Tr. General en todas las épocas y dialectos. La forma itto se documenta en Etxaide y Erkiaga (Arran 167), en ambos junto a ito. En DFrec hay 67 ejs. de ito y uno de itto.
sense-1
1.
(V, G, AN, R-uzt; Lcc, VP 37r, Lar, Añ, ArchVocGr, Dv, H, VocB; -th-L, BN, S; SP, HtVocGr, VocBN, Gèze, Dv, H),
itotu (R-uzt),
itxo (V-gip)
Ref.:
Bon-Ond 158;
A(
ito, itotu
);
Lrq;
IzArOñ(
itto
);
IzAls(
orbel
);
IzR 291;
HolmerApuntV;
EtxbaEib itxo;
ElexpBerg itto;
GteErd 171, 294;
ZestErret
. Ahogar(se), asfixiar(se).
"Ahogar"Lcc.
"Hoguera, itoa
"Ib.(donde seguramente se entendió mal "hoguera", como algo relacionado con "ahogar").
"Étouffer, noyer, étrangler"SP.
"
Ithoz edo ithorik hil da
"Ib."Étouffer"HtVocGr 356.
"Se noyer"Ib. 390.
"Ahogar","ahogarse","sufocar"Lar,
Añ(Larramendi lo da como origen de los términos castellanos hito y ahitar
).
"
Itoko al haiz! Lagun hurkoari kalteren bat opa izateko erabiltzen den esaldia, madarikazioa"ZestErret.
v. irato. Tr. Documentado desde Leiçarraga; es de uso general.
Oldar zedin gainetik behera lakera, eta itho zedin [urdaldea]. LçLc 8, 33 (tbn. it(h)o en todas las demás versiones).
Eta hura hatzamanik ithotzen zuen, zioela: Paga nezak zor duanaz. "[Il] étranglait"
.LçMt 18, 28 (Ol, Ker, IBk itobeharrez; Arriand irato, Leon urkhatu; en las demás versiones, it(h)o
).
Bata dago urkhabetik ezin ithoz dilindan. EZMan I 102.
Han bere lagun gutziekin itho eta hondatu zen [Faraon]. Ax 211 (V 142).
Ithoko nauen elementa. Gç 108.
Hulakua itho zela. Mst I 23, 7.
Ez presaka edo itotzen bezala esan. CbEg III 288.
Itho du, gauaz, bere haurra. Lg I 326.
Ito bear det buruau. MgCC 182.
Itoko al da. AñMisE 42.
Zingira batera / geren buruak bota / eta itotzera. ItFab 145.
Eta kheak ithotzen. DvLEd 220.
Mariñel guziak ithotzen dire. Laph 210.
Obato dozu itota baino oian iltea ta gaisoz. AzcPB 127.
Ito zireanen gorputzak. EchtaJos 343.
Buka zezala irrintzi ura, ito baña len. Iraola 122.
Iriki zazu... aizea bear det... itotzen naiz ta!AlzRam 65.
Esküz lotü zen züntzürrari, üdüri zerbaitek itotzen ziala. Const 18.
Urean ikusi zuen, zalapartaka, ezin ithoz ari. "[Il] n'arrivait pas à s'y noyer"
.BarbLeg 134.
Uretan ito zan. IrYKBiz 190.
Arnastu eziñik itoko zitakian. TAgUzt 266.
Zintzurra tinkatuz ito. MdePr 80.
Naiko ur gazia edanda bazan ere, azkenean ito gabe igo zuten txalupara. AnabPoli 28.
Gramatikaren osinetan ito nahi ez dutenentzat. MEIG III 46.
azpiadiera-1.1
(gral. ap. A
; SP, Lar, Lecl, Dv, VocB) . (Part. en función de sust. y adj.)."
Ithoa, noyé, étouffé"SP,
Dv.
"Ahogado","sufocado"Lar.
Cf. ExtJG 1773, 53: "Y sin que estén saciados de agua o, como dicen nuestros oficiales, itoak". Cf. EZ Man II 158: Itsasoan itoentzat. Itoen onerako elizkariak. AgKr 207.
Sokak ito bat atera osiñetik. OrMi 86.
Itoen gorpuak. IbiñVirgil 105.
