1.
(V-gip, G-azp; Lar, Añ, H),
kantoin (L-côte, B, BN-baig; SP, Urt II 92, Lar, Dv, H),
kantoe,
kantu (kantũ [oxítona] S; Chaho, H (kh- S)),
kaintonRef.:
A(kantoin);
Lrq;
SMEiTec1;
EtxbaEib;
GketxLoiola;
IzetaBHizt2;
ZestErret
. Esquina; arista, lado; borde."
Hiru kantoinetako, lau kantoinetako, triangulaire, quadrangulaire"Dv.
"Bord de maison, de route, de mur"H.
"Rincón, ángulo"A.
"
Ori makiñi-ori karriatzen kontuz ibiltzen ezpazadie kantoi guztiak urratuko tsazuez (deutsazuez)
"SMEiTec1.
"
Iru kantoik eitten dabe iru kantoikua
"EtxbaEib.
"
Lau kantoiko arria, piedra cuadrangular"GketxLoiola.
"
Erori ta lauzein kantoñakin min artu
"IzetaBHizt2.
v. ertz. Tr. La forma documentada en textos guipuzcoanos y vizcaínos es kantoi . En los dialectos orientales kantu es la variante suletina (tbn. empleada por Goyhetche); kantoin en los demás dialectos. En Aresti hay kantoi y kantoin .
Mihise handi bat bezala, laur kantoinetan lothua. LçAct 10, 11 (He laur bazterretarik, TB lau buruetatik, Ol lau mokotatik, BiblE lau puntetatik).
Harriak erdiratu ziren / kantoiñ guztietarik. EZNoel 98.
Piramideak ziren sepultura suerte batzuk, pilare, harroin edo thonba laur kantoinetako gora ailtxatu batzuk. Ax 26 (V 15).
Aditu nuen boz bat Jainkoaren begien aitziñean den aldare urrezkoaren laur kantoinetarik ilkhitzen zena. HeApoc 9, 13.
Sagardiaren behereko kaintonetik beheraxago den aran ondo baterat. (1767). SenperEus 69 (v. tbn. harri kainton ib. 58; cf. ib. 35 kantoin; todos los ejs. se deben al mismo escribano).
Eruanen dütie herio oihalaren kantuak eskü bataz eta tortxa bat phiztürik bestiaz. Mercy 35.
Hiriko laur kantuetan / sü beiterogü emanen. Xarlem 445.
Hunkitu zuen haren beztimendaren kantoina. TBMt 9, 20 (He pertala, Ip, Echn bazterra, Dv, Leon litsa, Samper errebetea, Ol mendela, BiblE ertza
).
Zenbait egunen buruan / aurkitzen da itsas-kantuan. Gy 27.
Aldarearen ertzaren lau kantoinak [sic]. UrEz 45, 19 (en Ez 43, 17 y 43, 20 kantoi).
Anaia, nahi duzuia emazterik erosi: / baratze kantoinetan sosian hemezortzi.ChantP 126.
Duroz ez, baizik lau kantoiko ontzako zarrez zeok ori betea. Apaol 40s.
Munduko lau kantoñetara edatua zen eta dago Orreaga izena. FIr 163.
Hámar libeáko ürhía trozátzen dik bukanásgorri kantú batétan. LrqLarrajaRIEV 1931, 235.
Harri baten kantoinean. MdePr 230.
Ate-nagusian eta baitegiaren lau kantoietan. EtxdeJJ 184s.
Lau kantoinetako trapa hiru aldetarik idekia da. Lf(
inCasveSGrazi 11
).
Munduaren lau kantoietatik bildutako jende horrek. MEIG I 160.
Forma bera, hutsarte zabalez, bat-batetako kantoiz eta hitz-jate gogorrez jantzia dago. "Angulos repentinos"
.MEIG IX 119 (en colab. con NEtx).
v. tbn. Gerrika 39. Insausti 75. Kantoin:JesBih 417. Elsb Fram 145. Balad 244. Etchebarne 106. Kantu: Mustafa 35 (ap. DRA).
azpiadiera-1.1
(V-gip, G-azp),
kantoe (V-gip)
Ref.:
SM EiTec1; Gketx Loiola (kale-k); Elexp Berg (kantoe). Cantón, esquina (de una calle)."
Uleixa lekutako kantoian itxain jeuat
"SMEiTec1.
"
Mujikaneko kantoian itxoingotsut
"ElexpBerg.
Cf. EZ Noel portada: Baionan, [...] Bortz-kantoiñetan. Haiei lakhet ziaiek kongregazionetan eta karrika kantoinetan zutik daudela othoitz egitea. LçMt 6, 5 (He kantoiñetan; TB, Echn, Samper eskinetan, SalabBN karrika xokhoetan, Ip, Dv, Leon karrika buruetan, Ol zeiburuetan).
Kharrikaren kantuan jarririk. Egiat 250.
Eta gu soñubakin / alde guztietan, / gelditubaz kantari / kale-kantoietan. Echag 148.
Kantoi iskinetan bere kantuzko saiuak egin zituanian. BvAsL 50.
Patruillak ezarriko zituzten kantoin zokho guzietan. ElsbFram 71.
