Tr. La forma par sólo se documenta en las formas parrean, parreko, parretik, parrera, parrez-par, y, en algo menor medida, parrik. Es usada por autores septentrionales desde Harizmendi, aunque es a partir del s. XIX cuando se hace gral. en los dialectos del Norte; al Sur sólo hay unos pocos ejs. vizcaínos (parrik, parrean, par emon) en Azcue y Ayesta; cf. 2 parra. En Zerb Gerlan hay parez, parean, pareko, etc., debidas tal vez al editor (hay parr- en las otras obras). En DFrec hay 97 ejs. de pare, 9 de ellos septentrionales, y 2 de parrean, septentrionales.
sense-1
I.(Sust.).
azpiadiera-1.1
1.
(gral.; Lcc, SP, Ht VocGr 395, Lar, Añ, Arch VocGr, VocBN , Gèze, Dv, H)
Ref.:
A; Lrq /páe/; Iz ArOñ ; Etxba Eib ; EAEL 191; Elexp Berg ; Gte Erd 249. Par."Par de cosas, gauza parea
"Lcc.
"
Idi pare bat
"SP.
"
Pare bat ordu asko ditu nere suiak erbia bizkarrean duela etxeratzeko (G)"A.
"
Ollasko paria dakargizu
"Etxba Eib.
"Egunian pare bat pakete erretzen dau" Elexp Berg. "Pare bat oski erosi düt (S) [...], pare bat galtzerdi erosi ditut (V-arr-gip), [...] dozena pare bat galtzerdi (V-arr, G-azp, AN-gip-5vill, B), [...] mila pare bat soldado (BN-lab)" Gte Erd 249s; ZestErrret Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos, aunque es algo más frecuente al Sur. Las construcciones del tipo pare bat + sust. son propias de la trad. vizcaína (así en fray Juan de Zumarraga, Arrese Beitia, Erkiaga, Anduaga (AUzta 77), Alzola, Etxaburu (Kontu 140), Gerrikagoitia; tbn. algún guipuzcoano como N. Etxaniz o J. Azpiroz (61)), frente al más extendido sust. + pare bat. Con todo, emplean la segunda construcción tbn. los vizcaínos Kirikiño, Bilbao (IpuiB 133), Erkiaga (BatB 59), Etxaburu (Kontu 26) y Gerrikagoitia (152).
Pare bat kasulla eta frontal bi. fJZ 98.
Eta eman lezatenzát oblazionea [...], turturela pare-bat. LçLc 2, 24 (He, TB, Oteiza, Brunet, IBe pare bat; Ol, Or biko bat, Arriand bikua, Dv, Leon, Ker, IBk bi).
Juglare pare bat.Lazarraga B3, 1154r.
Halaber suplikatzen nitzauzu auktore pare ba[t] nahi derautazun xerkatu neure duhurian.
CartEspBN
449.
Munduaren faborera iautsiko da parea [Henok eta Helias]. EZMan I 70.
Dozena bat pare eskarpiña. Mic 14v.
Uso tortoil pareak hori egiten du. SPPhil 393.
Bortz ehun idi pare. TtOnsa 51.
Armak ta dibisea, / arbola-etse parea <aruola es oparea>. BBizk 22.
Xakin bai xakin nolakoa dan ene ukabil parea. Acto 252.
Idi-pare gizen bi. MbIArg I 211.
O zeruko izar argi, santu pare eder ta paregabea!CbJust 6.
Laborantzan hari zela hamabi idi pareekin. Lg I 356.
Lurrean lau-oinka dabiltzan abere edo animalietatik, ta aidean egatzen diran egaztietatik pare bana. Ub 16.
Oilo pare bat. AstLas 35.
Zazpi milla pare zapata. Astar II X.
Urte biñako zekor parea. IztC 181.
Ai! zer hipokrit parea!Gy 146.
Animali-mota guziak, bakoitzetik pare bat, ar-emeak. Lard 9.
Baditugu laneko bi idi pare. DvLab 95.
Pare ederra daramazu. SorBar 52.
Pare bat zapata. ABAmaE 298.
Da minagaz igortzi / atzamar parea. AzcPB 68.
Eskiulako düzü / hartü din lagüna, / pare eijerragorik / Frantzian ezpeita. Xikito 13.
Bost pare abarka. AgG 51.
Aste pare bat geruago. KkAb II 182.
Aingeru pare amesgarri onen ibillera. ErkiagArran 26.
Neska pare eder bat. ArtiTobera 263.
Ego-pare aundi ori. VillJaink 96.
Kaixo, gazte pare!NEtxLBB 145.
Oren pare batez oraino lanean. ArdoySFran 88.
Danak nere bota pareari begira.BBarand 142.
Pare bat kilo gitxienez emoten eban.Gerrika 132.
Kilometra pare bat bazitakeen hurbil. LarreArtzainE 158.
Azentuak [...] bereiz ahal ditzake beste alderik ez duten hitz pareak ala ez?MEIG VI 102.
v. tbn.
ReinEusk 125 (Pamplona, 1612). It Fab 225. Hb Esk 188. Xe 245. Ud 120. JanEd I 56. HerVal 218. Elzb PAd 64. Zby RIEV 1908, 773. HU Zez 165. Moc Damu 29. Iraola 133. Urruz Zer 123. JanEd II 84. Alz Ram 102. Ox 194. Etcham 70. Tx B II 136. Barb Leg 131. Lab EEguna 87. JE Ber 18. Lek EunD 37. Or Eus 176. TAg Uzt 264. Zerb IxtS 13. SMitx Aranz 85. Etxde JJ 28. Bilbao IpuiB 251. Basarri 61. Izeta DirG 115. And AUzta 69. Osk Kurl 184. Salav 36. Xa Odol 293. Berron Kijote 118. Ataño TxanKan 149.
azpiadiera-1.1.1
Isaak eta Errebeka, zeinak baitziren lehenagoko mendetako ezkonduen parerik garbiena. SPPhil 400 (He 404 denbora zaharreko parerik garbiena
).
azpiadiera-1.1.2
Pareja de bueyes. Aldapa askotan bi parerekin istillutan, ezin aterarik.AtañoTxanKan 138.
azpiadiera-1.1.3
"Au jeu basque de cartes appelé mus: pareak, quand on a en main deux figures semblables"H.
"
Pare xoilek tanto bat dute balio (BN-arb-lab)"GteErd 193.
Zertako da etortea / eskura dublerik, / inok bere ezpadauko / orduan parerik?AzcPB 88.
