Tr. Usado por autores meridionales desde el s. XVI. El uso más frecuente parece ser con auxiliar transitivo, aunque no faltan ejs. con intransitivo (bipersonal en Lardizabal).
sense-1
1.errenegadu. Renegar, abjurar, apostatar.v. arnegatu. Ernegatzen dut Jaingokoaz eta Andardanamariaz. (Azpíroz, 1576). ReinEusk2 116.
Ea [...] errenegadu dabenz Iaungoikoaz. Cap 92.
Jesu Kristoren fediaz ernegau. CrIc 134.
Ernegetan dot Jesu-Kristo eta Maria Santisimiagaz. Astar II 35.
Ukatu eta ernegatu dezue menturaz Erlijioaz?AJauregiEE 1885b, 175.
azpiadiera-1.1
(Part. en función de adj.).Renegado. Jentil ta Kristau ernegatu ark merezi zuten pena. CbEg II 158.
Txapeltxuri euskaldun ernegatu baten Ai, ai, ai kantak. Echag 166.
Apaiz ernegatua / jeneral Cabrera. Ib. 163.
Kristau ernegatu baten arte eta trazaz baliatzea. ArrEE 1885b, 473.
azpiadiera-1.2
Renegar, abominar. Ernegatzen dot / oi konfesore juduaz, / zerren ninduan / zerren ninduan / oi absolbidu orduan, / oi egin baga / penitenzia munduan. Lazarraga A26, 1199v.
Ernegatzen dot / zugaz, madarikatua, / zerren ninduzun / zuk engañadu tenpluan.Ib. A26, 1199v.
Ernegaduko / dabe gaxtoak orduan / enjendradu ta / jaio zirean puntuaz. Ib. A26, 1199v.
azpiadiera-1.3
(Lar, Añ, Dv). "Renegar, blasfemando"Lar.
sense-2
2.Desesperar(se). Judas bezela salbazioaz ernegatuta. MgCC 181.
Ernegau eban bere burubaz bakerik topau ezinda. MgCO 189.
Ez degu ernegatu bear; etorriko aldira egun paketsuagoak guretzat. VMg 31.
Etsi zuen, arentzat barkaziorik etzala; ernegatu zitzaion. Lard 449.
Beren [neke-penen] indarrez gu, kreatura ezerezok, ernegatuko giñake. ArrGB 76s.
Bere gaizki egiñaz / txit ernegatua, / piko batetik soka / lepotik lotua. Xe 354.
sense-3
3.
(-auV-gip),
ernegeu (V-arr),
erneatu (G-bet)
Ref.:
Etxba Eib; Totor Arr (ernegeu); Elexp Berg. "Renegar, rabiar, impacientarse"EtxbaEib.
(Empleado sobre todo en formas no personales). v. amorratu. Amurratu ta ernegaurik. CrIc 34.
Egin artean restituzioa, zoaz ernegatzen, gaizki esaten. MgCC 123.
Amurratu, gogaitu ta ernegetea. AñEL1 59.
Txikiak dira noiz bait arrotzen: / Ta Andiak dute ernegatzen. VMg 33.
Ernegeetan dagoz, inok aintzat artu ez ditubalako. fBOlg 70.
Berak esan, ta berak ernegau, ikusirik senarrak jaramonik egiten ez eutsala. JJMgBasEsc 186.
Apaiz-buruak ernegatzen zebilzan [...] Jesusi are jende geiago eta eresi andiagoan zijoakiola ikustearekin. Lard 428.
Onelan eguala ernegetan / Biraoz ta araoz bazterrak betetan. UrCancB III 80.
Pazientziya eziñ arturik / bizi naiz ernegatutzen. Xe 273.
Alan pentsaurik ez dot, On Luis, ernegatzen. ABAmaE 261.
Onekiñ amorratzea, ernegatzea. ArrMay 51.
Pentsatutzen jartzian / ernegatutzen du. AzpPr 43.
Txutik jarrita ojuka ernegatzen. Iraola 68.
Emen nago ernegatzen aste guzian. UrruzZer 73.
Zaude ixillik erneatu gabe. AlzBern 52.
Ernegatuta jarri giñuzten. TxB I 105.
Beti ernegatzen. MendaroTx 288.
Baiña... zertarako ernegau?BilbaoIpuiB 129.
Andriak, ernegauta, esan zetsan Martini: [...]. SMZirik 63.
Orrelakoekin kabua ernegaturik egoten zan. Salav 69.
Bañan oraintxen ernegatuta / bizi naiz lepotik gora. (In XaEzinB 125
).
Ala ari zirala, batzuk beti galtzen da besteak irabazten. Galdutakoak beti ernegatzen.BAyerbe 146.
Altoa botateaz / txoferra ernegetan. Ayesta 131.
azpiadiera-3.1
Gosiak ernegatzen / guardiyan atian.Noe 36.
azpiadiera-3.2
(Añ),
ernega (V-m),
erneatu (G-azp; -auG-azp),
ernea (V-m)
Ref.:
GketxLoiola(erneatu);
EtxabuOnd 118;
ZestErret(
erneau
)
. "Aburrir a alguno"Añ.
"Molestar o enfadar"EtxabuOnd 118.
"
Ezintasun onek erneatzen nau
"GketxLoiola 36.
"
Oaintxe erneau nauba ume zar honek
"ZestErret.
Etzaitut geigo ernegatuko. ABarGoi 65.
Nola ni erneatuko nauen. Ib. 64.
Beti gaizki esaten, / okasiyo jartzen, / nauzu ernegatzen. Yanzi 50.
azpiadiera-3.3
(Part. en función de adj.).Gruñón, irritable, que rabia. Biotz zital ta ernegaubak dirala egokijak burruka ta okasinoe txatxarretarako. JJMgBasEsc 175.
Senar ernegau, bake txaarreko askoren lotsagarrija. fBIc III 374.
Nekazari ernegau bat. ABAmaE 209.
Gizon ernegatu, pirri alako bat ez dozuela iñoiz ezagutu?BilbaoIpuiB 165.
Euliak jotako aberea baino ernegatuago. PPerHarrip 93.
azpiadiera-3.3.1
ernegada. (Forma de fem.). Ugazaba andra ernegada ta errierta zalia. MgCO 140.
azpisarrera-1
ERNEGA EGINIK.
Rabioso. Ia ernega egiñik negon, bada polborak eta perdigoiak eramaten zituzten nik ardotan gastatu bear nituan txanponak. ZabGabon 68.
azpisarrera-2
ERNEGATU ERAGIN(-au V-gip ap. Elexp Berg). Hacer rabiar. v. ernegarazi. Ernegau eragin eusten seme alabak. MgCO 177.
Ernegau eragin gura euskijon, ta asarratuta ikusi gura eban. fBIc III 374.
Amaika bidar ernegatu eragin ziran txikitan. Apaol 33.
Ernegau erain daustak / gaur eure koplakin. Enb 161.
Ernegau eraingo zeuskio santu bati be. KkAb II 106.
azpisarrerakoSense-2.1
Hacer desesperar. [Judasi] ernegau eragin eutsan onek. MgCO 174.