1.
(Lar, Añ),
erremat (V-gip ap. ElexpBerg). Remate, cabo, final; culminación."El remate final, el golpe de gracia [...]. Kalera bizi izatera juatia izan zan haren erremata. Beti artikuluarekin erremata entzun izan dut"ElexpBerg.
Tr. Documentado en Cardaberaz, Lardizabal y textos populares guipuzcoanos y vizcaínos.
Adi zazu munduko gloriak zeñ laburrak diran eta emengo anditasunak nolako errematea duten. CbEg II 176s.
Oien errematean, guzien koroa bezala, [...] lezio andiko ejenplo bat kontatu bear dizut. Ib. 207s.
Amets onetan ikusi zuen eskallera bat, ondoa edo oña lurrean eta goia edo errematea zeruan zituena. Lard 35.
Gobernadore batek eman du / erremateko ordena: / ezpatarekin lepua bertan / kentzia zala onena. Xe 338.
Amabostgarren bertsuarekin / orra azken errematian. Ib. 324.
Ogei ta bat bertsotan / ni errematera. AzpPr 114.
Andik aurrera bizimodua / ezta izango gozua, / askorentzako ortikan dator / erremateko mazua. ImazAuspoa 24, 97 (ap. DRA
).
Mundu onetan izateko ni / negoen pozez betea, / bañan emengo egun laburrak / neretzat errematea. Auspoa 39, 112.
Erremate txarra eraman zuan gure txakur ate-zai arek. [...] andik egun gutxira il zan. Salav 12.
Eztai-apariaren errematea. Insausti 269.
v. tbn.
Balad 222. JanEd I 42. PE 117. Auspoa 87, 65. Tx B I 123. Albeniz 258.
azpiadiera-1.1
Remate (en deportes). Bazuen naiko erremate [uztapide bertsolariak] ta / sobran ainbeste izpide, / Bota albotik danbarra eta / rau artuko zizun aide. Zendoia 226.
sense-2
2.Remate; subasta."Remate en almoneda"Lar.
Cf. ERREMATEAN, ERREMATERA. Zazpi milla errial / aren [baliaren oliyoaren] baliyoa / errematia baño / protxu obekoa. Arrantz 109.
Urre gorrizko erlojua ta / eraztun elegantiak, / ai, mirabetxo maitiak, / prenda oien errematiak / ekarri oi ditu kaltiak.MendaroTx 59.
Moillak egiteko errematea izan ei zan. EtxabuKontu 138.
Errematea irabazi ebanak beste bateri laga eutsan lanak egitea. Ib. 138.
sense-3
3.(Gente)importante. Madrilen nik egun baten / yente guztizko errematen / ta erregeren aurrean. ZavFab,
RIEV 1907, 535.
sense-4
4.Expendeduría (de vino). Errian ardauen erremata Txomin Saguk dauko. KkAb II 90 (v. tbn. 40).
azpisarrera-1
ERREMATEA EGIN.
a) Subastar; rematar en una subasta. v. errematatu. Lonjara eruan [arrañak] da / lur ganera bota / erremata egin arte / antxe egoten da. DurPl 76. Jauna, nik erremata egin ezkero igon dau asko ardao, orijo, bakallao edo aragijak. Astar II 167. b) Acabar con, destruir. Azkar egin du [jelate gogorrak] kanpuan zegon / gauzaren errematia. Auspoa 39, 29.
azpisarrera-2
ERREMATEA EMAN.
Acabar, dar fin. Zuk asiera eta / nik errematia / obia degu lenbai- / len ematia.Yanzi 51.
azpisarrerakoSense-2.1
Acabar con, destruir, arruinar."
Erreumiakin izurrauta zebillen, eta gaiñetik pulmonixia harrapau zeban eta haretxek emon zotsan erremata
"Elexp Berg. .
Askoren poza au zan bakarrik / basoa piñuz betea, / Ta otsaillak or eman die betiko errematea. Basarri 130.
azpisarrera-3
ERREMATEAN.
A subasta. "Urtero errematian ataratzen ziran Arrateko maixak erromerixa egunerako" Etxba Eib. "Inkantean saldu dute (BN-arb), zatixak errematan (V-gip)" Gte Erd 277. Errematian gero / jarri zan [balia] saltzeko / sei milla errialian / almoneratzeko. Arrantz 109.
Errematian ipiñi gendun / milla ta bosteun pezetan. Ib. 125.
Errematian artuiko / bei baltz txiki ori / antzue dalakuan / urten dau ernari. Noe 97.
Udalak [...] pelota tokia errematean ataratea erabagi eban. EtxabuKontu 81.
Sasoia aldentzen da / zartzeakin baten, / pozik lenago ez bada / jartzen errematen. Insausti 268.
azpisarrera-4
ERREMATERA.
A subasta. "Errematera atera dute (V-gip, G-azp)" Gte Erd 277. Atera bitez botoak kandela edo errematera eta oien dirua dijoala aziendako kajara. UrruzAuspoa 47, 99 (ap. ELok 85).
1826 urtean, errematera atara zan Astilleroko garbilekua. Zubk(
inEtxabuKontu 190
).
Iñor ez dala iritxi oraindik / ez daukanari jatera; / baiña fiñaren kartera / aguro errematera, / beste alper batzun artera. Insausti 282.