Tr. Documentado en la literatura desde principios del s. XIX; es ligeramente más frecuente al Sur. Hallamos la var. xigarro en Anabitarte.
sense-1
(V-gip, L, BN, S; Lar, Añ, VocBN),
ziarro (V-gip, G-azp),
sigarru,
xigarroRef.:
Lh;
Lrq;
GketxLoiola(okerra);
ElexpBerg
. Cigarro (puro); cigarrillo."
Mutikoak garo-metara ziarro piztua bota ta okerra sortu zan
"GketxLoiola(s.v. okerra).
Ardaoaren senide maitiak dirian pipia eta zigarrua. msOñ2 158r.
Zigarro bat bethi musuan. HbEgia 29.
Abanako zigarrua abuan artzerakuan. EE 1885a, 223.
Hartu zautan zigarroa eta phiztu zuen. Prop 1897, 17.
Zigarruak bi kalte egiten ditu: bata osasunarentzat, eta bestea poltsarentzat. MocDamu 28.
Atzamarren artean zigarro bat egiñaz. AgKr 48 (
G 306 zigarro bat eskeñiko zion
).
Mordoxkaz mordoxka andoilak (zigarro andiak) banatzen asi zan Medel. AArdi 67.
Itzuli eban gero ezkerreko eskura zigarro batentzako lain tabakorri; [...] biribildu eban gero taketa lakoxe zigarro lodi ta gogor bat. KkAb I 102.
Jaten zituen ezteietarik ekartzen zuen doi doia, jaun esposak eman zigarro erhaztunarekilako bat. BarbSup 63.
Sigarru bat ezpanian dabela. OrtOroig 17.
Kapitainak eraman zütian, [...] berrogoi-eta-hamar zigarro espainul. [...] Kontrebandako zigarrua bada, kontrebandista zu zira. Const 33.
Zigarroz sakelak bete zituen. FIr 139.
Utzi zituan mozkorkeriyak / kartak eta zigarrua. TxB II 174.
Zigarro aundia ezpañetan. AnabUsauri 35.
Kopa bat koñaka fin eta zigarro ontto bat.JEBer 35.
Bere [kebelarraren] ostoekin, igartu ta artzitu ondoren, zigarroak egiten dira. IbiñEG 1951 (11-12), 29. Bota zun lurrera aboan erdi errean zun zigarroa. EtxdeJJ 152.
Xigarro bat ere eskeñi nion eta artu zuan.AnabAprika 59.
Zigarro galanta ezpanetan ebala. ErkiagBatB 10 (18 zigarro argal eta metxu bat).
Tabakua sakeletik atara, ta zigarroa egiten asi zan. Ib. 87.
Zigarroaren kea irentsiaz. LabSuEm 169.
Asi omen zan zigarroa egiten bietan zarrena. BAyerbe 149.
v. tbn. Iraola 137. Alz Ram 100. Lek EunD 14. Zerb Gerlan 111. Munita 139. Arti Ipuin 79. Ugalde Iltz 27. Osk Kurl 158. Izeta DirG 35. Alkain 135. Ataño TxanKan 203.
azpiadiera-1.1
Gu txikiyak giñala Krixtoenera juaten giñanian: "Aldi paten zigaluak eldiyak abanillo loiyak, beste eldiyak mixtuak eta poxporo'at faorez". Alz STFer 129 (puesto en boca de un niño).
azpiadiera-1.2
(Como primer miembro de compuestos). Barrenkaleko zigarro saltzallea zanean. AgKr 161.
Han zagon, zigarro usain bat noiz eta non sendituko zuen. BarbSup 64.
Ipiñi eben mai-ganian zigarro pakete bat. KkAb II 50 (v. tbn. en la misma pág. zigarro-paketia).
Izerdi-larria, gorputz-dardaria, zigarro-erratea... BilbaoIpuiB 106.
Zigarro-errautsa ontzira jaurtiaz. LabSuEm 171.
Au ere zigarro-erretzalle amorratua baizan. AtañoTxanKan 46.
azpisarrera-1
ZIGARROA HARTU,
ZIGARROAK HARTU.
