Tr. Documentado desde Leiçarraga (lagunzazko ), es de uso general. La forma laguntza es con mucho la más usual. Hay lagun(t)z, además de en Mendiburu, en Aguirre de Asteasu (I 432) y Basarri (98), y laguntzik en Goñi (83), Illarramendi (Testim 20) y Uztapide (Sas 138), en todos ellos junto al más frec. laguntza . En DFrec hay 506 ejs. de laguntza .
sense-1
1.
(gral.; HtVocGr 410, Lar, Aq 1010 (AN), Añ, VocBN(
-nz-
), Dv, H),
laguntxa (BN),
lakuntza (Lar, Dv(V))
Ref.:
A;
Lh(
laguntxa
);
ElexpBerg;
ZestErret
. Ayuda."Aide, secours"SP.
"Protection"HtVocGr.
"Ayuda, socorro"Lar,
Añ.
"Asistencia"Aq 1010.
"Auxilio"Añ.
"
Iaunaren laguntzarekin, [...]. Laguntza handi duzu haurrenganik, vous avez grand secours"H.
Cf. AUZO-LAGUNTZA. v. laguntze, laguntasun. Tr. Documentado desde principios del s. XVII, es de uso casi general, aunque escaso en vizcaíno antes del s. XX.
Eta hala zure lagunzaz salbatu ziren. Harb 402.
Baldin konsidera baditzagu Iainkoaren laguntza, ethorkizuneko esperantza; pagamenduaren segurantza. Ax 484 (V 313).
Zer liteke bada argi diztiant haren laguntza ezpagindu zuri iarraikitzeko. Ch III 18, 3.
Ixilltasuna Gudu izpiritualean laguntza handi bat da. HeGudu 149.
Israeldarrek uste lukete ez dutela ene laguntzaren beharrik, bere indarrak aski dituztela. Lg I 211.
Gizon-emakume guziak bekatariak dirala, Jainkoaren laguntza ta graziaren beharra duela. Ub 98.
Oitu gaitezen perill guztietan biotza beragana jasotzera, bere laguntza eskatzera. AA III 330.
Othoitza da zeruko laguntzen eta grazien ardiesteko bidea. Dh 49.
Grazia eta laguntza oneek modu bitakoak izan oi dira. ZavSerm I 202.
Jainkoagandik ainbeste laguntza artutako jendea. Lard 101.
Oihuz abiatzen natzaiote: Aingeruak! Sainduak! Laguntzara!DvLEd 207 (Cb Eg II 115 lagun zadazute
).
Moroen kontra Portugesen laguntza ukhaitegatik. Laph 201.
Zeñ bearra zatzun salbatzeko Mariaren laguntza. ArrMay 17.
Zenbat argi eta laguntza behar diren xuxenetik makurrerat ez zeihartzeko. HUZez 82.
Elizako azken laguntzak harturik hil dela. HUAurp 155.
Diputazio txit goituaren laguntza izateko. ForuAG 333 (v. tbn. ForuAB 69).
Jaun zerukua, laguntza eske / asiya naiz zuregana. EusJok 133.
Pekatuan ez erortzeko Jaungoikoaren laguntza bear da. ArgiDL 11.
Jente on batzuen laguntza-bidez [...]. OrTormes 63.
Aiuntamentuak laguntza ez duala ukatuko uste degu. LabEEguna 78.
Iñoren laguntza barik, bere buruz ta diruz Pariserako bidia artu eban. KkAb II 187.
Enrike [...], zure laguntza bear det aita gure alde jartzeko. ABarGoi 28.
Etzuan izaten iñoren laguntza bearrik golde astuna [...] bizkarrean [...] eramateko. TAgUzt 11.
Elbarriturik geratzen diran erri-gudariak ere badute aitatu degun laguntza jaso al izateko eskubide.EAEg 20-12-1936, 600.
[Protestantismuak] hizkuntza txipi bati baino gehiagori laguntza ekarri izan badio [...]. MdePr 252.
Zorretan nago arekiko ta nere laguntza eskeñi bear diot. TxillLet 138.