Pareak bai. Ib. 87.
Jokoa bi, eza iru, parea lau, enbitea irabazi badik sei. TxGarmBordaB 35.
azpiadiera-1.1.4
"Il se dit même d'une chose dont les parties essentielles sont inséparables. Galtza parea, pair de pantalons"H.
"
Iru praka-pare besteik etxat gelditzen
"ElexpBerg.
"
Pare bat praka (V-gip)"GteErd 250.
"
Bi pare pantalon
"(B). Ib. 249.
Heure on artuengatik dauskin galtzaparea. (Pamplona, 1612). einEusk 125.
Pare bi fraka miesazkoak. Mic 14v.
Galtza pare pana finak. (1751). SenperEus 151.
Haixtur pare bat. ElsbFram 126.
Zaldi bat, asto bat eta aisturra pare bat (guraizak) dira nik dedan guzia. UrruzIbaiz 13-4-1902, 2 (
Zer 123 aizturra pare
).
Zenbat gantzontzillo pare dituzu?Iraola 112.
Piarreñok bere galtza parea ekarriko zuen arte. BarbSup 48.
--Eta zer eman diozu? --Alportxa pare bat puska. LfMurtuts 41.
Egurrezko guraize haundi pare bat. ArtiTobera 270.
v. tbn. Munita 70. Bilbao IpuiB 17.
azpiadiera-1.1.5
(Usado para expresar un número indeterminado muy reducido)."
Kopa pare bat hartu genun etxea jun aurretik
"ZestErret.
Beste ezerezkeri batzuk erakusten eutsezan abadeai: Murciako ur-aza bat edo, garai zanean, limoe, laranja, mertxika, orri-gerezi, madari pare bana edo. OrTormes 105.
Baiña, orrela ez izanik ere, egun pare bat igaro gabe asarrean asiko giñake.EtxdeJJ 224.
Pelotatokian egozan pare bat minutu baiño leen. ErkiagArran 56.
Orain pare bat urte dirala. AlzolaAtalak 73.
Beti, gutxienez, bata besteagandik pare bat metrora alderaturik ibiltzen ziran bidean. NEtxLBB 123.
Ordu pare baterako, Benitoren trumoiak baretzen ziran.Ib. 67.
Zikiro pare bat edo, erretzen dute kanpoan, arnoa eta ogia harat ereman eta ez da gero han omore faltarik izaiten.XaOdol 233.
Deus askorik ez litzake, gure zoritxar au mantartxo pare batez sendatzen diran aietakoa balitz. "Con un par de bizmas"
.BerronKijote 170.
Pezeta pare bana biltzen bagenituan, ura poza igandean jokurako! BBarand 63.
Eta azken aldera nexkaren eskutikako lerro pare bat, zuzen baino okerrago amaren esanera eginak.MEIG IX 98.
azpiadiera-1.2
2.Cosa o persona similar, semejante, comparable.Cf. PARERIK; 2 parra. O andere exzelente, ezein pare gabia. E 77 (cf. paregabe).
O mihi ederrena, hasterik gabea, / nork erran ez duiala lurrean parea!HbEsk 4.
Pasaka jada pare guti zuen, bainan erreboteko botari zen guzien gainetik. ZerbAzk 116.
azpiadiera-1.2.1
(Precedido de gen.).Cf. infra (II); cf. tbn. infra PARERIK. Herri orotan gauza orok eztu bere paria. E 215.
O ezteusa! o ariña! o ttinplaren parea!EZMan I 51.
Orain aberats burjesa, aurkhi moian gabea, / Zeren ureko ona den haizearen parea. EZMan II 129.
Adats izpiak zituen / urrearen pareak. EZNoel 42.
Eztu zure indarrak / aurkhitzen bere parea. Gç 197.
Oraiño, diotsat, banitu / zure indarren pareak. Ib. 180.
Üskal herriko anderik / dirade izarren parik. Etch 534.
Arima nendukan elurraren parea. ArtiMaldanB 199.
--Lotsa gabeak! --Zure pareak!ArtiTobera 266.
Arekin dozu duda bagarik / errege baten parea. Ayesta 77.
azpiadiera-1.2.2
Persona de igual rango. Maiñateki bizi ziradian [aita lehenak] beren parekila bezala. Egiat 267.
azpiadiera-1.3
3."Pares de Francia, Franziako Pareak
"Lar.
Frantziko amabi Pareak. BerronKijote 216.
Arbasoak izan zituen Markes, Duke eta Pareak Frantziako erregeen aholkatzale eta zerbitzari. LfELit 143.
azpiadiera-1.4
4.Lado junto a. "Par, position d'une personne ou d'une chose à la même hauteur matérielle ou morale d'une autre" VocBN (pero parece que no se refiere a su empleo como sust. pleno). "Gure etxe paria piñuz beteta dago" Elexp Berg. Cf. PAREAN, PARERA, PARETIK. Etorri zan belz, gaba tristea, / ta illundu nere paria. IllTestim 18.
Nik ez banioten esan pare artan ez jartzeko. Salav 94.
Ni pare artara irixten nintzanean. Ib. 54.
Osinbeltzko pare orretan. UztSas 161.
sense-2
II.(Tema nudo usado como posposición). Tr. Apenas documentado al Sur antes de aprox. 1940 (sólo en Moguel, Aguirre de Asteasu y, con un significado algo diferenciado, en Beovide); a partir de esa época su frecuencia aumenta considerablemente. Al Norte, por el contrario, su uso sufre una disminución desde principios del s. XX, acelerada en su segunda mitad.
azpiadiera-2.1
1.
(V-gip, L, BN, S; SP, Ht VocGr, Lar, Izt 109v, VocBN, Gèze, Dv, H)
Ref.:
A;
Lrq;
GteErd 250;
ZestErret
. (Tras gen.). Similar, semejante, comparable. "Pareil, égal, semblable" SP. "Pair" Ht VocGr 395 y Gèze. "Par, igual, pare, berdin" Lar. "Pair, qui va de pair avec un autre individu comparé" VocBN. "Pair, égal, semblable" Dv. "Égal" Lrq. "Lili baten pare bere adin handiagatik (S), ezteietako salha haundi baten pare (BN-lab) [...] larrosa baten pare da (V-gip)" Gte Erd 250. Estimatu izan gaituk harakinzako ardién pare. LçRom 8, 35 (TB ardientzat, Dv ardi batzuentzat, Ol, IBe, Bibl arditzat, Ker ardi lez).
Gauza guztietan hekin pare eta berdin. Mat 64.
