Tr. Los primeros testimonios en la literatura son de comienzos del s. XIX, aunque aparece ya en los dicc. de Landucci (en sdo. prop.) y Pouvreau. Es sobre todo meridional; al Norte se documenta en Hiribarren, Hiriart-Urruty, Arbelbide, Zerbitzari, Zubiri, Xalbador y Larre.
sense-1
1.
(gral.; SP (-hautst-), Añ, Hb, Dv, Lander (L, BN) ap. DRA , A DBols),
burauste (Lar, Bera),
buruausitze,
buruautsitzeRef.:
A(buruauste);
EI 343;
EtxbaEib(buruaustia, buru-austiak);
SatrVocP;
GteErd 18;
ElexpBerg
. Quebradero de cabeza. "Utzazu buru hautste hura, ce rompement de tête" SP s.v. hautstea. "Quebradero de cabeza" Lar y Añ. "Tracas, cassement de tête" Dv. "Preocupación, cálculo, estudio. Buruaustia ekarri desta autu orrek" Etxba Eib. "Buruauste aundixak ditu liburu ori aitziak" Ib. "Ainbeste buru-austek ezertarako ez zetsan balio izan" Ib. "Preocupación" Satr VocP. "Buruausteak emango dizkizu orrek (G-azp)" Gte Erd 18. Cf. buruaren hauste en Arti Ipuin 66. v. BURU-NEKE, buruhausketa, buru-galtze; BURUKO MIN. Jainkuari eskerrak, gure euskal errietan buruauste gitxi emoten jake konfesoriai onelango pekatubaz. CrIc 59.
Eta simaurra egiteko, zenbat buruauste?MgPAb 150.
Misionariaren lan neke, buru-auste ta ardurazko alegin guztiak. AñLoraS 8.
Zetako zabilz buru auste orrelanguetan, baldin zuk egin zenduban Konfesino jeneralak badaukaz señale ezin obiak?MgCO 236.
Utzi giezu bada alperrikako buru autsitze oriei. AA I 153.
Nork daki nolako nekeak eta zenbaterañoko buru ausitzeak egin izan dituzten [...] [euskara] beñere agertuko ez dan tokira ainatzeko asmoan?IztC 8.
Hek bezala ez denak unhatu luzeki / zer buru hauste duten erraten ez daki. HbEsk 170.
Nola bialduko zan asmatzeak buru auste andiak ematen ziezten. Lard 152.
Eta izan zituen bi seme, Moab eta Amon, zenbat buruauste eta neke Abrahamen ondoreari ekarri zietenak. Ib. 21.
Ezta atrebitzen oiekin astia; / badauka naiko buru-austia! In. Ud 51.
Esan zion oni janaren gañian etzezala batere buru-austerik izan. BvAsL 143.
Mirari hura zergatik zan ezagutzeko, buru-auste andirik bear izan etzuen. ArrMay 196.
Den azkarrenari buru hauste soberak azkenean kalte egiten dio. HUAurp 89.
Laborariak, eta guziz etxe handi baten nagusi denak, asko griña eta buru hauste baditu. ArbIgand 117.
Aserreak baketu, argalak indartu, gaixoari sendagarri onak emon da biotzetan azi onak bota. Ez eukan edozelango buruaustea!AgAL 70.
Onegaz geratuko litzatekez geiegian eta larregian sariturik eta ordaiñdurik nire buruauste eta alegin guztiak. ItzAzald 6.
( s. XX)Anjel olango buruausteakaz ebillen bitartean, Mañasi [...] albisteak irakurrita, negarrez egoan Bilbon. AgKr 157.
Eztakit zer egingo dodan. Au da buru-austea!EchtaJos 226.
Eguno bere bizian ez eban ezagutu orduko buru-austerik. Ib. 207.
Bere atzian asten banok epaikarijen aurrian, orra beste buru-auste bat orain daukodanaren ganera. KkAb I 76.
Nere buruauste, biozmin ta jarraikadarik latzenak eta beltzenak. AArdi VII.
Buru-austerik aundienak Pernandori sabela betetzeak eman zizkion. MujPAm 39.
Senpereko eta Milafrangako erretorek ez ditek hik bezalako buru hausterik: han ez ditek mirakuilu beharrik. ZerbIpuinak 126.
