1.
(V, G, AN; AstApol 95, H)
Ref.:
A;
EtxbaEib;
ElexpBerg
. Hecho o dicho arrogante, altivo; soberbia, orgullo, vanidad, ostentación, fanfarronería."Manière d'agir, de dire qui dénote vanité"H.
"
Munduan gizonok izaten dittugun estuasunik geixenak, geure arrokerixen ondorena
"EtxbaEib.
v. harrotasun. Tr. Sólo lo hallamos en autores meridionales. En DFrec hay 12 ejs.
Orregatik [idolo hau] zen arrokeritan ta gogo zikiñak ematen zien gauzetan zebilzan Babilondarrentzat Jangoiko guztiz egokia. MbIArg I 72.
Bada soñeko arrokeria ta apainketa berez ez izanagatik gaiztakeria, izan oi da gaiztakeritan bukatzen den gauza. Ib. 74.
Griña nagusienak izan oi dira [...]. Gaztedasunean arrokeria. AA III 625.
Plaza, taberna ta bazterretan arrokerijaak botaten ditubeenak, leleengo espaldaak erakustia batalla ta okasinoe andijetan. JJMgBasEsc 175.
Ez dogu entzuten [...] antxinako Patriarka Santuben eztegubetan, orain legezko arrokerijarik. fBIc III 338.
Nobleza pitin pitin bat geijago eukitiak, arrokerijaz betetan dau lurrian agiri eztan simaur puskatxu au. Astar I 31.
Uxatu egizu arren ene biotzerik andigurea, buru-eretxia ta arrokeria. AñEL2 106.
Etsaiaren arrokeriaz beldurtu bage. IztC 488s.
Ain kastigu latz eta gogorrarekin erakutsi zigun, arrokeria edo andiustea zein gaizki artzen duen. Lard 2.
Oien arrokeria beeratu naiez. Ib. 11.
Bere lotsagaldukerija eta rrokerijari ez eutsen erantzun. (1864). BBatzarN 209.
Mundu onetako arrokeriya / animentzako kaltian. Xe 317.
Arrokeri bage izan. IzaEE 1881a, 186.
Berri-berri arpegi eman zien etsaiak, eta eraso zien gogor kristauai [...]. Ondo aztu ziran aurreko eguneko arrokeriak. BvAsL 215.
An birtutea, an bereala, an zan atera, / Mauru maltsiñen arrokeria lotsatutera. ABAmaE 444.
Arrokeriegaiti, ala eztakit zegaiti, erderaz asi iaten. ABGuzur 124.
Amesak ziran danak! Astiune luze batek erakutsi deust, amesak eta neure arrokeriaren alaba dongeak zirala. AgAL 111.
Napoleon, bere arrokeriaren eta andiustearen indarrez itsuturik eta zorabiyaturik, eldu zan Eleizearen nagusitasuna gitxitan eukiteraño. ItzAzald 45.
Ez neukan neuk orduantxe indar askorik eta arrokeri andirik bez!AgKr 91.
Gordeitzak [diru guztiak] : geuk ere badizkiagu ik aña, ainbeste arrokeri gabe. AgG 308.
Arrotasuna ezagutzen ez duenak, obeki aurreratzen ikasiko du arrokeriz beteta dagoenak baño. EtxegEEs 1911, 135.
Ori bai: arrokeria erruz darabilgu. AArdi 24.
Begiratu balio / bere buruari, / ez zuen ibilliko / ainbeste arrokeri. EusJok 78.
Zazpi onoimen dagoz zazpi griña txar onein aurka: arrokeriaren aurka apaltasuna. KIkV 60.
(KIkG 41 arrokeriarentzat apaltasuna)Iñork eraman ez dezaken gauza da beartsuaren arrokeria. InzaAzalp 126.
Gure aita Zapirain, / euskaldun abilla, / arrokeri gabeko / zintzo ta umilla. TxB I 87.
Len aitatu dodan gabean ei-egozan Urkiolako ostatuko suetean lau bosten bat mutil gazte arrokeria erioela. KkAb II 10.