Zeren elzaurraren pare delarikan untzia. EZMan II 135.
Fitsaren berdin, ez deusen pare dadukagu denbora. Ax 160 (V 107).
Gizonen gorphutzak dira behiren pare. SPPhil 258.
Ezta medikurik herioaren pare denik. TtOnsa 158.
Ene arima zure aitziñean egiñ eztadinzat lur agor eta idor baten pare. Ch III 3, 7.
Haren boza ur handi batzuen habarrotsaren pare zen.HeApoc 1, 15.
Zuñek gizona ezarten beitü aingürien pare. Mst III 10, 6.
Hormaren pare dut ene bihotza. Mih 46.
Bere Aitaren pare dela botherez eta gloriaz. CatLan 48.
Gure nahiaren pare balitz gure ahala. Monho 56.
Gaur medikuben pare gara [zirujaubak]. MgPAb 45.
Izen ona galtzea eriotzaren pare da. AA II 103.
Argatik Jeremiasek ipintzen du arriak puskatzen dituan malluskaren pare. AA III 433 (cf. infra (3)).
Izanen da baratze arregatu baten pare. Jaur 143.
Mündü huntako phenak eztira deusere; / bestekuen althin itzalaren pare. Etch 654.
Usoaren pare, izan zaite laño. Gy 123.
Direnak basa edo ongarriaren pare. DvLEd 59.
Ihurtzuriaren pare entzuten duenean botz hau. Laph 132.
Jinkoaren üdüriko gira eta aingürien pare. IpHil 33.
Han badük neskatila ekhiaren pare. Xikito 10.
Erbi xoro horren pare / Jendetan asko badire. Ox 88.
Hilak direnen pare. Iratz 156.
Orain artean zakarraren pare niñuten Etxahunian. EtxdeJJ 276.
Atzeskua ere, aren pare izan zan. ErkiagArran 42.
Euskaldunaren pare danikan / ezta izango munduan.Auspoa 77-78, 292.
Pilota daukatela otoitzaren pare. XaOdol 283.
Txanpanen pare badira auek. UztSas 285.
Gu be [ospakizunak egiten] beste askoren pare giñala eta pozik. Gerrika 51.
Badirudi ur garbiaren pare behar duela izan behar bezalako prosak. MIH 115.
Ezerezeko paperetan maiz ikusi izan ditugun zenbait ere, Edmond O'Brien bezala, gaiak eragiten dielako edo, gorengoen pare ageri dira. Ib. 316.
v. tbn. Hm 140. Arg DevB 46. Gç 212. ES 400. Lg I 226. Brtc 200. Egiat 212. Dh 217. Bordel 94. Hb Esk 39. ChantP 270. Elsb Fram 146. Jnn SBi 79. Barb Sup 14. Gand Elorri 216. Vill Jaink 153. NEtx LBB 337. Insausti 147.
azpiadiera-2.1.1
(Tras dat.). Bada jende itxasoari pare diradianak. Egiat 266.
azpiadiera-2.2
2.
(V-gip; H)
Ref.:
A; Etxba Eib; Elexp Berg.
. (Tras gen.).De modo semejante (a), a la manera (de)."
Arrazoinik ez duten aliamalien pare bizi direnak (Lg)"H.
"
Zoruen pare gabiz nora juan ez dakigula
"Etxba Eib. "Txarrixan pare jaten dau" Elexp Berg..
Horek bezala, horen pare patitu eta soferitu behar ukhanen dute. TtOnsa 88.
Baldin Jesusen pare atsegiñekin pairatzen badituzte pobreziaren efetuak. Mih 81.
Hen bihotza zeiñütegiko oillarraren pare aize güzier ützültzen dena. Egiat 212.
Aingeruen pare / Bertutez bertute / Hegaldaka bezala / Kurritzen dutela. Monho 84.
Othoitz khartsua isentsuaren pare, Zeruetarat altxatzen da. MarIl 26.
Ikhasten dituzte [...] baiña perroketaren pare, mamiaz edo moralaz kasu guti egiten dutelarik. Gy VII.
Arbola gazten pare egiten adarrak. HbEsk 50.
Badoha ximixtaren pare. Laph 143.
Hil direla, nahiz giristinoak ziren, pagano batzuen pare. ElsbFram 160.
Bertze gauza guziak bezti batzuen pare higatzen eta zahartzen diren denboran. Lap 74 (V 37).
Burdin-harien artetik beha dagozkigu, sagu batzuen pare. JEBer 28.
Lehoinaren pare ari izan dira. LfMurtuts 51.
Euskal-anai aien pare, / Ama berari guk ere. SMitxAranz 226.
Korritzen degu emengo / trolebusen pare. UztNoiz 31.
Hil den aita baten pare [...] / itzali zira zu ere. XaEzinB 44.
Beti estatu onean agertu baita publikoan, bere partidak ongi prestatzen dituen pilotari zintzoaren pare.LarreArtzainE 266.
Edozeiñen pare egin zuan bertsotan, eta saiotik saiora gora egiñaz.Insausti 235.
Ez baikaude, Peneloperen pare, senar herratuaren espero etsian. MEIG VII 28.
v. tbn. Dv LEd 160. Elzb Po 179. Zby RIEV 1908, 289. Jnn SBi 44. Arb Igand 9. Barb Sup 180. Ox 165. NEtx LBB 87.
azpiadiera-2.2.1
(Tras -ko
). Iauna baithan fida dena, / Sion mendiko pare. "
Sicut mons Sion"
.(Ps 124, 1)Hm 135.
azpiadiera-2.3
3.
(H) . (Tras gen., con ipini, ezarri
).En comparación (con)."
Egungo eguneko festak anziñakoen pare ifinten badituzu (AA)"H.
Baña zer dirala uste dezu gauza oek guztiak [...] Jaungoikoaren izate andiaren aldean edo pare ipintzen badituzu?AA III 309s.
Salbatzen diranak gutxi dira galtzen diranen pare ipintzen badira. Ib. 283.
Beraren oiñazeen pare ezarriaz. ErkiagArran 184.
azpiadiera-2.4
4.(Tras gen.).Enfrente (de); junto (a).v. PAREAN (c). Arkaitz guztiz garai ta, goitik bera ebakiak, leize illunak. Batez ere bi, bata bestiaren pare bide askuan ebakitakuak. BvAsL 148.
