(gral.; SP, Añ, VocZeg 287, H; -kh- Ht VocGr 383, Arch VocGr , VocBN , Gèze, Dv),
merkadu (Lar, H)
Ref.:
A;
Lrq(merkhatü);
EAEL 70;
ElexpBerg(merkaua)
. Mercado (ref. tbn. al lugar donde se realiza)."
Merkatutik heldu da, il vient du marché"SP.
"
Merkatu handi zen egun, il y avait grand marché aujourd'hui [...]. Idi, ardi, belhar merkhatua, marché aux bœufs, aux brebis, [...]"H.
Tr. Documentado en autores de todas las épocas y dialectos desde Leiçarraga. Emplean la forma con aspiración, Leiçarraga, Belapeyre (I 100), Eguiateguy (243), Etchahun (624), Duvoisin (Lab 255), J.B. Elissamburu (PAd 2), Arbelbide (Igand 42) y Casenave. En DFrec hay 103 ejs. de merkatu .
Apioren merkhaturano. "
Marché d'Appius"
.LçAct 28, 15 (He merkatu; TB, Dv plaza
).
Merkhatuan iarririk dauden [haurtxoak]. "Marchés"
.LçMt 11, 16 (He, TB, Dv, Hual, Ip, SalabBN, Or, IBk, IBe plaza (publiko)).
Oi onezkero / ez da merkatu bearrik; [...] / ez ara eroan, / barrundiarra, frutarik. Lazarraga A28, 1202r.
Athardatzeko merkatüan.Etchart 5.1r.
Bere kaltetan zorigaitzekoa merkatura doa. OPr 493.
Merkaturik merkatu / ez naz neu ibilten. ZavFab,
RIEV 1909, 37.
Aldamar-sagarrak: beretakorik gitxi agertzen da merkatu agirikoetara. IztC 145.
Merkatudun herriak. (tít.). HbEsk 107.
Hasparnen egiten da merkatu handia. Ib. 107.
Ostiraletan duzu Garruzen merkhatu. ChantP 398.
Dela herriko besta, dela merkatu edo feria. HUZez 66.
Fan dra Nabaskozeko merkatiuara [...] arraultze saltra. Mdg 152.
Merkatua zen. Karrika, ostatu, botiga, oro alhan. JEBur 191.
Merkatubetako saneurrijak baño euneko ogei beragokua ixango da.ForuAB 115.
Astelehen guzietako merkatuetara bazoan xuxen. BarbSup 167.
Merkatua zabaltzen zala adierazoteban kanpaiak. KkAb II 109 (117 zeian edo merkatuan).
Iruña-inguruko abere-merkatu handienetarik bat. JEBer 24.
Iruñeko xerri merkatu aipatuaren ikusterat. Zub 71.
Merkatuko berriak kondatzen. MdeHaurB 31.
Nere Aitaren etxea ez biurtu merkatu. OrIo 2, 16.
Ele-merkatutik [...] aldegiñik, mintza-maisuagoa uztea erabaki nuan. OrAitork 212.
Merkatu estalia, arkupea. AnabPoli 76.
Azoka edo merkatua. AnabAprika 29.
Iopuen zeian (merkatu). ZaitPlat 19.
[Santa Grazi] gaberik ezin egin / Atharratzeko merkhatia. CasveSGrazi 20.
Bide aretan oiñezko asko ibilten zan, eguneroko merkatutik eta abar, asto eta guzti.Gerrika 162s.
Bihar, astelehenean, merkatian?LarreArtzainE 204.
Harri-jasak hondatu duen uzta ez da merkatuan saltzen. MEIG II 68.
v. tbn. Saug 139. AstLas 30. JJMg BasEsc 121. Bordel 95. Arch Fab 227. It Fab 169. Gy 262. HerVal 176. Itz Azald 209. Balad 110. Ox 196. Altuna 56. Etcham 97. Eguzk GizAuz 131. Lf Murtuts 49. Zerb Azk 41. JEtchep 44. Arti MaldanB 208. Ardoy SFran 189. Etxabu Kontu 214.
azpiadiera-1.1
(Como primer miembro de comp.). Besoak uztarturik [...] [behiari] beira daude / hauzotar alfer handi, merkatu axkide. HbEsk 117.