Bermeon bakarrik 112 izan ziran ittoak.EtxabuKontu 132.
azpiadiera-1.1.1
(Carne de) animal estrangulado. Begira litezen idolei sakrifikatuetarik, eta odoletik, eta ithoetarik, eta paillardizatarik. "Choses étouffées"
.LçAct 21, 25 (He ithoak izan diren haragitarik, TB abre ithuetarik, Dv haragi ithotik, Arriand iratuetatik, Ol itotik, Ker abere itotik
).
Begira zaitezten idolei ofrendatuak izan diren gauzetarik, odoletik, gauza ithoetarik eta fornikazionetik. HeAct 15, 29.
azpiadiera-1.2
(H). Ahogar (las malas hierbas, etc.). Handitu izan dirade elhorriak, eta itho ukhan dituzte [hazi] hek. LçMt 13, 7 (Hual, Samper sofokatu, Arriand irato; en las demás versiones, it(h)o
).
Bertutearen lehenbiziko erainza ithotzen eta galtzen duena. HeGudu 125.
Arrak ta aranzak soloan itoten dabe frutua. AñLoraS 111.
Belhar gaixtoak itho ez dezan. Ox 69.
Piñu-landare berriak ito ez ditezen. Munita 60.
Amaren abar ostotsuen itzalpean itota dago [altxuma]. IbiñVirgil 83.
v. tbn. Mg PAb 196. AA III 438. Sor Bar 75. Kk Ab I 33. Ir YKBiz 171. Zerb IxtS 26. Or Aitork 398. NEtx LBB 193.
azpiadiera-1.2.1
Sasiak itoa, ez dugu aise atxeman [...] harria. ZerbAzk 20.
azpiadiera-1.3
(Fig.).Agobiar(se)."Multum in usu aestuare, ithotzea
"Urt I 360.
"Aestuare desiderio, flagare, gutiziaz,gutiziaren podorez ithotzea
"Ib."
Zorrez ithua, perdu de dettes"Dv.
"
Utz nazazue erratera, edo ithotzera noha
"H.
"
Itotu [...] (R), excederse en el trabajo"Ib. Hobe da on guti eta izan kito, / eziez on tuzto eta zorrez itho. OPr 245.
Ala oi darabilzu, aiñ aisa ta itobagez [gaia]. LarCarta a Mb 277.
Lanez ithoa bainaiz egun. Laph 249.
Korapillo onek itoko nau!AlzTxib 88.
Ez zuan lanak itoko, langille errexa zan. MujPAm 6.
Esaidazute ezetz, zalantzetan itotzea nai ez badezute. LekEunD 50.
Animako arrak eta kezkak ittotzen zuten nunbait gure gizona. EtxdeAlosT 90.
Auto-moto eta motorren burrunbak bizia itotzen ez zuten denbora hartan.LarreArtzainE 84.
v. tbn. Dh 51. Ox 193.
azpiadiera-1.4
"Apalambrarse, [...] egarriak edo beroak itotzen egon
"Lar.
"Caerse de risa, [...] barrez ito
"Ib."
Nigarrak ithotzen zuela
"H.
"
Egarriak ito, ahogarse de sed. Barrean barreak itoten ibilten dira orrek, gangarrok (V-m), esos, esos mentecatos suelen reirse a punto de ahogarse"A.
"
Barrez ito (G-azp, AN-gip)"GteErd 41.
Bazegokun kontent hutsez / han mihior ithoa. Hm 140.
Egarriz itotzen gara, ura, ura. MbIArg II 278 (v. tbn. egarriz ito en Enb 175).
Egarriak itotzen zegoela. CbEg III 364 (v. tbn. expr. similar en Añ EL2 221, Berron Kijote 158).
Ito biar eban negarrez gizon ak bere pekatuben damuz. MgCO 181.
Ai Jauna, negarrak itotzen nau. ArrGB 27.
Danak alkarren gainka beruak ito nayian. Iraola 129.
Parrez ito bearrean. AgG 302.
Doi doiak egin zuen, odolak ithorik, ez baitzen [...] erori. BarbSup 170.
Ahalgeak ithoa. ZerbIpuinak 665.
Israelitak etziten egarriarekin itho. ZerbIxtS 37.
Zorriya parrez itotzen. BasoM 164.
v. tbn. VMg 84. It Fab 157. Lard 143. Noe 95. JanEd I 41. Apaol 44. Inza Azalp 61. Enb 44. Or Mi 102. JAIraz Bizia 37. SM Zirik 18. And AUzta 89. NEtx Antz 83. Mattin 49.
azpiadiera-1.4.1
Itotzen zuen [...]: etzen segurki laneko aro!ArdoySFran 146.
azpiadiera-1.5
(Dv). Anegar, inundar. Mundu guztia bere jende guztiekin urez itho eta galdu zuen. ES 388.