Biarnoko ibarra, Zuberoaren pare eskubi saietsetik. EtxdeJJ 190n.
azpiadiera-2.4.1
Piarresi, bere etsaiaz apentzeko egarriaren pare, beste gogo leitsu bat ere erne ta arrotu zitzaion. EtxdeJJ 211.
azpiadiera-2.5
5.(Tras gen.).En lugar (de). Arrantzale nekatuaren ordez, itsastar sasoikoa [aurkitu eban] [...]; gorputz leertuaren pare, beso sendoak. ErkiagArran 82.
azpiadiera-2.6
6.(Precedido de tema nominal nudo).Hasta la altura de, a la par de.v. PARERA. Sagardo prezioa, / ardo pare ioa, / ori nork pagatu nai du?Basarri 156.
sense-3
III .(Adj.).
azpiadiera-3.1
1.Par. Urtero ogei ta bat edo ogei ta amaika bañu artzeko asmuak izaten ditut; badakizu pariak ez dutela izan biar on egiteko. SorBar 27s.
azpiadiera-3.2
2.Igual, semejante. Onekin pare xamar nintzala ni ere esan zuten juradukoak. Insausti 25.
azpisarrera-1
ERDI-PAREAN.
En mitad de. Irakurtzen ari zala [...] irakurraldiaren erdi-parean jaso zuan bere eskua, ta kolpe on bat eman zion. "En mitad de la leyenda"
.BerronKijote 55.
Esi bat degu erdi parian, / ezin alkarrekin bizi. UztSas 278.
azpisarrera-2
PAREA JO.
Alcanzar, ponerse a la par. Matias orrek asto txikia / bañan ibildun trebia, / zortzi minutuz atzetik asi, / laster jo dio paria.PE 39.
azpisarrera-3
PAREAN.
azpisarrerakoSense-3.1
a)(Precedido de gen.).Al modo (de).
Egiten tugun othoitzak / Gauza hekin gañean / Errezibi tzatzu othoi / Arrosaren parean. EZEliç 399.
San Prantziskoren parean zakust / Kristoren alde jokatzen. SMitxAranz 169.
azpiadiera-1.1
A la par (de), a la altura (de), en igualdad (con). --Ariyo, nere maite ederrak. --Ez bagera ere parian pasatzen gera. --Ni berriz ederren parian.(Interpr?). SorGabon 51.
Uso-eizean ez da irixten / nere parean jartzeko.Olea 249.
Azpikoa oso abilla ez det izan da, edo ez daukat batzuen parean. Insausti 137.
Goikoetxea Perossi-ren parean jar daitekeela uste ahal duzu?MIH 155.
Gutxi gorabehera lituanoaren parean gabiltza: hamaseigarren mendean hasten da gure literatura. MEIG IV 60.
azpiadiera-1.2
(Sin compl. en gen.). Mundua bezalako partida bat parrean ematen diozunean [Jainkoari]. Mih 16.
Orain bizirik, / puntuko ilik, / gozoak ala parean. ZavFabRIEV 1907, 94.
Nere erdiya ez daki eta / ez da konforme parian. Tx(
inImazAuspoa 24, 155
).
Obeditzean emongo deutsut / zernai ta aixe parrean, / garrantzizko da aitatu dodan / fruitu edo sagarrean. Ayesta 134 (Interpr?).
Baiña Segura itza gaur Segurarentzat, eta orain lareun urte izango zanarentzat, naiko parean dator.Insausti 37.
azpisarrerakoSense-3.2
b)(H; parrean Dv; parrian H). En comparación. "Ezar itzatzu parrian" H (s.v. parra). En AxN se explica konparaitzatzu eta komunzta elkharrekin (320) por paratu elkarren parean. Gaiza aphürra düzü zük soferitzen düzüna parrian ezarten balin badüzü hañbeste soferitü dienekilan. Mst III 19, 1 (Ip althian, Ch y Ol aldean; SP konparatzen bazare
).
Zer dire [...] presunaia halto hekiekin parrean ematen direnean?Mih 27.
Lekurik ezainenak guztiz dira garbi bere parian. Astar II 238.
Emeko suak, infernukoaren parean su usaña baxen eztan su onek.AñEL2 58.
Oien parean gaituk / soldadu aundiak. ItFab 145.
Gizon portitz izugarriak, zeintzuen parean euliak giñirudien. Lard 90.
Eternidadearen parean ipiñita [...] utsa bezela da denbora. ArrMay 32.
Arbasoen parrean gu zer gathiboak!ZbyRIEV 1909, 233.
Eskuara zaharra eta Erdara gaztea elkarri parrean emanik. ArbIgand 17.
Baserriko etekiñak fabrikakoen parean baju gelditzen asiak ziran. Insausti 27.
azpisarrerakoSense-3.3
c)(gral.; parrean Dv, H). Ref.: A; Gketx Loiola (indar-etxe); ZestErret. (Precedido de gen.). Enfrente (de); al lado (de). "Eliza eta auzapheztegia elkarren parrean dira" H (s.v. parra). "Gure parean, al par de nosotros" A. Jarri ginean berbaetan / rosale baten parean. Lazarraga B16, 1183r.
Ene parean eldu. Ib. B21, 1199r.
Egitia Kurutze bat bekokijan bakarrian bagagoz, ta nun nai bijotzaren parian. MgCO 291.
Etxe baten parean igarotzean. AA III 424.
Ziriña egongo da lurrean aren [kabiyaren] parean. SorBar 87.
Hiri-etxe zenbeiten aitzinean emana frantsesez: Entrée libre, eta haren parrean eskuaraz. HUAurp 209.
Valenciaren parean denborala gogor bat izan zuten. Goñi 12.
Kaperaren parrean othoitz labur bat eginik. BarbSup 173.
Ilhuntzen ere zaiku itsuski, Zuraideko herri bilduaren parrean. JEBer 101.
Eskale zala oartu eta, / aren parean geldirik. OrEus 423.
Guise deritzan herrixka pollit baten parean ginen. ZerbGerlan 24 (
Ipuinak 519 parrean
).
Leioaren parean pikondo batek zabaltzen zitun adarrak. TAgUzt 139.
[Tiobibo] aren parean gora ta beera ibiltzeko beste baezpako bat. AnabPoli 81 (v. tbn. Aprika 15).
Jarri zan gurdiaren azpiko aldetik kurpillaren parean. Salav 64.
Mendiganeko muga-arriaren parean ezkutatu zan. AlzolaAtalak 47.
Maite bi doaz bidean, / oiñak alkarren parean. NEtxLBB 260.
Gero zakurra ere gertatu / zen erbiaren parrean. XaEzinB 120 (118 parean
).