Fumar cigarro(s), cigarrillo(s). "Fumar [...] en cigarro, zigarroa artu" Añ. Elizako ateetan pipa edo zigarroa artzen. AA I 530.
Pipea edo zigarroa --tabako orria-- artuteak kalte egiten deutsala. ZavSerm II 190.
azpisarrera-2
ZIGARROA ERRE,
ZIGARROAK ERRE.
Fumar cigarro(s), cigarrillo(s). Enekien zigarrorik erreten, bestela nundik edo andik eskuratuko nendun ori bere.ABGuzur 135.
Haren ondo ondora, pafa, pafa, joanez, beren zigarroen erretzera.BarbSup 36.
Ez ardaurik edan dau, ez zigarrorik erre dau, ez akeitarik (kaferik) artu dau. KkAb II 130.
Piarresek, denbora paxa, zigarro bat eta beste erre zitun. EtxdeJJ 151.
Artega nengoan: zigarroak erre ta erre.BilbaoIpuiB 106.
Xigarro bat erre bitartean.AnabAprika 64.
Etzan izaten argia piztutzeko baimenik; ezta zigarroa erretzeko ere.Salav 83.
Etzun beñere edaririk edaten, ez zigarrorik erretzen ere.Auspoa 77-78, 16. Zigarroa gogoz erreaz. LabSuEm 170.
Zigarro ura erre eta Elosuko errira joan giñan.Alkain 135.
azpisarrera-3
ZIGARROA FUMATU,
ZIGARROAK FUMATU.
Fumar cigarro(s), cigarrillo(s). Aitai zigarruak ostu ta fumatzen topatu dik. SorGabon 20.
Zigarruak pumatzen. MocDamu 28.
Persona zarrauen aurrien sigarrue fumeten. OrtOroig 18.
azpisarrera-4
ZIGARRO-ERRETZAILE.
Fumador. Zigarro-erretzaille askok etxean ereiten zuten tabakoa. BAyerbe 151s.
azpisarrera-5
ZIGARRO-ERREZALE.
Fumador. Naiz-eta zigarro-errezaleak gure kuadrillan asko izan. Alkain 126.
azpisarrera-6
ZIGARRO-KONDO.
Colilla. Ezpaiñean itsatsirik, zigarrokondo itzalia. RIEV 1907, 169.
Zigarro-kondoa leiotik bota eta lotara joateko asmoa artu eban. BilbaoIpuiB 151.
azpisarrera-7
ZIGARRO-MUTXIKIN(-iñ V-gip ap. Elexp Berg). "Colilla. Mutikotan besteik ezian zigarro-mutxikiñak erretzen giñuzen" Elexp Berg. Ezpanetan zigarro-mutxikin bat ebala. KkAb I 103.
Arpegi estua, bibote erre erkintxua ta bedar artian taketa lez zigarro mutxikin amataua bertan. KkAb II 14.
Erretzia akabatzen ebanian, ziarro-mutxikiña (colilla) bentanatik kalera bota-ta [...].SMZirik 131.
azpisarrera-8
ZIGARRO-PAPER(-papel V-gip ap. Elexp Berg). "Papel de liar. Gaur zigarro-papela erosten dabenak amarretik zortzik porrua erretzeko" Elexp Berg. Artu eban barrutik zigarro-papel liburutxu okertu ta tximurtu bat, kendu eutson orri bat. KkAb I 102.
azpisarrera-9
ZIGARRO-PURU(V-gip; zigarro puro V-gip). Ref.: Elexp Berg (zigarro-puru). Cigarro puro. "Zigarro-purua piztu ta fubolera" Elexp Berg. Kafia naiago diat, kopa bat ron eta zigarro puru aundi batekiñ. AlzSTFer 122.
Kapia artu degunian, ekarri dirate zigarro puru bat eta sututzen azi naizenean, [...]. MocDamu 28.
Migarro puru aundiya erriaz / lasaitu naian birika. MendaroTx 124 (
ib. 170 zigarro puro
).
Zigarro puro on bat zer moduz letorkiguke? (Kaja batetik eskeñiaz). [...] (Zigarro-puruen muturrak moztuaz). LabSuEm 210.
v. tbn. Urruz Urz 29. Zendoia 186.