Ez eban Jaungoikuak mundu guztia ito pekatuba gaiti?fBIc III 361.
Batzuek xutegi, bertzeak urez itoak. DvLab 102.
Lurra dena zuela uholdeak ito. Ox 19.
Gure mendi ta erriak odolorren ujolaz itoak genituan. NEtxAntz 57.
v. tbn. Ub 15. It Fab 158. Iratz 46.
azpiadiera-1.6
"Abahar, hito, kamara hitoa
"Lcc.
"Estofar, entre cocineros, irakiñez ito
"Lar.
"Abahadas, sopas, zopa itoak; eltzea edo katillua estali ta egiten diranak
"Ib.
azpiadiera-1.7
(En expresiones proverbiales)."Y a quien casi vencido todo se deja rendir, itxaso guztiak igaro, eta bazterrean ito (G)"Aq 63 (pág.).
"
Baztarre(r)a allaatu, ta itto (AN-ulz)"InzaNaEsZarr 1135.
"
Urik gabe itotzen da (AN-5vill, B), etzaite urik gabe ito (B), urik gabe itoko da ori (AN-gip), ez ito urik gabe! (AN-gip). Titarakada bat uretan itotzen da (G-azp-goi), titara bat urin itotzen da (AN-5vill). Baso bat udetan itoko litzake (G-azp), baso bat uregaz itoten da (V-arr), baso bat urean itoten da (V-arr), baso erdi bat urin itotzen da (AN-5vill). Ori ur tanta batean itoko da (B)"GteErd 286.
Ibai iraganik, xirripan ithotzen. Gy 302.
Andre Martina! ez deriyela / putzu txikiyontan ito. IraolaKontu 14.
Ez leitela ito ur azaletan. AzcPB 161.
Arra beteko uretan itoten zarie. KkAb I 16.
Katilluka <ku-> bat uretan itotzen gera. LdiIL 134.
azpiadiera-1.8
Agobiar, presionar."
Gaizkika itho du, il l'a accablé de reproches"Dv.
"
Itotu [...] (R), sofocar. Karek ele gaiztoz itotu du beste kura, aquel ha sofocado al otro con malas palabras"A.
Nola ikaratu ta agiraka ito ez ni bezelako gaizto bat?MgCC 125.
Berandu etorri naizelako errietan itoko ninduben. MocDamu 23.
Astia badagolata... ez gaitzazula ito. AgG 265.
Emen naukazue giltzapetuta ta galderaz josia ta itoa. NEtxLBB 116.
azpiadiera-1.9
(Dv). Ito ez gaijezan euliak. DurPl 82.
Gure sukaldian itotzeko zoriyan jartzen gaituzte euliyak. SorBar 82.
Ostatuak jendez ithoak ziren. ZerbIxtS 82.
Euliakin ito bear. AnabAprika 44.
azpiadiera-1.10
Hundir(se)."Naufragar, (c.) ito, uretan ondatu, urikaldu, ontzia galdu
"Añ.
"
Untzia itsasoaren erdian itho da, le navire a sombré au milieu de la mer"Dv.
Txalupa itota ikusi nai. AnabPoli 34.
azpiadiera-1.11
Empapar(se). Esnetan ondo itorik [taluak]. ABAmaE 369.
Arno izpirituan gesalduz eta ithoz [liliak]. JEBur 88.
Ez du nai toki oso leorrik, ez ta buztin itorik ere. Munita 52.
Erdel-giroan itota azi eta ezi dituten gure apaizen gandik. IbiñVirgil 22.
Itsasoaren ondoan / geldi itsasbelarrak / lo berde itoan. AzurmHitzB 57.
azpiadiera-1.12
Asfixiar(se) en un lugar. Ezin dezake arnasarik Zabaletan artu: ito egingo lizateke. AgG 277.
Ormaztar auek ber-bertan ito ez nazaten. EtxdeAlosT 55.
Nikanor itoten asi zan bere egoterrian. ErkiagBatB 106.
sense-2
2.
(H) . (Fig.).Apagar, sofocar; extinguir. Bere pasioneak eta gutiziak ithotzen dituztela. SPPhil 7 (He 7 baratzen eta ithotzen
).
Ito bere bere argi-errañu guztiak. LarSAgust 7.