Itxasoan Ondarroaren parean itxasontzi bat galdu zala. EtxabuKontu 133.
Justu justua itaxura bat badut bizkarraren parrean. Etchebarne 69 (64 parean
).
Berriro atakatzen nuan, eta ezin aurrera pasa. Amasei edo amazazpi aldiz buelta osoak bere parean edo bere alturan. Albeniz 122.
Binaka zeuden galderok, bata bestearen parean. MEIG VI 139.
azpiadiera-3.1
(Precedido de tema nominal nudo)."
Gasolinera parian izan da akzidentia
"Elexp Berg.
Erromako Uri parean. AranSIgn 212.
Ondarraitz parean bi ontzi aundi agertu ziran. LhYol 10.
Zer oinetako ederrak ez derabiltza [hirizainak], nolako plaka distiranta ez xilko-parrean. JEBer 47.
Arri-alkira igotzen da leio-parean. NEtxAntz 110.
Zuriñe bizi zan etxe-parean.ErkiagArran 71.
Txapa zarren bat buru parian. UztSas 69.
Ego-aizeak eta iparrak / topo Usurbil parean. Zendoia 121.
Euren errota parian bera urak iges dabenian. Gerrika 282.
v. tbn. SM Zirik 46. Salav 62.
azpiadiera-3.2
(Precedido de -ko
). Auritzeko parrean hunat. BarbSup 129.
Zurriolako parian. TxB II 54.
Etxahuniako parean uzten zun xalanta eta bakarrik jatxi oi zen Hegiaphaliaraño. EtxdeJJ 146s.
Antxume basarriko parean nintzala-edo. BAyerbe 99.
Café Arriaga-ko parian, ibai partetik bizkor samar netorrela.Gerrika 134.
azpiadiera-3.3
(No precedido de sust.). Parian igaroten dan neska bati. fBOlg 54.
Barnez-barne parrean direlarik biak [axalak], izerdia batetik bertzera iraganen da. DvLab 384.
Eguzki begiak badabe / artuten [lañoa] parean beian. ABAmaE 150.
Amabost urte ditut / amabost parian, / amabost besterik ez / guztiyen gañian. SorAuOst 103 (en boca de una solterona).
Herriko-etxetik oraino hurbilago, parrean [...] etxe ttipitto bat. HUAurp 182.
Beha egoiten bazaizkio aitzinetik, parrean, edo, han harat joan eta, gibeletik. JEBur 162.
Neskazar batek gelditutzeko / ots egin ziran parian. TxB I 67.
Ameriketako leihorra parrean jada zutelarik. BarbLeg 138.
Parian pasau zanean. AndAUzta 56.
Parean egokitu mutilla. NEtxLBB 142.
Ez da i- non eta noiznahi agertzen: euskalkiaren arabera, e- izan ohi du parean. MEIG VI 191.
v. tbn.
JanEd II 81. Canc. pop. in SMitx Aranz 131. SM Zirik 127. Anab Aprika 60.
azpiadiera-3.4
A la altura de (en el tiempo). Musikan Beethovenen ingurutsuan egin nuen planto; pinturan, inpresionisten parean edo. MEIG I 107.
azpisarrera-4
PAREAN PARE.
"Parrean par, [...] frente a frente" A (s.v. par). Abramek harturik hekiek guziak, egin zituen erdiz-erdi eta bi zathiak bi aldetara parrean-par ezarri. DvGen 15, 10 (Urt bata bertzearen aitziñaz aitziñ, Ur bata bestearen aurrean, Ol aurkez, Bibl parrean, BiblE bata bestearen aurrez aurre).
Jainkoa eta Zezar / biak parrian par / errespeta eta maita elgar / ez elgarri jazar / ez eta're elgarrekin sobera barna sar... LarzSenper 34.
azpisarrera-5
PAREAN PAREKO.
Similar. Zazpi urtekoak, bederatzi eta amabi zeuzkatenak ere gela batean ikasten genduan, eta danai parean pareko erakusketak egiten etzan giro. Insausti 73.
azpisarrera-6
PARE BATEKOAK.
"Bik pare batekoak die, ez due oker andirik, los dos son parejos, no tienen mucha diferencia" SMuj.
azpisarrera-7
PARE EGIN.
a) Emparejar. "Parear, poner pares" Lar. b) Empatar, igualar. "Batekoari bateko, [...] par egiten du, as contre as, c'est paire" H (s.v. parra). v. 2 parra. c) "Estorbar (V-m)" A Apend.
azpisarrera-8
PARE EMAN.
Igualar. v. PARRA EMAN (s.v. 2 parra). Zenbat tranpa dituen / azeri pestiak, / orreri par emoten / ez kapaz bestiak. Ayesta 111.
Al dunai bistan par emoteko / ez da bearko lausorik.Ib. 129.
azpisarrera-9
PAREKO.
azpisarrerakoSense-9.1
A)(Adnom.).
azpiadiera-1.1
a)
(V-gip ap. Elexp Berg; Izt 61r, H). (Precedido de gen.). Semejante (a), comparable (a). "Gizon indartsu zezenaren pareko bat" H. "Bergan ezta sortu Zezeagan pareko pelotaririk" Elexp Berg. "Topau daben nobixua eztok bere parekua" Ib. Cf. infra(B). Non da haren zauriaren / parreko dolorerik?Hm 126.
Bokhantzaz Ciceronen parekoa. ES 145.
Aditu nuen laur animalietarik bat erraten ihurzuriaren pareko boz batekien. HeApoc 6, 1.
Elkarren parekoak dira bata ta bestea. "Nihil differunt"
.MbIArg I 96.
Nahi duen guzia egin dezaken, eta ahalaren pareko borondate on bat duen izate soberano batenzat. Mih 70.
Aberen pareko edo antzeko egiten da. Gco II 59.
Biziera altuba, aingeruben parekua. fBIc III 301.
Lekhu zeruen pareko hautan. EgunO(
inArbIgand 179
).
Herodesen pareko / salbai borreguak. Bordel 48.
Jainkoaren parekoak, eta ona eta gaitza dakizutenak izango zeratela. Lard 3.
Bi izarren parekoak izango dira zure begiak. ArrMay 73.
Nola baita Española tinbala ederraren parekoa. ElsbFram VII.
Ihurtzuriaren pareko mintzo hura. JnnSBi 21.
Lehenagoko eskualdun baten pareko egina zen Piarres. BarbSup 44.
Lehoin baten parekoa baitzen.ZerbIxtS 77.
