1.
(S ap. Lrq
; ArchVocGr, Gèze, Dv, H),
populo,
poplu. Pueblo; gente."Gomorra, populu desobedienta
"Lç Decl Mm 4r."Le peuple"ArchVocGr.
v. poblu. Tr. Documentado en textos septentrionales, en un sermón baztanés y en Aresti. La forma poplu, junto a populu, se encuentra en Etcheberri de Ziburu. Populo aparece en el texto baztanés antes citado y en unos veros de finales del s. XVIII; tbn., usado como ej. del léxico contaminado de los autores contemporáneos, en Olea (260). En DFrec hay 39 ejs., 12 de ellos septentrionales.
Populu guziék hari kanta biezote laudorio.LçABC B, 3r.
Izanen naiz haién Iainko eta hek izanen dirade ene populu. Lç2 Cor 6, 16 (He, TB, Dv populua, Ker, BiblE herri
).
Ezagutzarik eztuen / jendearen argia / eta zure Israelgo / popluaren gloria.EZNoel 80 (Eliç 343 populu).
Zure populu fidela.Gç 190.
Bazko etzena jüdio popüliaren besta bat?Bp II 56.
Espainiako lehenbiziko populua.ES 112.
Bere meneko zituen populuak altxatzen dire haren kontra.Lg I 313.
Athera zituen populu osteak idolatriaren ilhunbetarik.Lg II 87.
Higanauta denean ministroa, / luterano edo kalbinista, / populoa duk lege berekoa. Iraultza 24.
Entregatuzazten bere diszipuloei populo guziari errepartitzeko.
BaztSerm1
358s.
Salba zazu zure populua.Monho 156.
Jinkuak egün hun deiziela / popülü admiragarria.Xarlem 1489.
Kanpañetako populuen konbertsioneak.Jaur 397.
Oihuz dagokio berriz populua.Gy 111.
Populu bera ziren eskaldun guziak.HbEsk 51.
Populu bat bada hautatua.HbEgia 47.
Harek salbatüren dü popülia bere bekhatietarik.IpHil 85.
Ez zuen populu xeheak arrazoinik Bastillaren destruitzeko. ElsbFram 77.
Populu etsai bat ethorriko da bere aintzindariarekin.JnnSBi 5.
Populu giristinoari.ArbIgand 88.
Jende xehea, populua, guk zer dakigu? HUZez 193.
Jainkoaren populua Mesiasen beha zagon.CatJauf 28.
Aphezek khoroa bezala, populuak eliza gaindikatua zuen. LanderEEs 1916, 60.
Frantses populua da / orai dolugarri.Etcham 135.
Herriko populiak / Behar dugu unitu.LuzKant 91.
Populu basa batzuek jauzi eginen dautzuete gainerat.LfMurtuts 51.
Eztakika arren, halako egünian popüliak Bastilla hartü ziala?MdePr 48 (v. tbn. 213).
Europan mila herri txiki, mila populu desberdin daude.ArtiIpuin 45.
Jainkoaren Populua. (In LarreArtzainE 285
).
v. tbn. Tt Onsa 43. Ch IV 1, 7. CatLav A 1v (V 2). He Mt 27, 24. AstLas 10. AR 230. Revol 101. MarIl 122. Laph 89. Lap 6 (V 5). Zerb IxtS 17. Mattin 91. Popülü: FPrS 1. Mst I 25, 8n. CatLan 99. Mercy 17. Etch 480. CatS VII. UskLiB 143.
azpiadiera-1.1
Egun batez Jeinkotiarraren etxera / arrathoin-populu mezu egiliak / amoinatto baten galthatzera / jin ziren.Archu Fab 211. Arratoiñen populuak / pentsatzen du han gathuak / aurkitu duela bere kaztigoa. Gy 248.
azpiadiera-1.2
Pueblo llano.Aldi honetan zenbaitek herri xeheari, populuari, azken hitza eman nahi badio ere. MIH 322. [Azkuek] bere burua ere [...] herritzat zeukan, herritzat eta are populutzat. MEIG VII 72.
sense-2
2.Interés, ganancia.Cf. infra (3). Behar huen, beraz, ene dirua eman irabazira, eta nik, ethortzen nintzenean, enea populurekin altxatuko nian. DvMt 25, 27 (Lç lukuru, He, SalabBN, Ip, Leon irabaziarekin, TB, EvL, Samper, Hual int(e)resarekin, Ur irabazgoiarekin, Echn kurrituaikin, BiblE korrituekin).
sense-3
3.
(BN-mix-lab, S; Dv)
Ref.:
A;
Lrq
. "S'emploie adverbialement. Populu ematea, donner par dessus le marché"Dv.
"Fuera de cuenta, en alboroque. Dotzena bat sagar horrekin emaiten dautzut madari bat populu, con esta docena de manzanas os doy una pera en alboroque"A.
"Ce que l'on donne en plus de ce qu'on a vendu. Popülü eman, donner en sus du compte (si on donne treize au lieu d'une douzaine, le treizième est popülü)"Lrq.