Itotzen ez den amorea. MbIArg I 107.
Baña [kezka] oriek bere erokeriakin erraz ito ta aztu oi zituen. CbEg II 190.
Mutuarazten, ithotzen ditutzu [...] sentimendu samurrenak. Mih 96.
Itzáli, órzi, ito txindi gaistoa. LEMatr3 227.
Pasiño txar bat itotia ain gauza gatxa bada. MgCO 107.
Oen [garren] indarrak bereala ito zituan. AA I 410.
Ene baithan ithotzen dituzularik mendekuzko desira guziak. MarIl 57.
Kare bizia bertan itotzea. "Ahogar"
.ItDial 80 (Ur, Ip ito; Dv hil
).
Naigabe guziak [...] barrunen ito zituen. Lard 37.
Zaphatzen du, garrhaitzen eta ithotzen odolaren mintzoa. Laph 114.
Han da sortzen, hazten, handitzen, ithotzen ere ba hanitz medikuren omena. JEBur 36.
Baño laster ito ta estaldu zituan biotzeko arrak eta animaren kezkak. AgG 122.
Negar zotiñak itto zun ordea bere abotsa. EtxdeJJ 133.
Zotiñak ixil itoten. GandElorri 109.
Garra itho arte. OskKurl 130.
Nere itxaropenak / ito dituana. Olea 262.
Nobelagilea olerkariak ito duela esan daiteke. MEIG II 100.
v. tbn. Lg II 274. Brtc 31. CrIc 71. Monho 38. Añ LoraS 52. Dh 134. fB Ic II 273. Hb Egia 82. Itz Azald 179. Ldi BB 48. Or Eus 122. SMitx Aranz 69. Txill Let 101. Erkiag Arran 100. Arti Tobera 264. Vill Jaink 113. MAtx Gazt 32. Ardoy SFran 106. NEtx LBB 32. Xa Odol 250. AZink 115.
azpiadiera-2.1
(Part. en función de adj.).Sofocado; apagado."
Boz ithoa, voix voilée"Dv.
Eman ukhan draue Iainkoak spiritu itho bat. LçRom 11, 8 (TB pisu, Ol soraiotu, Ker zorabiatu
).
Khar ithotan dire. HbEgia 63.
Mutikoak abots itoaz bukatu zitun arrenak. NEtxAntz 149.
Hats-behera ito batekin. MdeHaurB 7.
Egonarririk etzaukan berri-nai itoa baizik. ZaitPlat 37.
Turut-ots itoa. IbiñVirgil 109.
Noizean bein zotin itoren batekin sorbalda-ikara sortzen zitzaion. NEtxLBB 52.
4.
(G-goi-azp, AN-gip)
Ref.:
AEF 1955, 164;
GteErd 154
. (Ref. frec. a animales).Matar.
"[Zakurrak katua] ito du (G-azp, AN-gip), [...] zakurrak katua ondatu du (= ito gabe) (AN-gip)"GteErd 154.
v. akabatu (2). Athera zitzaion lehoin bat itho zuena. Lg I 344.
Samapeti oratu ta itoteko. MgPAb 110.
Sararen aurreneko zazpi gizonak Demonioak ito zituan. "
Occiderat"(Tob 3, 8)
.AA III 607.
Asto yauna itho zuen. Gy 165.
Ziraunak txikiak eta gaztetxuak dirala itoten ez badituzuz. ItzAzald 178.
Ez dauzkitzute balinba [zakurrak ardiak] itho?JEBur 17 (unas líneas más abajo emplea hil
).
Gau batean itto zittuan Aingeru iltzaleak Egiptoko lehen jaio guziak. InzaAzalp 42.
Eta an bertan zillargiña itoko ez ote zuten ez dakigu. AnabUsauri 123.
Biurrialdi sendo batez egaztia itota utzi zun. EtxdeJJ 205.
Bertan ito eban sagu-duendea. BilbaoIpuiB 197.
Itoko zuan bere atzaparretan maketo arpegi-berde ura!UgaldeIltz 49.
Bai azio ederra egin ere [azariak]. Bi oillo bertan ito. BBarand 56.
v. tbn. VMg 38. fB Ic III 337. It Fab 88. Arch Fab 137. Arr GB 142. Sor AKaik 119. Zby RIEV 1908, 768. Ox 133. Tx B II 94. Enb 45. MendaroTx 101. Or Eus 176. Uzt LEG II 308. JAzpiroz 25.
sense-5
5.(Part. en función de adj.).Angustioso, sofocante.
azpiadiera-5.1
(Ref. a la sed).Abrasadora. Gu-gaiti ilteko eukan egarri itoagaz. AñEL2 217.
azpiadiera-5.2
Asfixiante."