Odei ta odei Napar aldetik, ipernu beltzaren parekoak. OrQA 75.
Etxeko jauna, Aldareko Irudien pareko egiten du. LekSClar 112.
Zin ura sasi-ziñaren pareko jo zitekean. EtxdeJJ 73.
Ondoez aren pareko garraztasuna. VillJaink 117.
Haren pareko egunik munduan / kasik ez liteke izan. In . XaEzinB 122.
Mendiko pittiken pareko haur baxakak baiginen. LarreArtzainE 66.
Anka-narrua ere txal edo beienaren parekoa edukiko zuan. Insausti 38.
Askok Barojari ukatu dionaren pareko arrazoiengatik gertatu da. MEIG V 95.
v. tbn. Lap 18 (V 10). TAg Uzt 63. Gand Elorri 93.
azpiadiera-1.1.1
Semejante, parecido. Baztango "Oinazez" abestiaren parekoa da. Zub 58.
Haren deklarazioa ez litzakeela zurearen parekoa. ArtiTobera 284.
Ez itxuran pareko / kristauak balira.Insausti 49.
azpiadiera-1.1.2
(Tema nudo, con izan, jarri, etc.)."
Haren jakitatea ez da zurearen parreko, son savoir n'est pas comparable au vôtre"Dv.
"
Ez dezake ezar bere jakitatea zurearen parreko, il ne peut comparer son savoir au vôtre"Ib. Errabiaren pareko da / Koleraren asaldua.Monho 110.
Yar ditezke, zein nahi, mirailen pareko. HbEsk 197.
Eza ta baia, illunaren eta argiaren pareko ditxin. OrQA 68.
Edozer gauz egiteko legin dala deritzat Zaitegi, zalantza barik, eta edozeiñen pareko. Ker(
inAlzolaAtalak 129
).
Milla Pareren pareko ba ziñezkean. BerronKijote 29.
Gizona meloinaren pareko: ontuago, hobeago. EZBB I 131.
Onen pareko ni ez nintzala / nion bitarte igerri. Insausti 240.
Eta horientzat den euskara nekez izango da guk ikasi eta erabili genuenaren pareko. MEIG VII 167.
azpiadiera-1.1.3
(Precedido de tema nominal nudo). Asto-pareko amaika kirten / bizi da gure nunduan. BEnbNereA 103.
azpiadiera-1.1.4
(No precedido de sintagma nominal). Ni futbolari buruz izketan jarri edo astoa aldarean meza laguntzen jarri, ba, parekoak giñateke. Zendoia 149.
azpiadiera-1.2
b)(V-gip ap. Elexp Berg;parreko Dv A). De enfrente; de al lado. "Elizaren parreko etxea enea da" Dv. "De enfrente" A. "Gure parekuak bentania beti itxitta eukitzen dau" Elexp Berg. Olazko Ama Birjiñaren pareko tokiya. '
Frontero'
.AranSIgn 85.
Nerearen parreko etxe-ezkina batek. HUZez 203.
Irlaren par-eko eremu bat handia. Prop 1906, 159.
Izketan zeuden pareko leiora. IllTestim 29.
Bi "kafe" handi ba haatik zoko batean, zumezko jar-alkiek hartzen daietenak parreko arku-azpi guzia. JEBer 20.
Sartu ginen athearen parreko bertze athe batetik. Ib. 23.
Haurrekilakoa zen izeba bat xoko-jarleku batñoan zegoen, eta pareko beste xoko jarlekuan heiekilakoa ez zen gizon ezkongabe bat zegoen. MdePr 83.
Mendien pareko / illunei lotuta. GandElorri 70.
Dargaignaratz-saltegiaren parreko etxean. Iratz(
inAlzolaAtalak 119
).
Atearen pareko leiotik atera. BBarand 45.
azpisarrerakoSense-9.2
B)(Adv.))
azpiadiera-2.1
De modo semejante.
Itzalaren pareko, / suntsi dire bethiko / populu handiak. HbEsk 21.
Burua apal badago gaixtagin beltzen pareko. Iraz 100.
Itsas-lurreri nausitu lehengoen pareko. Ib. 112.
azpisarrera-10
PAREKORIK(L, BN, S ap. Lh; Añ). "Igual, sin otro igual, bere parekorik, bere bardin" Añ. "Parekorik ez du" Lh. Ez dek ezpatarik / ire parekorik. ItFab 204.
Ezagunak eta eztitsu gozoak [izenak], nola oen parekorik arkitzen ez dan. IztC 6.
Ene ustez guti du bere parekorik. HbEsk 144.
Argatik ez du lenbiziko Eliza onek bere parekorik izan. Lard 211s.
Ez da nihon ene zorigaitzaren parekorik. Laph 209.
Añ ederki ikasi zuen, non inguru aietan bere parekorik etzuen. ArrMay 120.
Zure parekorik an etzala / laiste ziyoten igarri. EusJok 53.
Ez bait-da zure parekorik. BerronKijote 29.
Zer daki alabainan biziaz, eta bizitzeko indarrez, horien guzien parekorik berak sekulan jastatu ez duenak?LarreArtzainE 129.
Baiña Mindegian parekorik / ez det ikusi neronek.Insausti 263.
Ene ustez, ez dago deus ere horren parekorik. MEIG III 104.
v. tbn.
JanEd I 68.
azpisarrerakoSense-10.1
(En oraciones interrogativas). Zer ziudade izan zen ziudade aundi unen parekoik?EchnApoc 18, 18 (Lç parerik).
azpisarrerakoSense-10.2
Parekorik gutxi du erlijio gaietan, eta nagusirik inor ez. MEIG III 101.
azpisarrera-11
PARE-PARE.
A la par. Gazte biak urtez pare-pare ta gogoz erne. NEtxLBB 22.
azpisarrera-12
PARE-PAREAN.
azpisarrerakoSense-12.1
a)(par-parrean H (s.v. parra)). Frente a frente. Niko pare-parean du Matildek. NEtxLBB 133.
Parre-parrean du / Larrun mendi-kaskoa. Mattin 46.
Orduantxe pare-parean bainentorren. Alkain 111.
azpiadiera-1.1
(Tras gen.). Bost andra, ta eurekin bi edo iru astogaz, kaletik etxera, eta, neure eskumatik onen pare-parien niñoela. Gerrika 163.
azpisarrerakoSense-12.2
b)Justamente, exactamente.
Emen pare-parean datorrena noski [atsotitza]. "
Como anillo al dedo"
.BerronKijote 221.
