Tr. En autores labortanos y bajo-navarros la forma general es urrun, forma que tbn. emplean los guipuzcoanos. En la tradición vizcaína, aunque hay urrun en los versos sobre la quema de Mondragón y en Zavala (Fab RIEV 1907, 93), hasta finales del s. XIX domina la forma urrin; a partir de esa época crece el uso de urrun, que en el XX pasa a ser algo más usual que urrin. Hay tbn. urrin en textos roncaleses y, en alguna ocasión, en el guipuzcoano T. Agirre. Con aspiración inicial se encuentra en textos suletinos y tbn. en Elizanburu (Po 192), Orixe (BM 126) y Xalbador (EzinB 68). Con -rh- se encuentra en Haraneder (Gudu 157), Eguiateguy (162) y EucolT (26). En DFrec hay 65 ejs. de urrun, 13 de ellos septentrionales.
sense-1
I .(Adv.).
azpiadiera-1.1
1.
(V-ger-m, AN, L, B, BN, Ae, Sal; Mic 7v, SP, HtVocGr, Lar, Añ(V), VocCB, Dv, H, ZamVoc; hurrunH, hürrünS; Gèze, urhunDv),
urrin (V-ger-arr-oroz-m-gip, R; Lar, MgNom 68 (V), Añ(V), Dv(V), H(V); -iñVocCB(V), Dv(V, R))
Ref.:
A(
urrun, urrin
);
AAezk 299;
Lh;
Lrq(
hürrün
);
ContR 533;
SatrVocPo;
IzArOñ(
úrriñ
);
IzUrrAnz(
úrrin
);
IzR 397, 405;
EtxbaEib(
urriñ
);
ElexpBerg(
urriñ
);
GteErd 156;
IzetaBHizt2
. Lejos (sentido espacial o temporal)."
Ahalik urrunena, le plus loin qui se peut"SP.
v. urruti. Tr. General en textos septentrionales y vizcaínos. Se encuentra tbn. en Lazarraga y, entre los guipuzcoanos, en Iztueta, Iturriaga y autores del s. XX. No parece tampoco ser usual en la tradición alto-navarra, aunque lo emplea Mendiburu (cf. además urrunetik en Lizarraga de Elcano).
Ze an datz Presebal ilik / [...] ez urrun Maloguenik. Mondr 16ss.
Ezen etziraden lurretik urrun, baina ber-ehun besoren ingurua. LçIo 21, 8 (He, TB, Dv, Ol, Arriand, Ker, IBe urrun, EvS hürrün; LE urruti
).
Zuek noizpait baitzineten urrun, hurbildu izan zarete Kristen odolaz. LçEph 2, 13.
Ekusirik, bada, Silverok egoala utra urrun bere errirean. Lazarraga A, 1146v.
Zeren bethiere baita [...] herri huntarik hürrün. Etchart 3.2r.
Zeren lehorra urrun den bazter guztietarik. EZMan II 158.
Milla urtheren buruan hain urrun egonen dira pagatzetik nola lehenbiziko sarthu ziren egunean. Ax 603 (V 387).
Urrin bizi ezpada. Cap 124.
Urrun hiriti, urrun osagarriti. OPr 676.
Orai ere urrun zarelarik orhoituko zaitut. SPPhil ã 2v.
Zenbat lagozke gibelat eta hagitz urrun zure exenplu ederrak ezpalituzte begien aitziñean. Ch III 18, 3.
Mündü huntako desirkünte orotarik hürrün. Mst III 5, 3.
Bekatutik urrun dabilz oriek, bizitz on banatan sartuak arkitzen dira. MbIArg I 287.
Bathu zituen hamar lepradun haren ganik errespektuz urrun zaudenak. Lg II 173.
Ala urrun izatu bai da ene gogoa amodio hortarik!Brtc 201.
Eztago urrin egubardija. MgPAb 136.
Bethi ere urrun ibil hadi debruaren bandera madarikatuetarik. Dh 196.
Urria ta beruna alkarreganik urrin dagozan legez balijuan. fBIc III 294.
Gaurko egunean Euskaragandik urrun bizi badira ere. IztC 13s.
Damurik dela urrun gaztean higatu. HbEsk 140.
Bere biotza dago urrin eneganik. HualMt 15, 8 (Samper urrun
).
Errumatik ez urrun, Estortako elizan sartzen da. Laph 171.
Khorpitzez hürrün izana gati / bihotzez dela bethi eneki. ChantP 300.
Zeinbat eta personak bizi urriñago. ABAmaE 329.
