1.
(
G; Lar,
H),
maskartu (
V, G, AN, H),
maskeldu (
H),
maskildu (
V-m),
maxkaldu (
V-gip),
maxkartu (
H),
mazkaldu (
V-gip, G),
mazkartu (
H),
maiskartu (
H),
masaldu (
V-och),
mazkildu
Ref.:
A (maskaldu, maskartu, maskildu, mazkaldu, masaldu);
Iz ArOñ (maxkála);
Etxba Eib (mazkaldu);
Elexp Berg (maxkaldu);
ZestErret
(maxkaldu)
.
Marchitar(se), estropear(se); debilitar(se), decaer, desmejorar.
"Deslavar, quitar el vigor"
Lar.
"Énerver, s'énerver"
Dv.
"2.º (FSeg), ajarse, por ej., la ropa, telas, etc.; 3.º estropearse"
A.
"
Maskildu, abollar, sobar, estropear"
Ib.
"
Mazkaldu, ponerse descolorido, decaer, desmedrar"
A.
"
Maxkála dao, maxkálduta dao, está sin lozanía (una planta)"
Iz ArOñ.
"
Ez da urtiegaz mazkaltzen ez danik
"
Etxba Eib.
"
Txanpana bein zabaldu ezkero, maxkaldu eitten da
"
Elexp Berg.
Tr. Documentado en la tradición meridional. La forma
maskaldu (con sus variantes
-xk- y
-zk- ) es casi general. Hay
maskartu en Añibarro y Erkiaga (que tbn. emplea
maskildu y
mazkildu ).
Arerio ain pitin ezetakoak maskartuten badituez aretxik sendoenak.
Añ LoraS 108.
Arimea oztu, epeldu, nagitu, nasaitu ta maskartuten da.
Añ MisE 98.
Bereala maskaltzen zaizka bere osto ederrak.
AA I 596.
Ama dena ederra, / orain, ai tristea! / maskaldu, eroria, / galdua guzia.
Iñarra Ezale
1898, 109b.
Aspaldion ezagunean mekotu ta maskaldu zaigu Adrian.
A Ardi 87.
Gotzonen poza dan arpegia, / autsez, izerdiz, odolez, / maskaldurik dau, gorputz gustia / zauriz eunduta oñazez.
GMant Goi 59.
Mazkaldua arkitzen zaitut... Sendagilleak zer dio?
Alz Ram 77.
Danbolin asia zan maskaltzen ordukoz.
Or Eus 364.
Aurpegia maxkaldu zitzaidan.
"Contabuit"
.
Or Aitork 37.
Begiak mazkaltzen ditun ta gogoa kikiltzen dun sukarra.
Ol Lev 26, 16 (Dv idortu, Ur erre, Ker lausotu, Bibl xahutu, BiblE ahuldu).
Zure isterra maskalduz ta sabela puztuz.
Ol Num 5, 21 (Dv ustelarazi, Ker makaldu).
Otz onek zarrak il eta gazteak maxkaldu egiten ditu.
NEtx Antz 80.
Neguko otzak lurretako edertasun guziak zimeldu eta aberak maskaltzen dituan bezala.
EgutAr 28-2-1958 (ap. DRA
).
Goizetik gabera maskildu ta txigortu daikezun eden zitala.
Erkiag Arran 155.
Edateko beti gertu dabillen ezkero, maskartu ta txatxartu da errime, Nikanor mutil gaztea.
Erkiag BatB 174.
Jantzi maskildu bat.
Ib. 140.
Agureari [...] bekoki lokuneak masusta gorrizkaz mazkaldu zizkien.
(Interpr?).
Ibiñ Virgil 48.
azpiadiera-1.1
(Fig.).
Birtute eder au uxaldua, maskaldua eta mastrikatua geratzen da.
AA I 596.
Etzaio [olerkariari] goi-galda ez itzali ez maxkaldu.
TAg Y
1933, 22.
Udalen banakari jardunkizunak maxkalduak arkitzen dirala.
"Decaída"
.
EAEg
18-11-1936, 327.
Onengan zituan uziak bertan beera mazkildu ta illagiñean bazterrera zituan.
Erkiag Arran 176.
azpiadiera-1.2
(Lar, H),
maskeldu (H).
Encogerse, entristecerse.
"Engurruñarse"
Lar.
Arpegirik maskaldu bage.
Zait Plat 108.
azpiadiera-1.3
"Rendre ou devenir petit, sans considération, sans valeur"
H.