Auxen bada, iruditu zitzaion, pare-parean zetorkiola bera zegon ataka artarakoxe. Ib. 67.
Ostirala zan pare-parean. "
Acertó a ser"
.Ib. 47.
Buru-gaiñean, burukian, jo zuan pare-parean. "
De lleno"
.Ib. 112.
Bata-bestearekin pare-parean elkartu ditezen. "
De encajado igualmente y al justo"
.Ib. 117.
azpisarrera-13
PARE-PAREKO.
Muy similar. Erronkariko azentua erdal-azentuaren pare-parekoa da. MEIG VI 105.
azpisarrera-14
PARE-PARETIK.
Justo por delante de. Ni nabuek ateraten nenguen soluen pare-paretik etorren. Gerrika 65.
azpisarrera-15
PARERA,
PARERAT.
A la par de, a la altura de. "Parera aillegau zanian pregunta au ein zostan" Elexp Berg. Parerá ellegátzean oiueginzio. LEOng 23v.
Elzen dira oneek atx eta arri pilo parera, eta abijetan dira berorrenak atx eta arri urtika. Astar II X.
Txomin-Saguren parera eldu baño lenago. KkAb II 91.
Heldu izan zen Mendibetik haratago, Salbatoreko parrera. "Au-dessus"
.BarbLeg 127.
Kamieten-bordako parrera. "À la hauteur de"
.Ib. 147.
Hiriñoaren parrerat heltzearekin. JEBer 91.
Ogei ukaldi eman orduko [arraunlariek] / eldu zaizkie parera. OrEus 396.
Berritz etsaiaren parerat joan ginelarik. ZerbGerlan 63.
Iritxi ziran Cuba izena dun erkalaren parera. JAIrazBizia 28.
Argia dagon parera etorri nok billa . SMZirik 54.
Laster eldu zan neskatillearen parera. ErkiagBatB 86.
Gure etxe parera irixtean.AtañoTxanKan 150.
Iritxi zan nere parera.BBarand 125.
Parera iritxi zanean.Ib. 157.
azpisarrerakoSense-15.1
(Fig.)."
Ene parrera etzira heltzen, vous n'arrivez pas à ma hauteur"H(s.v. parra).
Jakiña, orren maisu aundiaren parera igotea ezta ain errez. Vill(
inBilbaoIpuiB 7
).
Nola edozein lanetan [emakumiak] igo / zaizkigun gure parera. Olea 279.
Beste hizkuntzetako asma-lanekin berdinduz gero [...], ez da Joanak-joan nere iritziz haien parera heltzen. MEIG II 56.
v. tbn. Insausti 227.
azpiadiera-1.1
Urkiak birtute geiago ditu. Urritzak altzaren parera ditu birtuteak. Ostolaiz 73.
azpisarrera-16
PARERAINO.
Hasta la altura de. Eldu zen bere basetxe pareraño. EtxdeJJ 151.
Soiñeko urdiña eukan, ortzia bezin. Luzean, belaunak aiñakoa. Beso motz-samarrak, ukondo pareraiño. ErkiagArran 97.
azpisarrerakoSense-16.1
(Precedido de -ko
). Eldu gaituk Sagardoiko pareraiño. EtxdeJJ 7.
azpisarrera-17
PARERAKO.
"Parrerako, qui est en direction pour arriver à tel vis-à-vis, à telle hauteur" Dv.
azpisarrera-18
PARERIK.
azpisarrerakoSense-18.1
a)(G-azp; SP, H; parrik H (s.v. parea)). (En oraciones negativas). No (tener, haber, etc.) igual, semejante, comparable. "Eztu bere parerik, il n'a pas son pareil" SP. "Bere parerik eztu" H. "Garai hartan boseuan etzan Urtainen pareik" ZestErret. Tr. Su uso disminuye durante el s. XX, sobre todo en la segunda mitad.
Parerik eztabe kanporakoz. EZarate 2.
Orai ezta edireiten / heuskararen parerik. E 255.
Zegaiti alegriarik ez da / munduan zure parerik. Lazarraga A2, 1164r.
Parerik eztozuna al dakizu. Ib. A17, 1186v.
Parerik eztuen ogi hartzaz. EZMan II 78.
Hark ez othe zuen parerik eztuen haragizko pitzturarik sentitu behar?SPPhil 438.
Gu salbatzea gatik pairatu zituen penen parerik nihork nihon eztuela pairatzen. Harb 138bis.
Hark eztu nihon parrik. Hm 50.
Zuiñek agian ezpaitu uken [...] bere korajian lagunik ez parerik. TtOnsa 16.
Erri bateko kanpaetzat eztau [Tomasek] bere parerik. Acto 122.
Uste behar duzu eztela flakeziarik zurearen parerik. Ch III 28, 1.
Orregatik [atseginzak] ziran parerik ezin zukeenak. MbIArg I 169.
Amorio andi onek / parerikan ez du. GavS 26.
Ez zen agertuko nihon eskaldunen parerik / Parte on bat jasaiteko estatuko zorretik. Monho 58.
Parerik eztuen humiltasunarekin. Gco I 458.
O Jangoiko Jaun andía gor bakárra, bere parerik eztuéna. LEOng 32r.
Neskatilakan ere ez dü parerik. Etch 396.
Familietan sekulan ez du / parerik etsenplu onak. Bordel 83.
Izpirituz etzuen inguru parerik. HbEsk 132.
Ikusteko ederra, eta menturaz parerik munduan izan ez duena!Lard 86.
Nere garrasien parerik ez da. DvLEd 265.
Ezta izan arima Jinkotiarrik Mariaren parerik. IpHil 51.
Oneko eskualdeari emanez geroz, ez du parerik. HUAurp 93.
Mutil galanta zara, / eztaukazu parrik. AzcPB 190 (
in Ur PoBasc 185 parrik
).
Ez da [eliza] horren parerik Alemania guzian. StPierre 26.
Hango garrasien parerik ez zen. BarbLeg 130.
Andrea, zure parerik ez da / plaza bat ondratutzeko. (In BBarand 68
).
Donostin joko-txirringa erabiltzen. TAgUzt 169.
Fernandok fandangoetan etzuen parerik. ZerbAzk 36.
Badakizu lan oietarako ez dudala parerik. IzetaDirG 21.
Jakiturian parrik / ez euskal lurrean. Ayesta 121.
Edo, seguragoz, aterki on bat segiaraztea, segurak ez baitu parerik. LarreArtzainE 314.
v. tbn.