Hazteria ukan balu, etzuten urrunago atxikiko eskoletxearen inguruetarik. HUAurp 202.
Alper biziko gara / askoz urrunago. AzcPB 209.
(s. XX)Ikusi ebezan leorrak urrun samar. EchtaJos 339.
Jesus, Zugandik urrun / ai, ibilli gera. JaukolBiozk 9.
Zezenarengandik urrun erori zen. OrMi 50.
Oilar batek, han, urrun, egin zuen: Kukuruku!BarbLeg 135.
Ainbeste urtian urrin ibilliyagaitik. KkAb II 186.
Urrun othe gira bada oraino Donostiatik?JEBer 84.
Euzkotarrak ez emen ziran urrun, ez. JAIrazBizia 31.
Gazte, ez dago emendik urrun / zuk deseatzen dozuna. BEnbNereA 220.
Oi, bai, aski urrun da, guziz gauaz egiteko hiri arrotz batean!JEtchep 83.
Ikusirik ez zala aiñ urriñ lurra, salto eiñ eban. EtxbaIbilt 461.
Urrunago eta gezurrak andiago.ZMoso 63.
Bazter handietan han hürrün bizirik. CasveSGrazi 34.
Urrun gaude mystere-ek behar zituzten ehun, berrehun, bortzehunetarik [personaietarik]. Lf(
inCasveSGrazi 11
).
Beren oiartzun nazkagarria [...] urrun or galtzen dek nunbait. AtañoTxanKan 77.
Eta ni an nenguen, ez urrin.Gerrika 23.
Xaharrak eta emazteak ez ziren gizonen lanetik urrun izaiten batere. LarreArtzainE 48.
Ikus daitezke gure artean, elkarrengandik urrun ez dabiltzala, elkarrizketa, elkar-izketa, eta, agian, elkar hizketa. MIH 104.
Hizkuntzaren arazo larria konpontzetik urrun dela. (In MEIG VI 45
).
v. tbn. (Para autores guipuzcoanos): It Fab 75. Gazt MusIx 91. Ill Pill 20. Anab Usauri 28. Ldi BB 118. SMitx Aranz 194. Etxde JJ 183. Txill Let 65. Urrin: TAg Uzt 55.
(Precedido de -t(z)etik
).Lejos de.v. URRUN DA. Solhas inutilletan doztatzeko astia izatetik urrun, doi-doia izanen duzu hatsaren hartzeko denbora.HeGudu 149 (79 ukho egitetik urhun
).
Halarik ere, punitzetik urrun, bethi ungi egiten hari zaizula. Lg I 320.
Animoa galtzetik urrun, bethi esperantza izan zazu. Mih 126.
Lotsatzetik urrun, / bozik segi zagun / Jaunaren Aingerua. Monho 94.
Niri ongi egitetik urrun, ezta haren aldea ezpanau ohakoan itho. Dh 187.
Salbatzaileari jarraikitzeak, arima aphaltzetik urrun, arima edertzen du. Laph 130.
Kristau legeak, hori debekatzetik urrun, hortaz beraz eginbide berezi bat egiten derauku. ArbIgand 57.
azpiadiera-1.1.2.1
Gobernatu haiz bada gauza guzietan nere Izpirituaz eta nere maximez? Hortarik urrun, eztuk berzerik egin, ni laidoztatzea [...] baizen. Dh 148.
azpiadiera-1.1.3
(Con cuantificador). Barulitango portutik milla lekoa urrun ziren marinelak. Harb 400s.
Egon zitezela bi milla beso arkatik urrun. Lg I 187.
azpiadiera-1.2
2.
(SP, Lar, H),
urrin (H) . (Con verbos de movimiento)."
Urrun doa, il va loin"SP.
"Alejar, [...] urrun, urrunera bidaldu
"Lar.
"
Urrunago ioaitera iduri egiten zuen, [...]"H.
"
Urrun ikhustea, voir loin, avoir un esprit pénétrant. Urrun ioanen da, il ira loin, il promet de faire une belle carrière. Urrunegi zoaz, vous allez trop loin, vous dépassez les bornes permises, dues"Ib.v. URRUNERA. Hark urrunago ioaitera irudi egiten zuen. LçLc 24, 28 (He, TB, Dv, Leon urrunago; Oteiza urrutiarago, Brunet urrutiago, Ol aruntzago, Ker, IBk, IBe aurrera
).
Urrunago arthikitzen baitu fletxa airean. EZMan I 91.
Urrun dohazinek othoitza. Harb 263.
