(V, G, AN, L, B, Ae; O Not 52, SP, VP, Lar, Añ, Arch VocGr, VocBN , Lcq 79, Dv, H), saasi (V-gip), sasu , sesi (AN-ulz). Ref.: Bon-Ond 148; VocPir 586; A; A Aezk ; AEF 1955, 79; Iz ArOñ (saasi), UrrAnz, Als, Ulz, To; Echaide Nav 95; Etxba Eib; Elexp Berg; Izeta BHizt2; ZestErret
Zarza; matorral, zarzal. "Hallier" SP. "Matorral, espinal" VP 85r. "Zarza" Lar y Añ. "Mata" Añ. "Broussaille" VocBN. "Fourré" Dv. "1.º zarza; 2.º zarzal, sitio poblado de zarzas; 3.º jaral espeso, maleza" A. "Zenbaitek arantza-ri, masustak ematen dituenari, sasi deitzen dio. Sasi-ren esanahi arrunta orokorragoa da" Elexp Berg. Moisek ikusi zuen / sasi bat ez erretzen. Hm 91.
Zeren geiegi zulatzen dituen beren bizitz gaiztoaren sasiak, eta sasi, elorriz, aranzez ta kezkaz beteak. MbIArg I 277.
Moises zeure adiskide andia aurretuten ezpazan, urtuten Zeu agertu zatxakazan sasi erexeginera. AñEL1 156.
Zure soroko sasiak. AA III 512.
Bein azeria / plaust yausi zan / sasi ganetik / egitean. ZavFabRIEV 1907, 96.
Bere-bereala du / sasitik askatzen. ItFab 234.
Bertsolaria zein dan / ezta deklaratzen; / sasitik asi zaizkit / arri tiratzen. IztPo 73.
Ikusi zuen bere atzean ari bat, itsatsia sasian adarretatik. UrGen 22, 13 (Ol sasi; Urt hesi, Dv lahar, Ker sasitza, Bibl sapar, BiblE sasi arte
).
Etzen nihon oihan eta sasirik baizen. HbEgia 11.
Soñu pozkarri oek zuhaitz eta sasi guzietatik datoz. ArrGB 55.
Ara nun dagoan, / antxe arako sasi / andien alboan. ABAmaE 360.
Bidearen hegian zen sasi handi baten ondora. ElzbPAd 52.
Ezkur mokorrak sasi barnean.Ox 116.
Bere prakok azkatu zituan sasi baten onduan. KkAb II 101.
Basa-lapin sasitik brixt athera batek. JEBer 101.
Ostobakandu-sasian / kabi bat. LdiBB 108.
Amilka zijuan, bañan larri artan sumatu zuen urratzen ziola soin guzia sasi batek. ABarGoi 25.
Sasi ta otaz beteriko mendi-aldapa idorra. EguzkGizAuz 132.
Elur-luma bezain ugari baitira sasitik sasira, zugatzetik zugatzera, piztu-itzalika [egal-ipurtargiak]. OrQA 187.
Bidarlo luze bildurgarrie eukien, dana baso ta dana sasi. AkesIpiñ 11.
Zer uste duk? Dolarrek, sasitan martxutxek bezala, pusatzen dutela?LarzIru 28.
Inguruko sasi ta oteak garbitzea. MAtxGazt 54.
Sasi arantzatsuek larrua urratzen diotenean. IbiñVirgil 103.
Sasuan moztu makila txar bat eskuan. ArdoySFran 180.
Basakatua bezela atera uan sasitik. AtañoTxanKan 196.
Zelai ta sasietan agertu dira lenengo kimu, pinport eta lora pitxiak. OnaindSTeresa 45.
Erreka ondoan sasia besterik etzegoan alde danetan. BBarand 49.
Bazterretako sasiak ontsa juntatuak. LarreArtzainE 53.
