxina. Jatorrizko Bierzoko arraza bereziko idi, behi edo bigantxaz esaten zen; argalak eta marra gorri-belzdunak izaten ziren" X. Kintana Iker 10 (1997), 151s. Cf. bertzin.