Aldegik emendik Camarga baztarreño zekor tartera, ire ubelak eta arrokeria ta lotsa izkutatzera. OrMi 60.
Donostia baita zonbait urthe huntan Gipuzkoako hiri-nausi, ez dukete Tolosako buruzagien egoitzek hango agintarienen larderiazko harrokeria. JEBer 45.
Arrokeririk eta artobero-usairik gabe gure arlo apalari lotu gatzaiola. LdiIL 60.
Arrokerijaren abotsai jaramon-egin ba-neutsoen, idazkirik ezeukazuben. LauxAB 13.
Arrokeri gitxiago ta erruki geiago bear dabe aberatsak. EguzkGizAuz 189.
Bere aundiki izatearen arrokeria aldebateratu. EtxdeAlosT 91.
Zu bakarra baitzera Iaun arrokeri gabe. OrAitork 291.
Nazkagarria da gañera aukeratzallearen arrokeria, besteak mirabe biurtu nai dituelako. TxillLet 135.
Geuk emon, daukon luma ta edertasun guztia, ta ez yatorku arrokeri onekaz guztion errege bailitzan?BilbaoIpuiB 41.
Ez iñork uste gure esana / Danikan arrokeria, / Gure erara maitatu denok / Bakoitzak bere erria. AndAUzta 155.
Emakumiak aldentzen diranian edertasunen arrokerixetatik ontasunan apaiñen arduretara. EtxbaIbilt 463.
Gizajo arek lurrean eroria egokita ainbeste arrokeri esan zituala entzun-ta, eziñ-eramana etorri zitzaion saiets-ezurretan erantzuna emateke. BerronKijote 64.
Anaitasunik ez dago eta / arrokeria ugari, / goien dagonak ezbear asko / beti bean dagonari.FEtxeb 169.
Ala bizi giñan: poliki, arrokeri asko gabe ta umil.BAyerbe 66.
Harrokeriarik gabe hasi zuten [...] piztura bat emaiten herriari.LarreArtzainE 215.
Juzku okerrak harrokeriaren eta ezjakinaren seme direla gehienetan. MIH 167.
v. tbn. Ud 30. Goñi 90. Echta Jos 45. GMant Goi 33. Altuna 79. ArgiDL 88. Enb 106. Goen Y 1934, 98. NEtx Antz 60. JAIraz Bizia 123. Basarri 153. Gand Elorri 177. Anab Aprika 72. Osk Kurl 107. Zait Plat 99. Vill Jaink 102. Erkiag BatB 181. Ibiñ Virgil 92. Lab SuEm 200. Uzt Sas 185. Ataño TxanKan 75.
azpiadiera-1.1
(Pl.).Vanidades del mundo."
Munduko harrokeriak, les folles joies du monde"Dv.
--Nola ihes egiten da Munduaren ganik? --Bere anditasun eta arrokeriak aukeztuz edo despreziatuz. Legaz 49.
sense-2
2.
(S; H). "Liberté, défaut de modestie, dévergondage. Zer dire harrokeria hoiek zuen egiramuetan, ibiltzetan, elhetan...?
"H.
"Attitude d'une personne dévergondée"Lrq.
Eztuzu zeren dudatu zure arinkeria eta harrokeriak osteka bekhatu mortalak eragin dituela. Dh 231.
Bere asko gisetako harrokeriez bertzeren bihotzetan bekhatuzko hazi madarikatu bat ereiten dutenak. Ib. 162.
4.
(V-gip)
"Ugaritasuna, aberastasuna, baina ezezkako esaldietan. Patata etaratzen ibili ga ta eztao arrokerixa aundirik" Elexp Berg. "Ez pentsau nere karteran arrokerixaik topau leikenik" Ib. "Aurten, babiak daukan itxuriakin, ezingou arrokerixaik kontau" Ib.
azpisarrera-1
HARROKERIAK JO.