Gobernuak kendu dituelakotz soldado ondoeri emaiten ohi zitzaizkoten laguntzak. Herr 26-2-1959, 2.
Zure lekukotasuna laguntza haundikoa izanen zaigu. ArtiTobera 274.
San Antoniori eskatzen genion bere laguntza. Salav 89.
Sorginkeria edo zeruko laguntza zirudian kontu arek. NEtxLBB 18.
Elkarren laguntzarekin aska zitzaten askatu behar ziren korapilo larriak. MIH 196.
Ikasten ari direnentzat irakurgai neurtuak [...] azalpen eta laguntza guztiez hornituak. MEIG II 58.
v. tbn. (Para textos vizcaínos anteriores al s. XX): Añ GGero 346. AB AmaE 390.
azpiadiera-1.1
Laguntza bat zitzaioten aldare aintzineko argiak berak iduri zuen hiltzera zoala, hura ere. BarbSup 142.
Eskual Herriko jaun gazte batek / laguntza bat daut galdatu. Ox 135.
sense-2
2.
(V ap. Aque cita a Añ
; SP, Lar, Añ, H). "Compagnie"SP.
"Acompañamiento"Lar, Añ.
"Compañía"Añ, A.
"Accompagnement. Zure laguntza ezpadu ahalge izanen zaio mintzatzeko, s'il n'est pas accompagné par vous [...]"H.
Lenbiziko fina dá izáteko bizitzáko lagúntza, konpañia ta konsólu gizónak emastearéki. LEMatr2 80.
Eta gero igo daidan bere betiko laguntza gozora. AñEL1 105.
Urrindu ta iges egitea laguntza gaisto ta batzar oker guztietatik. AñLoraS 21.
Atoz onuntza, / birerako artu zazu laguntza. Bil 81.
Kanta eztitsuak aidatuten zituen bitartean bioliñ eta beste soiñu maitagarri eta leunen laguntzeagaz. AgIoan 91.
Emazteak laguntza du galdegiten gizonari; ez, hunek hari bezala, gorputzeko atsegin iragankor likits bat. JEBur 111.
Iguzkiaren argia, [...] kabalen laguntza gozoa. Ib. 206.
Etxeraino nere laguntza oneritxi dezakezu, andre?LhYol 18.
Hunen zingar-azpiekin ze atsalaskariak egin ditezken, bi pinta arno laguntzarekin. Zub 71.
Bainan hola gelditzen baniz, bakhar-bakharra, umezurtz bat bezala nitake, nehoren laguntza mikorik gabe. LfMurtuts 35.
Gure mutillak euki ezkero / laguntz onaren epela [...]. Basarri 98.
Bakarka aspertu egiten dira. Bata bestearen laguntza billa dabiltz. MAtxGazt 28.
--Nahi duk nerekin bankoraino ethorri? [...] --Ez diat bankorat laguntzarik behar. LarzIru 100.
Musika-laguntzarako jo bezate "San Juan Anteportaletaña". NEtxLBB 129.
azpiadiera-2.1
Baña nola odol bizia batu edo alkarturik dagoan korputz ta animarekin, oek jartzen dira Kalizan laguntzaz edo batueraz. MgCC 202.
sense-3
3.
(V)
Ref.:
A;
EtxbaEib
. Grupo de compañeros, de personas, de amigos."Concurso, muchedumbre de personas. Laguntza andia dago, hay gran concurso de gentes"A.
"El círculo de amigos. Oittutzen zan, afalostian laguntzara agertu, eguneko barri eta gora-berak jakitzeko
"EtxbaEib.
Bakizue zer dan kondenetea betiraun guztiko? Gogoratu dozue zer dan Jesusen laguntzatik erbesteturik egotea?AñLoraS 116s (de interpr. no segura).
Engañatu dituzu pobriak; beragatik ez dezu merezi Jesu-Kristoren pobrien laguntzan kontatzia. BvAsL 209.
[Erregutu zeixon] bateron-baten gaizki esanagaittik aldendu baeban bere laguntzatik, jasotzeko erabagi ariñegi au berari entzun arte. EtxbaIbilt 479.