Miserere 333. Ax 255 (V 171). Gç 138. Cb Just 117. Xarlem 111. Dh 239. Echag 185. JesBih 462. MarIl 79. Jaur 369. It Fab 90. Gy 108. Bil 153. CatS 109. ChantP 300. JanEd I 107. Arr May 185. Zby RIEV 1908, 92. Ox 26. Zub 82. Etcham 97.
azpisarrerakoSense-18.2
b)(En oraciones interrogativas). Zeruko bidean zoazten guziak ondo ikusi ta esadazute nere damugai onen antzekorik edo dolore onen parerik ote dan. CbEg II 20.
Othe du ingratasun hunek bere parerik?Brtc 92.
Non da nere lastimaren parerik?DvLEd 204s.
azpiadiera-2.1
(Con zer, zein
). Zein zibitate zen zibitate handi hunen parerik?"
Semblable"
.LçApoc 18, 18 (He bezalakorik, TB, Dv e Ip bardin, Ur (G) berdiñ, Ur (V) antzekua, Echn parekoik, Ol idekorik, Ker antzekorik, IBe adinako
).
Zer da mihi gaixtoaren / nihon ere parerik?Hm 125.
Zer dolore izan diteke onen parerik?CbEg II 114.
azpisarrera-19
PARERIK GABE.
Sin par, incomparable. v. paregabe. Egun parerik gabea. EZEliç 315.
Frantziako lege berria, / lege garbi parerik gabia.Iraultza 108.
Nihon parerik gabetzat haltoki laudatua [Garat]. Monho 60.
On guzién itúrria, ta guzis amáblea parerikgábe. LEOng 103r.
Gau eder aukerako / parerik gabea. Echag 263.
Neskatila gaztetan parerik gabia. Etch 688.
Bihotzeko dohainez parerik gabea. HbEsk 147.
San Joakin eta Santa Anaren alaba parerik gabea. Lard 362s.
Alper, zital da ordi parerik bagea. ABAmaE 321.
Zure grazia düzü / parerikan gabe. Xikito 12.
Zeren diren munduan / parerik gabeak. Etcham 213.
Eba bietan ahulena da, indarrak duen legean, / bainan lehena, kreatzea den kargu parerik gabean. XaOdol 274.
Bere eliza erromaniko parerik gabearen ezagutzak egin-arazi baitzauzkun.LarreArtzainE 153.
v. tbn. Gy 28. Xe 254. Arrantz 13. Elzb Po 180.
azpisarrerakoSense-19.1
"Impar, desigual, [...] parerik bagea
"Lar.
azpisarrera-20
PARERIK GABEKO.
Inigualable, incomparable, sin par. Ta bake ta poz zeruko garbia ta parerik bagekoa. MbIArg I 304.
Jenerostasun bat parerik gabekoa. Jaur 363.
Emakume parerik gabeko onek. Lard 367.
Parerik bakoa zan / basoko larrosa au. AzcPB 80.
Jatorri gaiñ-gañeko / Izar-Eguzkiak; / Parerikan gabeko / Leial ta nobliak. MocDamu 3.
Tute jokuan parerik bakua zan Itxurbe. SMZirik 88.
Parerik gabeko lagunak. XaOdol 51.
v. tbn. Sor AuOst 87.
azpisarrera-21
PARETIK.
azpisarrerakoSense-21.1
a)Por delante de.
Beren paretik irago zireanean. ABeinB 88.
Euren paretik igarota al eban baizen aguro. ErkiagBatB 87.
Zearreko sasi-mordoxka baten paretik, arrastaka-arrastaka sartu uan tira-bidera [zapelaitza]. AtañoTxanKan 193.
Pasatu ziran gure paretik. BBarand 61.
Gure paretik pasetan ziran txori aundi ta ugariak. Gerrika 70.
azpisarrerakoSense-21.2
b)De, desde la parte de enfrente de. "Kendu zaitte paretik" Elxep Berg. Komentuko athe-nausiaren parretik doidoi aipatu dugun etxeñoaren muthurreraino baitira trebesean heltzen. JEBer 54.
Pago zaar nekatu aren paretik atzerantza begitu eban. GandElorri 189.
Gela orren paretik asi bear degu tella kentzen. Salav 17.
azpisarrera-22
PAREZ.
A pares. v. parezka. Urliak ez diozka ollakolkari ipiñi nai arraultzak bat goiti baizik, zeren uste duan, txita gutxi jaioko dirala, parez ipintzen bazaizka. AA II 22.
azpisarrera-23
PAREZ PARE.
azpisarrerakoSense-23.1
a)"Parrezpar, adv., en position égale" VocBN. Duguesclin, Bayard, Soult eta gaineratekoekin parez par ezar dezakete aise Lesgoirres [liotinanta]. ZerbGerlan 88.
Trainerurik onenak / Kontxarako ziran [...] / San Pedro orpoetan, / parez pare Tiran. Zendoia 66.
Azkeneko rekta biok parez pare. Zinta arrapatzeko nere burua bota nuan, eta nik irabazi nion. Albeniz 117.
azpisarrerakoSense-23.2
b)(V-m, G-azp-to; parrez par BN, S; H (s.v. parra); parez par Lc, R ap. A (s.v. par)). Ref.: A (pare, par); ZestErret. Frente a frente, enfrente. "Parez pare eon giñan autobusian" ZestErret. Baionan, Katedraleari parrez-par. EskLAlm 1910 (ap. DRA
).
Sua zuten beraz bidean phiztua [...] hango etxalde hoberenari parrez-par. GH 1926, 95.
Erregebidea goraxago, parrez-par, eskuin-aldetik.JEBer 50.
Egundainoko bizkar konkor luzeak gure sahetsaren parrez-par kukutua [itsasoa]. Ib. 83.
Predika-alkiari parrez-par [...], jaun apezpikua. ZerbIpuinak 664.
Parez par baiginuen malda bat. ZerbGerlan 99.
Oe gaiñean, gaztea zerraldo dagoen parez-pare, kuadro txikia ormatik zintzilik ikusten du. NEtxLBB 109.
Denborak ez gerala / parez pare jarri.Zendoia 47.
azpisarrerakoSense-23.3
c)De par en par.
Ateak parez-pare irikirik zeudela. AranSIgn 62.
azpisarrera-24
PAREZ PAREAN(parrez parrean H, s.v. parra). Frente a frente.
azpisarrera-25
PAREZ PAREKO. De enfrente.
Parez-pareko lehen errekak bederen ikusi behar zituela. ZerbGerlan 72.