"Harrokeriak esan. Joane arrokerixak joten ibilli da denpora guztia, eztakitt zenbat diru jarri dabela korriduan, pisua erosi bia dabela Eibarren..." Elexp Berg.
azpisarrera-2
HARROKERIAN.
Jactándose, enorgulleciéndose. Asko gabiltza arrokeriyan / elizagandik igesi. Xe 343.
Esan goguan daukazutena, / arrokeriyan ez asi. Ib. 283.
Arrokeriyan zabiltzan danak / utzi dituzu atzian. TxB I 173.
Espalla zegon nagusi tropan, / arrokerian ujuka.MendaroTx 431.
Lenago arrokeriyan, / orai nekez nabill.Yanzi 190.
Arrokerian ez det esaten.Insausti 71.
azpisarrera-3
HARROKERIAZ.
Jactándose, enorgulleciéndose; por vanidad. "Len jente askok erderaz arrokerixaz eitte zeban, naiz ta gaizki jakin" Elexp Berg. Ez bere buruari arrokeriz begiratzeko.AgSerm 458.
Arrokeriyaz oiek kontatzen / or zebillen jai ta aste. EusJok 135.
Gertatzen da ori dauan tokian / jende buru argikua, / arrokeriaz ez det aitortzen / naiz izan ingurukua.MendaroTx 144 (444 arrokeriz).
Langilleen alogerak pizka bat geitzeko atxaki asko: auteskundeetan arrokeriz millaka ogerlekoak jaurti arren, ardura gitxi. EguzkGizAuz 28s.
Onek, ordea, erabakitako aginduak austen zitunean, arrokeriz iraintzen zitula bazekin. ZaitSof 174.
Ortan dirade lanak / arrokeriz dabiltzanak / umillatuko diranak. AndAUzta 128.
Berberak bere, ba daki ori, ta edonok entzun legio areri arrokeriaz agertu oi dauana. ErkiagBatB 153.
Iñork ez du ikusi / iñoiz arrokeriz. Zendoia 100.
v. tbn.
Arrokeriz: Altuna 82. Lab EEguna 83. Or Aitork 299. BEnb NereA 87.
azpisarrerakoSense-3.1
(En sdo. no peyorativo). Bizkaijak pozez eta arrokerijaz begiratuten deutsebe. "Con noble orgullo" (1864) . BBatzarN 209.
azpisarrera-4
HARROKERIAZKO.
Vanidoso, arrogante, de vanidad. Suzko ta purijazko zamai bildurgarrijak, banidadezko ta arrokerijazko berba aixetsubak. fBIc I app., 22.
Uste gabeko eranzuera / arrokerizko orrekiñ / euskal-mutillak berotu ziran / onra-nai aundiyarekiñ. IztPo 145.
Deadarka, zarataka ta arrokerizko berbak alkarri esanaz urten genduan ur-zelaira. AgKr 89.
Arrokerizko axez biotza / gustiz dozuna puztuta. GMantGoi 35.
Emakumiak / arrokerizko / erdalkeriaz / loitu daun Euzkal-Erria / Euzkereagaz / garbitu eta / zoriontzeko / biar da emakumia!Enb 142.
Arrokerizko zeremoniak.MendaroTx 118.
Galeraziko ez balizkigute gure aragizko zaletasunak, dollorrezko kutiziak ta arrokerizko aundizkeriak. ABarGoi 19.
Suge zitalak engañau zaitu / arrokerizko bideti, / sagarra janda uste zenduan / izatia danen goiti. BEnbNereA 165.
Biziaren hitsa ta larua ongi frogatu ondoren, arrokeriazko mezprezioan gordetzen diren oiena. VillJaink 137.
Arpegiak argi, buruak gora, arrokeriazko barreak egiten zituen. ErkiagBatB 105.
azpisarrera-5
HARROKERIETAN.
Fanfarroneando, jactándose. Beti ibilli oi-da / Arrokerietan / Azpiratu dau orain / Martiñek benetan. EchtaJos 49.
Etzara geiago, ez, arrokerijetan ibilliko andrai iruzur egin dautsezula-ta. Otx 69.