Igandean izan da / bildurik laguntza, / aintzinetikan gogoz / hil dute ahuntza. Mattin 109.
azpiadiera-3.1
Compañía, sociedad."Sociedad"Izt.
Parisko bere Laguntza edo Landare berriaz zenbat bider oroituko zan [Ignazio]?CbSIgn 75.
Don Franzisko Jabier de Munibe [...], Euskaldun Laguntza Errealaren lendabiziko ipinle ta zuzendari betikoa.IztC 456.
Caracasko Laguntza erregezkoa. AgLar 554.
Erdalkerijak zikindu daben / Euzkel-Errijen biotza / garbitu eta loraz janzteko / sortu da "Euzkel-laguntza". Enb 67.
azpiadiera-3.1.1
Oneek guztiok gorputz eta laguntza bat egiten dabe deabruaz, guri gatx egiteko, gu bekatura eroateko. AñMisE 118.
azpisarrera-1
LAGUNTZA EGIN. Ayudar, socorrer, auxiliar, asistir.
Baiña ethorriko da denbora deabruak laguntzarik eginen ezterakuna. Ax 518 (V 333).
Haren xedei laguntza debruak egiten. HbEsk 45.
Zeruko Aingeruak eta Sainduak, laguntza egin diezadazue. DvLEd 44.
Elkharri gogo onez laguntza eginen diote. DvLab 188.
Jazarkunde orde, laguntza eginez beharretan ziren guziei. HUAurp 87.
Zilharrez banu [...], / jende beharrer baginegike ausarkiago laguntza. Ox 73.
Au lortuteko senide orok / egin daiogun laguntza. Enb 53.
Kuidado gabe sartu aurrera / egingo zaizu laguntza. TxB II 170.
Herstura hartan nork daut / eginen laguntza?Etcham 160.
Euskalduna baldin bazara / euskerai egin laguntza. BEnbNereA 193.
Seguru nago zeru-bidean / laguntza egingo diguna. UztNoiz 23.
Gipuzkoa maitagarria, / egin nai dizut laguntza, / erdi erori zabiltza bañan / gora nai nizuke bultza. (In UztNoiz 63
).
Egiok laguntza debruari, emanen dauk ifemua lagunt-sari. EZBB I 86.
v. tbn. Dh 227. Basarri 104. Alkain 80. FEtxeb 109.
azpisarrerakoSense-1.1
(Con determinantes, etc.). Dabitek Sauli egin zion laguntza iraupen laburretakoa zen. Lg I 275s.
Kontsolatu nauzue [...] preso nindagonean ere egin darozkidatzue laguntza guziak. Lg II 249.
Laguntzaren bat egiten diolako pozarekin arintzen ditu [...] bere atsekabe astunak. Jauregui 243.
Aita Santuak egin ziozkan Leongo Elizari laguntza andiak. IztC 502.
Laguntza handiak egiten darozkigute. DvLab 107 (v. tbn. en contexto similar HU Aurp 219 laguntza handirik egin
).
Othoizten du Espainiarat itzultzeko egin dezon zerbait laguntza. Laph 106.
Egin ziozkan hirur hilabethez egiten ahal ziozkan lan eta laguntza guziak. JnnSBi 10.
Laguntza onik egin lezakezue, zuen sehien eskuratzeko. HUAurp 208.
Nola legorrez, ala itxasoz / egin dituzun laguntzak. Basarri 8.
Lagundu gabe hantxet uzten nau [...] // Eta laguntzarik egin gabe [...]. Mattin 104.
Ez jakon bururatu iñor eskertu bear ebanik; ezta laguntza andia egin ebenik be. EtxabuKontu 48.
Orrek urdaillari laguntza txiki bat egiten dio.Zendoia 184.
azpisarrera-2
LAGUNTZA-EMAILE. Que ayuda, socorre, auxilia.
"Amicarius, [...] laguntzaillea, laguntzemaillea
"Urt II 39.
Gizon eta emazte, mediku, aphez, oro laguntza emaile edo bilhari. HU(
inOx 202
).
azpisarrera-3
LAGUNTZA EMAN. Ayudar, socorrer, auxiliar, asistir.