Egualdi ittua, eguraldi oso bero eta lehorra; sargoria"ZestErret.
Illunaz ganera, [kortak] axe bako tokijak dira, ito-ituak.ForuAB 107.
Eguraldiak, ito jarraitzen eban. ErkiagArran 161.
Meatzlariaren bizibidea, izan leitekean txarrena da: [...] toki itoan pikatxoi ta antzeko tresnakaz lurra arrakalatu ta atara.EtxabuKontu 130.
azpiadiera-5.3
Agobiante. Egunoroko lan itoak. NEtxLBB 194.
sense-6
6.Saciar. Anjelikak bestetik ito zuen bere egarriya. Bil 165.
azpiadiera-6.1
Ahogar (en alcohol, vino, etc.). Ito egin bear al iok ba ardaotan?AgAL 56.
Alkoolean lorrak itotzen. MdePr 149.
Bere zorigaitza ardotan ito beharra zeukan. EtxdeJJ 32.
Baña neurriz gain, egarri ori / itotzen dezu ardotan. NEtxLBB 327.
v. tbn. Erkiag Arran 49.
azpiadiera-6.1.1
Arnoak gazterik itho du. ArbIgand 134.
sense-7
7.(Part. en función de adj.)."
Ittoa, itoa, ciego, muy inclinado para algo. Arroltze yateko ittoa da gure aurre
"AspLeiz2.
Hango jendea "pulque" hortan ithoa dago. ZerbMetsiko 326.
Batak yan gura ez dabenera, bestea itoa da. OrTormes 3.
Ain itoa bai naiz ni atariko paper-puxkak ere irakurtzeko. (Quijote IX). OrRIEV 1929, 7 (AIr RIEV 1928, 601 anbatetaraino irakurrizalea, Anab ib. 609 irakurtzalea
).
Orrelako irakurgaietara itoa zenuen Platon. ZaitPlat 16.
sense-8
8.(Part. en función de adj.).Cerrado, denso. Karrakaldo aztuna ari da "baso ito" orretan barrena. TxillLet 65.
azpisarrera-1
EZIN ITOZKO.
azpisarrerakoSense-1.1
a)"
Ezin ithozko, qu'on ne peut étouffer; inextinguible. Txarra da egiteko hori eta ezin-ithozkoa, cette affaire est mauvaise, et de celles qu'on ne saurait étouffer. Badu egartsu bat ezin-ithozkoa, il a une soif inextinguible"Dv.
azpisarrerakoSense-1.2
b)"Insubmersible, ezin ithozko
"T-L.
azpisarrera-2
IA ITOAN. A punto de ahogar(se); (fig.) perdiendo el aliento, apresuradamente.
"
Ixa ittuan etara zeben mutikua
"ElexpBerg.
"
Iya ittuan etorri naiz
"ZestErret(s.v. iya
).
Biotz-ikarak abotsa iya itoan. AlzRam 52.
Ujola gogor onetan, / dabil txit estu iya itoan. ABAmaE 53.
Ia itoan ibilli naute iru atsoren artian. TxB I 32.
Uraz iya itoan ta suaz erretzen / ziranak. Enb 80.
azpisarrera-3
ITO-AGINEAN. A punto de ahogarse.
Ito aginian ebiltzela. UrMarIl 25.
Semia itxura aretan itto-agiñian ikustian. Otx 166.
Bearrez ito-agiñean. BilbaoIpuiB 64.
azpisarrerakoSense-3.1
"
Ito-agiñean (V-ger), a toda prisa; litm., a punto de ahogarse"A.
azpisarrera-4
ITOAN.
azpisarrerakoSense-4.1
a)Deprisa, precipitadamente.
v. itoka. [Konfesiñoa] ezta itoan egin bear dan zeregina. AñEL2 129.
azpisarrerakoSense-4.2
b)Ahogándose.
Bein "erlojeruak" iy-itoan atera zuan uretatik. AnabUsauri 18.
Erri guztia putz otsean igaro neban, eta Kale Kutzetik gora ia itoan eldu nintzan bear zan tokira. EtxabuKontu 34.