Bide ertzeko loreei edo sasiei begira. MEIG IIII 62.
v. tbn. VMg 111. Gco I 114. JJMg BasEsc 106. Astar II 21. Lard 25. Dv Lab 367. ChantP 24. Bordel 177. Sor Bar 62. Ud 17. Bv AsL 182. Lap 171 (V 75). Zby RIEV 1908, 292. HU Zez 138. AzpPr 119. CatJauf 50. Echta Jos 210. A EEs 1916, 109. Alt EEs 1917, 42. Urruz Zer 117. JanEd II 87. Noe 94. EusJok II 66. Lh Yol 4. Barb Sup 71. Mok 3. Altuna 105. Jaukol Biozk 83. Zub 22. Enb 67. Tx B II 66. Anab Usauri 124. RIEV 1931, 641. Laux BBa 70. Ir YKBiz 394. TAg Uzt 153. EA OlBe 80. Zerb IxtS 34. Lf Murtuts 7. Munita 14. Etxde AlosT 106. JAIraz Bizia 11. Mde Pr 92. BEnb NereA 125. Arti MaldanB 193. Gand Elorri 55. Zait Plat 90. Osk Kurl 74. Vill Jaink 21. Erkiag BatB 122. NEtx LBB 339. Xa Odol 32. Azurm HitzB 29. Sasu: GH 1932, 210. Herr 11-9-1958, 3. GH 1973, 150. Xa Odol 197.
azpiadiera-1.1.1
(Usado en locuciones y expresiones proverbiales). "(Las) paredes tienen ojos, oltzak begiak, sasiak belarriak" Lar. "La verdad amarga, egiak sasiak erretzen" Aq 248. "Belarriak ez dauke sasirik" Izt 24r. "Sasitik berrora, tomber du hallier dans le buisson (de Charybde en Scylla)" Dv s.v. berro. "Sasiak eta arantzak belarriak daukez (G-azp)" A Apend. "Sasitik lekure gan nitzen" Izeta BHizt2. Hargatik ez zitzaien zortea hobetu. / Sasitik athera eta baitziren berhoratu. Gy 78.
Batzungandik igesi ta besteakin topo egin: sasitik aldegin eta loiean sartu. OrSCruz 43.
Sasitik arantzera: ots, okerragora. OrEus 246.
Don Carlos Angleterran zen ihesi joana [...]. Laster ohartu zen, ordean, egina zuela sasitik berrorat. GH 1935, 313.
Esaerak diñuan moduan: sasian zarraparria danian, zerbait izaten da. SMZirik 62.
18 urte ezkero Sirakusako iauntxo zan. Sasi andian txori ainitz. ZaitPlat 16.
Sasitik atera ta txaparrean sartu. (AN-gip). InzaNaEsZarr 845.
Elarretik atera ta sasian sartu. (B). Ib. 2014.
Sasie maldaren alde. '
Gaizkillea gaizkillearen alde'
.(AN-ulz)Ib. 1344.
azpiadiera-1.1.1.1
Odei beltzen azpiti, sasien gaineti. (AN-5vill). ACPV 168.
Odei guzien azpiti, sasi guzien gaiñeti. OrEus 108.
Arren, demonios, esan da, igurtzi bat emon-da joaten zian sorgiñak, sasi guztixen ganetik, odei guztixen azpitik esate ebenian. (V-gip). GandEusk 1956, 213.
Sasi guzien azpitik eta odei guzien gañetik etorri al zera?'
Ez zaitut iñondik etortzen ikusi; sorgiñak bezela etorri al zera?'
.InzaNaEsZarr 516.
v. tbn. SMitx Aranz 20.
azpiadiera-1.1.1.2
Seto.
Familiako aita batek landarazi zuenean mahatsti bat, eragin zuen sasi bat haren ingurutan, dolhare bat lurpean. "
Sepem"
.(Mt 21, 33)Lg II 231 (Dv berro
).
Askatuta egonagatik [korkodiloa], aren eta gure tartean, belaunarañoko sasia besterik ez zegoan. AnabAprika 48.
azpiadiera-1.1.1.3
(H). Maraña. Hara, hara non diren, zer lantza sasia!HbEsk 59.
Hiriz kanpokoentzat hiria sasi da: oro arte, oro sare, oro pertola.HUEskual 31-1-1908, 1.
Gramatikaren sasi korapilatua. MEIG II 128.
azpiadiera-1.1.1.4
Monte, maquis (en contextos como 'echarse al monte', 'irse al maquis', etc.).
Sotanak galduik, / fusila eskuan / bela sasira laisterka?KarlBB 133.