"Afferre auxilium, laguntza eman, lagundu
"Urt I 385.
"Auxiliari, lagundu, laguntza eman
"Ib. III 228.
[Iainkoak ematen deraue] bekhatuetarik ilkitzeko [...] garazia, laguntza eta fabore. Ax 101 (V 69).
[Nork] emanen darot laguntza iskiribatzeko?ES 152.
Ongi illtzeko grazia ta laguntza ematen dien Sakramentua. Ub 214.
Nik emango dizuet bear dezuen laguntza eta neke guzien gozagarria. AA I 406.
Egiten ditu mirakuluak hekiei laguntza emateko. Dh 258.
Jaunak emongo ezteutsalako benturaz andik urteiteko sokorru edo laguntzarik. ZavSerm I 181.
Eman bear diyote / lau idik laguntza. Echag 88.
Etsaiari laguntza dionak ematen / orrelako eskerrak oi dizkik izaten. ItFab 263.
Agintzen darotzu laguntza ematea bekhatoros dohakabeari. DvLEd 279.
Laguntzea da laguntza emaitea. HUZez 140.
Aiuntamentu guziai laguntza eman dezaiotela eskatzen die. ForuAG 305.
Elizkizunetarako [...] bear dan laguntza emateko agintzen digu Elizaren boskarren aginduak. KIkG 64 (KIkV 80 laguntzea emoteko
).
Lurrean kristau on eta zintzoak izateko laguntza emaiezu. ArgiDL 49.
Ilten egoan gaixo ari laguntza emoteko. OrTormes 113.
Bizitzeko ere laguntzarik ez badiogu ematen. ABarGoi 43.
Ezin zezakion, ordea, laguntzarik eman. TAgUzt 39.
Norbaitek emango dio laguntza [...] galduta badabil. AnabAprika 77.
Onengana joan zan bereala laguntza ematera. BerronKijote 180.
Lenengo sartu ziranak laguntza emoten asita egozan. Gerrika 139.
Eta laguntza eman behar duena erdalduna baldin bada [...]. MEIG VII 171.
v. tbn. Jaur 381. Hb Esk 118. Insausti 151.
azpisarrera-4
LAGUNTZAN.
azpisarrerakoSense-4.1
a)
(H(que cita a Añ)) . (Precedido de gen.).En compañía (de).
Gozetako Zeure laguntzan betiraun guztiko zoriontasunak Zeruetan. AñEL1 182.
Igongo dau zerura arimeak Angeruen laguntzan, gloriaz yantzirik. AñEL2 37.
Geratu zan altareko sakramenduan, gure laguntzan bizitearren. AñLoraS 130.
[Jesusek] zeramazkien bere laguntzan / Jerusalengo alabak / penaren andiz begietatik / urturik beren biotzak. Balad 240.
Zure laguntzan pozez / denak emen gera. PArtEE 1901b, 354.
Zortzi ta erdietako orgadian gure laguntzan Tolosaratu zaitezke. AArdi 57.
[Zalduna] uan zan [...] erregiñan laguntzan, eizara bidian. EtxbaIbilt 459.
azpisarrerakoSense-4.2
b)Ayudando (a).
Sortu nintzanik ona zabiltz nire laguntzan: berein esker ta mesede zor deutsudaz. AñEL1 9.
azpisarrerakoSense-4.3
c)Con la ayuda (de).
[Dantarako laguna] nere bizkarren laguntzan balkoi batetik begira balego bezela, asi zitzaidan kalluak zanpatuaz. Iraola 123.
azpisarrera-5
LAGUNTZAPE . (En casos locales de decl. sing.).Bajo la ayuda (de).
Gauaren laguntzapean, atzera Ernialdera etorri adi. OrSCruz 27.
Zuganako maitasunean eta zure laguntza-pean. SMitxAranz 5.
azpisarrera-6
LAGUNTZAZKO . (Adnom.). Zephasek eta Ioanesek lagunzazko eskuinak eman drauzkigute niri eta Barnabasi. "La main d'asociation"
.LçGal 2, 9.