Beiak berotu ta mingaiña ateratzen zuten, da ia itoan jarri. JAzpiroz 76.
Plaza barrura ia itoan, arnasa artu eziñik. Albeniz 180.
azpisarrera-5
ITOAREN ITOZ. (Hablar, etc.) muy deprisa, apresuradamente.
Zelan ori, ituaren itoz ta arin esan biarraz [...] badino guztia?MgPAb 158.
azpisarrera-6
ITO BEHARREAN (itxoV-gip),
ITO BEHARREZ,
ITO BEHARRIK (V-ger)
Ref.:
AMorf 680;
EtxbaEib(
itxo
)
. A punto de ahogarse.
Egarriz ito bearrez. AñEL2 226.
Estutasunaren indarrez ito-bearrean. ArrGB 89.
Bere barrungo naigabeak itobearrik. Ib. 97.
Arrapau ebazan gizonak itobearrean. EchtaJos 91.
Olatupean azpiratuta, gizonak itto-bearrik. Ib. 101.
Sasi ta bedar txarrez / ito biarrian. Enb 173.
Erri guztia / kiskaltzen dago, / ito biarrik. Ib. 175.
Zurrungaka, arnaska, ito-bearrez. OrMi 79.
Uria turrustan heldu zen, oro itho beharrez. BarbLeg 149.
Ito bearrez eman dio eztulari. TxillLet 140.
Barrearen barrez ito bearrik egozan. BilbaoIpuiB 187.
v. tbn.
I.-beharrean: TAg Uzt 34. Zait Sof 62. Alzola Atalak 70. I.-beharrez: Otx 166. Etxde JJ 56.
azpisarrera-7
ITO EMAN. "Dar mate (ajedrez)"Vill(comunicación personal).
azpisarrera-8
ITO ERAGIN. Ahogar, asfixiar.
v. itoarazi. Ez zaitubala ikara barri batek artuko ito eragingo deutsuna pekaturen bat agertu ezinda?MgCO 184.
Beste guziak, aragizko pekatu orregatik ito eragin eta akabatu zituan. Gco II 43.
azpisarrera-9
ITO EZ ITO (AN-larr). A punto de ahogarse.
"
Galdu ez galdu, itto ez itto egona naiz
"InzaNaEsZarr 229.
azpisarrera-10
ITO-ITOAN. Ahogadamente.
Cf. ITU-ITUAN (s.v. 1 itu). Oiu egiten zigun ito itoan. OrMi 128.
azpisarrera-11
ITO-MODUAN. En multitud.
Musika, soñu ta txistulari, / jendia ito-moduan.TxGarmAuspoa 39, 26.
azpisarrera-12
ITO-NAHI.
azpisarrerakoSense-12.1
a)(El) que se quiere ahogar.
Erhogoa da itho-nahiari hedatzea eskua. OPr 583.
azpisarrerakoSense-12.2
b)
(H, Lh(-th-)). Ahogo, falta de aire.
Harriet (s.v. ithodura y Lh citan a Cardaberaz y Duvoisin respectivamente Oñazeak, ikarak, itonaiak ematen didate. CbEg II 91 (Dv LEd 166 itho-nahiak
).
Alako ito-nai bezalako batzuk minutu laurden batez. OrQA 173.
ITOTZEAR. A punto de ahogar(se).
"Encalmarse, beroaz itotzer jarri
"Lar.
"
Guziak itotzer ziren (BN-lab-arb)"GteErd 284.
Artzen zuan neskatxa zintzurretik, eta itotzear ipiñtzen zuala zirudian. AA III 532.
Itotzer zinen jadanik odolez eta lohiz. Iratz 63.
Itotzear den batek haize salbagarria xurrupatzen zuen legez. MdeHaurB 96.
Lagun bat bere zaldiarekin itotzer zitzaioten!ArdoySFran 144.
v. tbn. Mb OtGai 9, 202.
azpisarrera-15
ITOTZEKOAK. "Forma elíptica de la loc. itxotzeko barriak. Itxotzekuak darabixez alboko tabernan
"EtxbaEib.
azpisarrera-16
ITO-HURREN. "A punto de ahogarse. Ito-urren aurkitu ginuen. Hezur bat iretsi eta ito-urren
"IzetaBHizt 579.
azpisarrera-17
ITO-ZORIAN. A punto de ahogar(se).
Xabiertxo gaxoa gaitzak ito-zorian zegoan. LdiBB 46.