Kantoiko tabernan izango gera. AlzSTFer 116.
Jarri zuten bandua kale-kantoi guzietan. Goñi 73.
Zuez aurtik Talagotxirentz... da kantoie doblata lelengo etsien bixi de. OrtOroig 59.
Kantoietako argien azpian pasa ta illunpean sartzen da. AnabPoli 55.
Plaentxiako kale-kantoi batian an euan Joxe Martin. SMZirik 148 (v. tbn. kale-kantoi Alz STFer 139, EusJok II 28, NEtx LBB 92, MEIG I 173).
Karrika baten kantoinean. ArtiIpuin 27.
Karrika kantoi batetik soldadoak eta herriko agintariak agertzen dira. ArtiTobera 274.
Lau kaleen kantoian. ErkiagBatB 111.
Kale bakoitzean, naiz kantoi-ondo bakoitzean iñon baiño geiago sortzen zirala-ta [burrukaizunak]. BerronKijote 162.
Botika aurreko kantoian bira emotean.EtxabuKontu 57.
v. tbn. AB AmaE 234. Gand Elorri 78. BasoM 120. Kantoin: JE Ber 75.
azpiadiera-1.1.1
Loreziyo kaleko / kantoi kantoyian / anai arrebak ziran / elkartu batian.Bil 175.
azpiadiera-1.2
(Con bide
).Encrucijada.
Zoazte bada bide kantoinetara, eta eridenen dituzuen guziak dei itzazue ezteietara. "
Aux carrefours des chemins"
.LçMt 22, 9 (He bide kantoinetarat; TB bide khurutzetarat, Dv bide buruetara, Ip bide bürietara
).
sense-2
2.Callejón. Lasterreon sar gaitezan / kantoeko sarzaikeran. Mondr 26s.
sense-3
3.Lado, parte, zona. Ahalke gabeki, muthiriki, kantoin guztietara begiak dabiltzala, dabillan emaztea. Ax 392 (V 256).
Iguzkiak lurreko kantoin bat argitzen duenean. SPPhil 532 (He 540 kantoiñ).
Odol preziosa kantoin guzietarik dariola. Ib. 71s.
Begira nazazu persekutatzen eta kantoin guzietarik setiatzen nauten etsaietarik. Gç 44.
Ürgüllütsia kantu orotarik ikharatüren da. Mst I 24, 4 (SP, Ip alde).
Ikhara kantoin guzietarat berduratu zen. MarIl 89.
v. tbn. Arg DevB 189. INav 95.
sense-4
4.kantoin,kantu. Cantón, distrito, territorio. v. kantonamendu. Zorte egin behar dü / eta Franzia partitü / gero nurk bere kantuak / untsa gobernatü. Xarlem 8.
Baziren yadaneko kantoin eskaldunak, / Espaniari berak esteka zirenak. HbEsk 71.
Kantoin bakhotxak badu bakezko yuiea. Ib. 191.
sense-5
5.kanto (R ap. A), kantu (-ũ Sc ap. A). "Tajada, canto (de pan)" A.
azpisarrera-1
KANTOI-HARRI(V-gip, G-azp; kanton-h. BN-baig). Ref.: Etxba Eib; Satr CEEN 1969, 210; Gketx Loiola. "Piedra angular. Beste batzuk aintzakotzat artu ez da laga ebena, amen kantoi-arri jarritta (Ps 117, 22)" Etxba Eib. v. harkantoin, KANTOI-BURU, KANTOIEKO HARRI. Etxea ite' utenek botatu' uten arria, paratua izan da kantoiñ arritako. EchnMt 21, 42 (Lç kantoin buru, Ip, Samper giltz-harri, Ol, Ker, IBk, BiblE giltzarri, Hual anguluaren giltza, Leon harri-buru).
azpisarrera-2
KANTOI-BURU.
Piedra angular. v. harkantoin. Edifikazalék arbuiatu duten harria kantoin buru egin izan da. LçMt 21, 42 (He horma bethetzat, Ip, Samper, Ol, BiblE giltzarri, Dv izkina harri, Leon harri-buru).
azpisarrera-3
KANTOI-ERTZ.
"Arista del ángulo. Gure trokelistiak pe biarrak eztitxu aspaldi ontan ondo akabatzen, katoi-ertzak pe jo-ta-pasa ein da dakarrez da" SM EiTec1.
azpisarrera-4
KANTOIKO HARRI.
"Lapis angularis, kantoiñeko harria" Urt II 92. Bastituak baitzarete Apostoluen eta profeten zimenduaren gaiñean, zeinetan Jesukristo bera baida kantoineko harri prinzipala. HeEph 2, 20.
azpisarrera-5
KANTOIKO HARRIBURU.
Piedra angular, piedra fundamental. Bastitzailleek arbuiatu izan duten harria egin izan da kantoineko harri burua. HeMc 12, 10 (Dv etxe buruko izkina harri).
azpisarrera-6
KANTOIKO HORMABETE. Piedra angular.
Bastitzailleek arbuiatu izan duten harria eta kantoiñeko horma bethe egin den hura. He1 Petr 2, 7 (Dv izkina buruko harri
).