Jean Louis Davantek izkiriatutako obra honek gogorarazten du sasia hartu zuten herritar ugarik gogor egin zietela [...] tropa aleman naziei. Egunk 21-7-2001.
sense-2
II.(Como primer miembro de comp.).
azpiadiera-2.1
(V-gip ap. Etxba Eib; A). Pseudo-, falso.(Incluimos aquí los compuestos menos lexicalizados; v. sasiezkontza, sasiletratu, sasimediku, etc.).Cf., con el sentido de 'silvestre', SASI-IDISKO, sasiardi, sasiarrosa, etc. Euskera berbaz gaur dakiana / ezta bizkaitar noblea / ezpada sasi-karramarroa / kantabro otsoen lobea. AzcPB 363.
Sasi-kristo ta sasi-profeta asko azalduko baitira. IrYKBiz 411.
Sasi-gizarteetako lagunak dirudietela. JMBELG 50.
Sasi-maitatzalleen aurka. SMitxAranz 214.
Zin ura sasi-ziñaren pareko jo zitekean.EtxdeJJ 73.
Eta Joera onek iduri gezurrezkoa sortu duela diote sasi-baikor askok. TxillLet 76.
Jagiko dira, ba, sasi-kisto ta sasi-iragarliak. ArriandMt 24, 24.
Sasi-uzkurtzak, "aglipayo" batez ere, astintzen eta zatitzen. BordariOlerti 1961, 154.
Sasi-egiztabide gezurtiz. ZaitPlat 152.
Sasi-filosofua.VillJaink 79.
Diru-etxean egindako sasi-firma onuratsua. ErkiagBatB 198.
Sasi-eiztari onek ez dauka / begietako makarrik.Olea 105.
Ez dudala sinestuko zalduntxoen sasi-ipuian. LasaPoem 64.
Gazteluko nagusia koldar aundi ta sasi-zaldun zala. BerronKijote 54.
Estropada a benetako estropadatzat baiño sasi estropadatzat artzea zuzenagoa da.EtxabuKontu 146.
Ez du sasi-kultulekuetako otorduetan parte hartzen. BiblEEz 18, 6.
Kanalzaiak, geienak sasi-opiziokoak izaten ziran. AZink 168.
Orain, berriz [baditugu euskaraz], lehengoen gain, sasi-absolutuak, sasi-helburuak, sasi-kezkak, sasi-bakeak eta nik ahal dakit beste zenbait sasi-gauza. MIH 337.
Sasi-budista da orduan, ez budista. Ib. 338.
Ez dakit ze sasi-arrazoiagatik. MEIG VII 32.
v. tbn. Ugarte Obaria 85 (sasi-ixpiritua).
sense-3
III .(Adj.).
azpiadiera-3.1
1.Enmarañado. Ilea eta bizarra doazila nahuten bezala, luze eta sasi, nola nahi. EOnAlm 1905, 40.
(ap. DRA)Gizon alimale bat zen, 50 bat urtekoa, bizar sasi batekin, arropa tzar batzuz tapatua. LarzHerr 28-3-1968, 4.
azpiadiera-3.2
2.Inculto. Erri-bertso goxoak sarri ditut nâsi; / ez baita gure erria uste bezin sasi. "Inculto"
.OrEus 16.
azpiadiera-3.3
3.Impuro, bastardo, contaminado. Eibarren, iñolaz ere erdel-itz kabi deritzaiokegun errian. Eibarren, askoren ustez euskerarik sasiena mintzatzen dan errian. EtxdeEG 1951 (9-10), 57.
SASIA SUTU,
SASIAK SUTU.
Provocar; dar pie a. Bide gabe zabiltza / sututzen sasiyak, / ontaratu nau zure / atrebientziyak. AzpPr 78.
Sutu da sasiya, / ez da oraiñ asiya. Ib. 119.
Danen aurrian berak ibilli / sasi guztiyak sututzen. Auspoa 86-87, 149.
Bertso-saio ederrik egiñak giñun biok. Arek sutuko zin sasia, eta nere erruz ez uan itzaliko. AtañoTxanKan 79.
azpisarrera-3
SASI EGIN.
azpisarrerakoSense-3.1
a)Llenarse de maleza.
Neke andiarekin urratu behar duela sasi eginik arkitzen den lurra.MbIArg I 357.
azpisarrerakoSense-3.2
b)Limpiar de maleza.
