Etim. De *zunar, que acaso provenga de un *zur-ar anterior, de zur 'madera'.
Onom.: In his montis qui apellatur Uçtayçuarbe. (1000) Arzam 470.
Arrazua, Zuarbe, Lapasti. (1100) Ib. 470.
Etchabar Sunhar. (1520) Ib. 470.
sense-1
1.
(V, G, AN; Lar, Añ, Lcq 147, Dv),
zuhar (AN-5vill, L, B, BN; SP(que cita a O), ArchVocGr, Dv, Lcq 147 (L), H),
zugar (G, AN-ulz-olaib-egüés-ilzarb, Ae, Sal; Lar, Dv (G), H, Garate Cont BAP 1949, 364),
zunhar (BN, S; VocS 145.(zün-)Gèze, Lcq 147 (S), Dv(S), H(+ zuñhar BN)),
zuger (AN-ulz-olza),
zuber (AN-ulz),
suhar (S),
sunhar (S; SP(que cita O Pr))
Ref.:
Bon-Ond 147;
VocPir 560;
AlthBot 15;
A(zumar, zunhar, zugar, suhar, sunhar);
Lh(zuhar, zünhar);
Lrq(zünhar [ü nasal]);
IzUlz(zugárra);
ElexpBerg
. Olmo. "Olmo" Lar y Añ. "(Pedir peras al) olmo, udareak zumarrari eskatu" Lar. "Ypréau, arbre" VocS 145. "Zumarra [...] orme, ormeau" H. "Zunharrari ez eska gari (S), no pidas trigo al olmo" A (en Herr (ap. DRA) zuarrari). "Zuarra da zurgintzako aparamenak egiteko gaik oberena (B)" Ib. Cf. VocNav s.v. zumarra, zuarra y zubarro. v. zumarrondo. Tr. La forma zumar se documenta en textos meridionales y zuhar en los septentrionales (en Oihenart junto a zunhar ).
Zunharrak eder du adarra, bana fruturik eztekarr. "L'ormeau"
.OPr 441.
Ezta zer eska gari zuharrari. Ib. 694.
Zuhar zahar makhurra nork xuxenduko du?Brtc 180.
Asten dirade zumarrak eta lizarrak arte onaren kontra egiten oju. ItFab 144.
Ezki, zumar, ostotxuri eta alzak baion askoz ta asoz geiago. IztC 134.
Zuhamu on bat da zuharra obra guzietako. DvLab 319.
Hitzeman zaioten zuhar edo zur xuri ondo baten phikatzeko. ElsbFram 136.
Zumar baten azpijan etzan zan. Otx 168.
Golde-etxea autsi zen; zumarra ta endaitza uztarriarekin deramate. 'Age d'orme'
.OrMi 114.
Zumar-itzalik ez emen. EAOlBe 103.
Zumarra (Ulmus, Olmo). Munita 52.
Ona emen beste zumar-mota bat. Ib. 52.
Zunharrari ez ezka gari. Igela 1962, 175.
Sasoi batean, pago egurra erabiltzen zuten [...] baña orain [...] zumar-egurrezko eser-aulkiak egiten dituzte. "[Madera] de olmo"
.GarmEskL I 132.
Zumar bat."Ulmus"
.IbiñVirgil 73.
Zumarraren azala ondo austuta. Ostolaiz 42.
v. tbn.
EE 1884a, 569. Goñi 21. Urroz EEs 1915, 59. ForuAB 137. ForuAG 263. Gand Elorri 169. Zait Plat 20.
azpiadiera-1.1
"Álamo, ezkia, zumarra
"Lar( Dv "peuplier"; tbn. en Añ).
"On confond mal sous la même dénomination, orme, peuplier et espèces semblabes"H.
sense-2
2.zugar (Hb). "Arbre" Hb.
azpisarrera-1
ZUMAR-AR.
"Zumarrara, el olmo de corteza oscura" Iz To.
azpisarrera-2
ZUMAR-ARBOLA.
Olmo. Etxe-ondoan bazuan zumar-arbol aundi bat. Salav 31.
ZUMAR-EGUR.
Madera de olmo. Sasoi batean, pago egurra erabiltzen zuten [...] baña orain [...] zumar-egurrezko eser-aulkiak egiten dituzte. GarmEskL I 132.
azpisarrera-5
ZUMAR-EME.
"Zumarremia, el [olmo] de corteza más clara" Iz To.
azpisarrera-6
ZUMARREZKO.
"Zuharrezko, qui est de bois d'orme" Dv.