Ezdu tokiak egin merkatu omena / hertsiki ikusten da yende biltzen dena. Ib. 107.
Igande eta merkatu arratsetako erretreta. HUZez 207.
Astelehena zen, Donianeko merkatu-arratsa. BarbSup 179.
Merkatu-atherbe bat [zen]. JEBer 44.
Ez egin nire Aitaren Etxea merkatu-etxe. KerIo 2, 16 (IBe merkatu-etxe; Dv tratuko etxe, Ol, IBk azoka-etxe).
Igan merkhatü goizian. CasveSGrazi 108.
azpiadiera-1.2
"Au pluriel, foires, marché qui dure plusieurs jours. Garrotzeko merkatuak hurbil dira, les foires de Garritz sont proches"H.
azpiadiera-1.3
"Mercado, originador de la demanda. Lelengo gerra nausixan, Orienteko merkau guztiak galdu genduzen Eibartarrok
"EtxbaEib.
Trusts edo Kartels orreik merkatuen jabe egin ziran. Eguzk GizAuz 23. Lantegi andietatik urteiten ziran gauza guztiak saltzeko estadu bakotxean bear beste merkatu ez egoala-ta, nai ta ez atzerrietako merkatuetara jo bear. Ib. 23s. Merkatu eragile diren Ipar-amerikanoen eskua. MEIG VIII 37.
azpisarrera-1
MERKATU BELTZ.
Mercado negro. Cf. merkatu beltz en MIH 188, como explicación de gal. marchnad ddu, ingl. black market. Lapurreta, merkatu beltza ta gañerakoak. OrQA 89.
azpisarrera-2
MERKATU EGIN.
"Marché, vent ou achat. Egin duzue merkatu? avez-vous fait marché?" H.
azpisarrera-3
MERKATU-EGUN (Lecl, Dv).
Día de mercado. Jaieguna dala arimarako asko irabazteko feria edo merkatu eguna. AñMisE 249.
Merkatu egun batez, Donianen. BarbSup 147.
Merkatu eguneko yendeketa. Zub 105.
Merkatu-egun batian etorri zen Lesakara. Auspoa 77-78, 24.
Ostatuko egonaldi goxoa bederen merkatu egunean. LarreArtzainE 295.
v. tbn. JE Bur 171. Kk Ab I 70.
azpisarrera-4
MERKATU-ENPARANTZA.
Plaza del mercado. Ondarroan merkatu enparantzako komunak beti ezagutu izan doguz. EtxabuKontu 202.
azpisarrera-5
MERKATUKO PLAZA,
MERKATU-PLAZA.
Plaza del mercado. Eraman zitzaten merkhatuko plazara Majistratuetara. "Place du marché"
.LçAct 16, 19 (He gaztelu, TB, Dv plaza, IBk enparantza, IBe hiriko plaza).
Merkatu plazan yanari batzuk erosi ondoren. IzetaDirG 116.
"Santa Maria" Ospitalea eta azkenik "Merkatuko Plaza". ArdoySFran 40.
Merkatu plaza hura, jendea beheretik gainera eta gainetik beherera saltegi aintzinetan kurritzen duena.LarreArtzainE 90.
azpisarrera-6
MERKATU-LEKU.
Plaza del mercado. v. MERKATU-TOKI. Eta Udaletxe-aurrera ta merkatu-lekura urten ebaneko [...]. KkAb II 57.
azpisarrera-7
MERKATU ON.
a) Buen precio. Merkatu una[k] atratzen du molzetik dirua. "Le bon marché". Volt 256. b) Buen negocio. Eta halako ergela izan naiz [...] salneurri osoan ordaintzeko zure iritzia hartu gabe. Ezin aurki zindezkedan eta beldur nintzen merkatu on bat gal. Mde Pr 106s.
azpisarrera-8
MERKATU-PLAZA.
v. MERKATUKO PLAZA.
azpisarrera-9
MERKATU-TOKI.
Plaza del mercado, lugar donde se realiza el mercado. Urriñan ere bada merkatu tokia, / ezbaitu nola plazak edertzen herria. HbEsk 122.
Hori azoka da, baratzeko-gauzen merkatu-tokia. JEBer 44.
Ene Aitaren etxeaz etzazuela merkatu-toki bat egin. LeonIo 2, 16 (IBe merkatu-etxe).