Herriko haurren lanttoak hola berant igortzeko, zer gertatu zaio? Baratzean "sasi-egiten" galdu othe du denbora, Xuberoko epixtolak dion bezala?ZerbHerr 1-9-1955 (sup) 2.
azpisarrera-4
SASI-IDISKO(sasi-ixko G-azp). Novillo que anda suelto por el monte. "Ori dek sasi-ixkoa einda daona Joxemai!" (G-azp). Beitaldea ondu nai danean, ez da sasi-idixkoakin ibilli bear. OñatibiaBaserria 57.
azpisarrera-5
SASIEK HARTU. Adueñarse las zarzas (de un terreno).
Ermitatxo sasiak eta larrak artu zuten. UrruzZer 118.
azpisarrera-6
SASIEK JAN. Adueñarse las zarzas (de un terreno).
"
Bidetxur haure dana larrak ta sasiyak jandue
"ZestErret(s.v. lar
).
azpisarrerakoSense-6.1
(Fig.). Ta nik iru eguneko bizarra; sasiak yana arpegia. LdiIL 39.
azpisarrera-7
SASI-KATE.
Tarte eta sasi-kate horien sare-txilborrean. "En el centro de esas redes angulosas y de intersticios y de intricaciones"
.MEIG IX 130.
(en colab. con NEtx)
azpisarrera-8
SASI KOIPETSU. "
Sasikoipatsu eguna, inauterietako ostegun gizen eguna"ZestErret.
v. BASO KOIPETSU.
azpisarrera-9
SASI-LILI.
Flor de la zarza. Laztantzen dodaz sasi-lilijak, / eta matzaren urrezko orrijak. LauxBBa 26.
azpisarrera-10
SASI-LORE.
Flor de la zarza. Astamenda, sasi-lore ta baratzetako lili pitxiak beren usai gozoa oparo zabaltzen dute. AgEEs 1917, 173.
--Neskea? Ez yagon or orain neskarik. Gabonak baiño leen galdu zonan. --Zer diñon? Artaloraneko Trini... --Sasilora esatea, egokiago litzaken, nunbait be! ErkiagArran 142 (juego de palabras con sasiko, sasikume, etc.).
azpisarrera-11
SASI-MOZLE.
Cortador de zarzas. Hura sasu mozle eta lur berri egile. ArdoySFran 326.
azpisarrera-12
SASI-MULTZO.
Zarzal, grupo de zarzas. Jezarri naz Buia-barreneko zugaztijan sasi-moltso andi baten onduan. KkAb I 65.
Artilleaz ardura baldin bazera, sasi-moltso, lapatx eta narrak aldera itzatzu. IbiñVirgil 102.
azpisarrera-13
SASI-PIZTAILE (G-azp)
(El) que provoca una discusión, riña o enfado (litm. '(el) que pega fuego a la zarza').
azpisarrera-14
SASIRIK BASO.
Por bosques y matorrales. Nire urteak eztira, Arangoiti, biderik bidarte ta sasirik baso ibiltekoak. ALatsibi 55.
azpisarrera-15
SASIRIK SASI.
Por entre matorrales. Gorozizako bide ondoetan txor txor ebiltzan zozo-birigarroak, sasirik sasi. AgKr 36s.
Deslai, sasirik sasi, galduta abilen ardi argigabe ori. AArdi 120.
azpisarrera-16
SASI-SASTRAKA,
SASI-SASTRAKAK.
Matorral, zarzas. Ortze odeietaz estalduba, lur sasi-sastrakaetaz betia, ta gixon zeken, burukoiak baño eneuzan aurkittu.BAizkIpuin 20.
Sasi-sastraka erre bioguz / garbitu bedar-lekua. Enb 53.
Ez dira elduko zure etxaurreko / sasi sastrakak libretan.BEnbNereA 212.
Basoko sasi-sastraken artean lore zurigorri ederra bere zortenaren gaiñean goratzen dan bezela. ArrGB(ed. 1960) 53.
Erreka arte, pagadi baso, piñudi, sasi sastraka zikin...AZink 149.
azpisarrera-17
SASI-SENDI.
Familia de zarzas (?). Euzko gastijak erein dituez / or-emen ainbat Jel-azi, / uste baño be lur obiauan / geienak zirala jausi. / Landarok datoz mardul ta mizke, / laster dira eurok nausi; / onein gerizpen sasi-sendijak / makal biarko dau bixi. Enb 43.
azpisarrera-18
SASITIK SASIRA.
Por entre matorrales. Beti saltoka baztarrik baztar, sasitik sasira, ainbeste oztopo, estrapozoka. Albeniz 219.