1.
(V-gip ap. EtxbaEib
; VP 42v, Lar, Añ, Dv, H, Lh),
harrotarzun (Lh). Soberbia, orgullo, vanidad, ostentación, presunción."Arrogancia"Lar, Añ.
"Altanería", "hinchazón, soberbia", "jactancia", "orgullo", "presunción", "vanidad" Añ."Jactance, orgueil, vanité"Dv.
"Vanité, état vicieux de vanité, d'orgueil, de présomption"H.
"
Harrotarzun, harrotasun, exaltation"Lh.
"Orgullo, soberbia"Etxba Eib..
v. harrokeria. Nola iges egiten da mundutik? Aren andiusteen ta arrotasunen ajolezteaz ta mezprezatzeaz. CatBurg 41.
Gaizki gelditzeko beldurra, arrotasun gaisto edo soberbiatik datorren gauza da. MbJBDev 166.
Anziñako apaiz ori aize banonz betea oi zegoela, ta alabatzen zala, lau boz edo itz oiek: átomo, eclipse, hoguera ta horizonte iñork ere euskeraz emango etziozkala. Aizezko arrotasuna. CbEBO 46.
Biziaren basterrean asiko da aldatzen bekatariain arrotasuna; orduan izain tu ertxidurak. (270). LE-Ir.
Arrotasunen arrotasuna ta guztia arrotasun utsa. "Vanitas vanitatum et omnia vanitas". Mg Hist 225.Arrotasun andi bategaz baziarduben jasoten torre au. MgPAb 185.
Korputzaren aldetik eskatzen ere da modestia andia janzian, arrotasun gabeko soñokoakin agertzen dala humildadez beterik dagoan Jesusen aurrera. MgCC 229.
O arrotasuna! Zenbat galdu dituzun!VMg 81.
Ukatu zeure buruaren oneretxi ta arrotasuna. AñEL1 18.
Gure soberbia, andi naia eta arrotasuna edo banidadea. Gco I 417.
Ez dezu etorri bear arrotasuna ta antustea agertzen dezula jauntzian eta zere moduetan. AA III 524.
[Deabrubak] sartu eban arrotasun andi baten. JJMgBasEsc 76.
Orain nik gazta jaten / deran bitartean, / goza zaitez zu zere / arrotasunean. ItFab 68.
Aurrenengoetatik bat bera izan zan urgullutsu oen [Aide nagusien] arrotasuna buruz beeratu zebana. IztC 494.
Bere odol ospatsu eta noblezarekiko arrotasun eta galaitasuna oso menderatzeko. AranSIgn 22.
Loren aroltasuna ta gizakumeen arrotasun edo arrokeria bat dira. Ezale 1897, 149a.
Bildurbakotasun larregia, azartasuna, arrotasuna eta antustea. ItzAzald 183.
Agiraka egitea zan euren poza; nasan batuten zireanean artean gogorrenak eta gaistoenak izatea euren arrotasuna. AgKr 67.
Arrotasuna ezagutzen ez duenak, obeki aurreratzen ikasiko du arrokeriz beteta dagoenak baño. EtxegEEs 1911, 135.
Suburdi beltza [...], arrotasunaren agerpena bezela ke mataza lodi zikiñ bat kopeta gañean arro arro daramala. AgG 12.
Napoleonen ejerzitua / sartu zala Donostiyan, / ondo zegona gaizki jartzera / bere arrotasun guztiyan.Imaz(
inFrantzesB II 140
).
Noranai juanda seriyo dabil, / ez dauka arrotasunik. EusJok 165.
Egunaren arrotasun ergela, gauak itotzen du. Aitzol(
inLdiUO 6
).
Leku zaitezte arrotasun aundiaren ankerkeritik. OrAitork 402.
Bere buruari aundiespen eta arrotasuna opa diona nekez dagoke gustoz iñoren esanetara. EtxdeJJ 268.
Harrotasunez beterik. ArtiMaldanB 198.
Bere arrotasunean, ondasunok erregeenekin berdintzen zituen. IbiñVirgil 110.