Buru-auste onek zentzuko ariak naspillatu zizkidan. (Quijote IX)"Esta imaginación"
.AnabRIEV 1928, 608 (AIr ib. 600 iduri, Ldi RIEV 1929, 208 ustekari, Or ib. 6 uste-muste).
Buru-austeak izan ditut zonbait aldiz idazki batean hitzaldi bat ezin arras ulertuz. Zub 93.
(Buru-auste aundiarekin). Etzekiat bada. AlzRam 98.
Guraso koitauak ainbeste neke, lan, ardura ta buruauste artzen dabela seme-alabak azten. KkAb II 73.
Ez eban Bertoldinek buru auste makala ixan bakandereari abinddurikua ziatz beteteko zer egin biar ete eban igarri eziñik!Otx 148.
Ain buruauste gorriak. LdiIL 82.
Beste edozein neskak ez lituke nere buruausteak erabiliko. ABarGoi 41.
Ola ta lantegian egindako gauzak saltzeko bein baño sarriago [ugazabari] datorkiozan buru-austeak. EguzkGizAuz 60.
Gazteegia da oraindio ezkontzeko. Oraindik ez du olako buruaustetan sartu bearrik. TAgUzt 195.
Irakaskintza bere bidean barrena joan dedilla lortzea, Burukide onen buru-auste aundienetako bat bait-da.EAEg 11-3-1937, 1351.
Ari erakutsitako asmo onak bete bearrean, buruauste asko eman zizkion. Ol1 Mach 11, 53 (Ker buruauste
).
Zure billa ibilki yasan ditudan buruausteak. ZaitSof 115.
Naiko buruauste bereganatu zuan. JAIrazBizia 100.
Orixe da ba nere buruaustea. Esan nai ta nola esan asma ezin. NEtxNola 28.
Iainkoa begiz bezala ikusi nai luketen oriek buru-auste gogorra derabilte askotan. OrQA 130.
Piarres gizajoa buruauste ikaragarriakin zebillen. EtxdeJJ 61.
Zein da gizonarentzat bere etorkizunarena baño buruauste larriagorik?TxillLet 123.
Utzi egin nion arloari buru-auste geiegirik ibilli gabe. AnabPoli 79.
Nolako izerdi ta buru-austeak egunero!NEtxAntz 105.
Buru-austea euken makala norantzakoa (direziñoa) jakiten!BilbaoIpuiB 243.
Zeregin asko ta buru-auste aundiak izaten ditxu. SMZirik 106.
Eskuratzeko egiten dodaz / buru-austiak gogorrak, / neure atzian dabizelako / gizonak eta txakurrak. BEnbNereA 170.
Ez darabil oraingoan mutillak bere askat[as]unazko buru-austerik. ErkiagBatB 196.
Gorputza, materiaz osatua da, eta alde ontatik ez liguke buru-auste aundirik eman bear. VillJaink 57.
Zenbat arazo ta buruauste sortu dituan gertakizun onek, Jainkoak bestek ez daki. MAtxGazt 81.
Herri legeak iragaitean Jainko legezko hesiak, / giristinoak aurkitzen ditu buru hauste bereziak. XaOdol 220.
Tellatupe asko du(e)nak, buruauste asko. (AN-larr). InzaNaEsZarr 1073.
Eskua masaillari emana zualarik buru-austeren bat duanaren antzera. BerronKijote 202.
Zenbait buru-auste ibilli ondoren, erabaki omen zuan pakea billatzea obea izango zuala.JAzpiroz 46.
Utsetik asi biarrak buruauste asko dau. Gerrika 156.
Onena, beraz, lanean hastea genduke zirt edo zart, [...] gehiegizko buru hausteetan ibili gabe. MIH 284.
Badugu buruhausterik aski orain ametsezko buruhausteekin kezkatan sartzen hasteko. Ib. 81.
v. tbn.
EEs 1916, 222. Mok 7. TP Kattalin 189. Enb 144. EA OlBe 70. Mde Pr 53. Basarri 182. And AUzta 77. Osk Kurl 73. Olea 81. Etxabu Kontu 158. Ataño TxanKan 224. Onaind STeresa 93. Larre ArtzainE 109.