Beren buruari ederretsiz, harrotasunean igeri dabiltza. MIH 66.
v. tbn.
CrIc 114. fB Olg 199. CatBus 52. AJauregi EE 1885b, 215.
azpiadiera-1.1
(Pl.).Vanidades. Nola iges egiten da mundutik? --Aren andiusteen, ta arrotasunen ajolezteaz, ta mezprezatzeaz. CatBurg 41.
Orra, mugaz uzten ez diran arrotasun eroen, aragiaren loikeri zikiñen ta lurreko beste gauz galgarri guzien bukanza. MbIArg I 65.
Utzi behar ditu Satanas ta aren lanak, haren arrotasun eta arinkeria guziak. Ub 194.
Utziko dituzu zure adiskideak, onrak, arrotasun eta apaindurak; utziko dituzu emengo izan edo ondasunak. AA III 457.
Diabrubaren ponpa edo arrotasun gustijei [itxi]. JJMgBasEsc 49.
Enpleo eta onrak, / aberastasunak, / dirade banidade / ta arrotasunak. ItFab 168.
Lurreko andiuste, arrotasun eta zorakeria guztiak berpertatik alde bat utzirik. Jauregui 239.
v. tbn. Añ CatAN 60. CatBus 35.
azpiadiera-1.2
(En sentido no peyor.). Orduan emakumeak, sinistez eta arrotasun santuz beterik, erantzun eutsan: "Ni premiñaduna! bada zer! ez al naz kristinaua, eta, beraugaitik, errege andi baten alabea eta erreñu andi baten jaubegeia?". ItzAzald 8.
Danak lagundu ezkero, danentzat ixango da egingo dan on gustijen arrotasuna.ForuAB 103.
Iztxoak ere bai-baitute beren norberetasuñoa, beren arrotasun-ondarra. LdiIL 30.
Guda ta eriotzan zintzoki zure ondoan dagon erri askatuaren buru izatea, orixe bedi zure arrotasuna. GoenY 1934, 186.
Sekula etzun ukatu apaiz zanik eta maiz asko arrotasunez beterik aitortu oi zun apaiz zala eta il artean izango zala. EtxdeJJ 21.
sense-2
2.
(V, G, AN, L, BN ap. A
; Dv, H). Hinchazón."État d'une chose qui a augmenté de volume et n'a pas gagné en quantité"H.
"État de dilatation des corps"Dv(→)A.
"Hinchazón"A.
Aragiaren arrotasun loi borondatearen kontrakoak. MgCC 108.
Izan badabe aragijaren gerra, berotasun, edo arrotasunen bat.MgCO 150.
azpiadiera-2.1
"Vuelo en los vestidos"Lar, Añ.
azpiadiera-2.2
"État d'un arbre gâté, détérioré, vermoulu au dedans, ou d'un fruit vide, gâté au dedans"H.
sense-3
3.Frivolidad."Gaillardise, gaîté folâtre"Dv.
"Légèreté, le peu de sérieux d'une chose"H.
azpiadiera-3.1
"État d'une personne qui manque de sens"H.
azpiadiera-3.2
"Manière d'être habituelle, sans modestie, sans retenue"H.
sense-4
4."Légèreté d'un vêtement"H.
Cf. harro (3).
sense-5
5."État de corruption, de défaut, d'intégrité de conscience"H (cf.O Pr 490, de donde sin duda Harriet toma este sdo. : Barnea harro duen alkateak aztaparretan ditu legeak).
azpisarrera-1
HARROTASUNEZKO.
Soberbio, de soberbia. Aek baño obeak geralako edo geiago merezi degulako arrotasunezko pensamentuak badatozkigu. Gco II 26.
Inoren ondasuneen enbidija, alkar ikusi ezina, arrotasunezko buru eritxija. fBIc I 1.
[Itsasoa] kolera aundiyan arrotasunez beterik.AlzEE 1889b, 573.
Danak esaten deuskue erabatean, arrotasunezko itz soiñutsuakaz.AgSerm 491.