Bihoa beraz urrun iuramentua eta iuramentu egiteko usantza. Ax 269 (V 180).
Bere ganik urrun igortzen. SPImit III 32, 3.
Zoazkigute urrun, nigarrak. Gç 110.
Herritik urrun joan gabe exenpluak baitugu Angelun. ES 137.
Baldin zure bihotza kolpatuxea sentitzen baduzu ere, begirautzu, ez utz urhunago goatera. HeGudu 107.
Zenbat ere geiago hau artu bage zauden zu, anbat urrunago dijoakizu zere Jangoikoa. MbIArg I 174.
Populuak oraino urrunago eraman zuen bere bozkarioa. Lg I 280.
Ahalak ezpeitira aski amoinen hürrünago eruaiteko. Mercy 26.
Neure eskuban baneuka gaisotasun au urrin botatia. MgPAb 203.
Nahi bezain urrun joana gatik ere bekhatuko ta damnazioneko bidean. Dh 119.
Bijuaz urrin. fBIc III 307.
Habil amodiua hürrün ene ganik. Etch 70.
Urrun goanez bilha. DvLab 296.
Gure bateri milla igesi urrin doakoz. ABAmaE 439.
Gaizkian urrun yuan zela. ElsbFram 125.
Hürrün joaitera, popülü atze eta paganoen artiala. IpHil 131.
Zeuen amak itxita / ez urrun igasi. AzcPB 321.
(s. XX)Emen gaukazuz, ona, bi, lau, sei neskatilla berberton, urrunago joan baga. EchtaJos 209.
Behakoa urrun heltzen zuelarik. JEBur 11.
Juan zen aski hürrün. Const 39.
Jaurtirik baña urrin / maketo-antz ori. Enb 112.
Zohala handik urrun, biziki urrun!BarbLeg 69.
Euskaldun asko or bazerate / urrun juanak etxetik.Yanzi 128.
Aldegiña aiz urrun, lagun biotz-bera. LdiBB 80.
Matxiñadea ain urrin joango zanik lenengoan iñok ez eban uste. EguzkGizAuz 17.
Urrunegi zoaz arrazoiketan. OrQA 158.
Lan eske Euskalerritik urrun aldendu bearra. EtxdeJJ 62.
Biziak barreaitu gaitu eta urrun ereman. ZerbAzk 32.
Etxetik urrun urten barik. BilbaoIpuiB 165.
Andra gaiztua aiñ urriñ eldu zan eze [...] etsi-etsixan eiñ eban gauzia erabagitzeko asmua. EtxbaIbilt 475.
Zer balio zuen hoin urrun joaitea. ArdoySFran 82.
Ez zuen segurki urrun argitzen [lanpak]. Etchebarne 29.
Andik urrin juan biar zan. Gerrika 209.
Urrinen juan nazana, Burgosko uri nagusira. Ib. 164.
v. tbn. (Para autores guipuzcoanos): Jaukol Biozk 46. EA OlBe 56. SMitx Aranz 90.
sense-2
II .(Adj.).
azpiadiera-2.1
(V, AN, BN-arb, Ae, S; SP, Dv, H; hürrün; Gèze),
urrin (V)
Ref.:
A(
urrun, urrin
);
AAezk 299;
EtxbaEib(
urriña
);
ElexpBerg(
urriñ
);
GteErd 250
. Lejano.
"
Guzietarik urrunena
"SP.
"
Hürrüna laida ezak, hüllana ore ezak (S)"A.
"
Aide urrunak eta urranak
"AAezk 299.
"
Elorreta, basarri urriña negurako
"EtxbaEib.
"
Lezaso da Osintxuko etxeik urriñena
"ElexpBerg.
Gizon noble bat parti zedin lekhu urrun batetara. LçLc 19, 12 (He, TB urrun; Oteiza, Brunet urruti, Dv urrungo, Ol, IBk, IBe urrutiko, Ker urruneko
).
Aren ekusten etorriko naiz / lebante urrunerean. Lazarraga B30, 1204v.
Urrun[en]ak entzunen du aparteko soñua / hala nola hurbillean kantatzen den tonua. EZMan I 135.
Ardiatsirik desira dugun portu urruna. EZMan II 137.
Indietara edo bertze lekhu urrun batetara. Ax 107 (V 71).
Elizatik hürranena, pharadüsütik ürrünena. Bela 19.
Elizaren hurrenena, aldarearen urrunena. "
Le plus éloigné"
.OPr 131.
Leku urrunetiko berria. Ib. 302.
Eremu urrun batean. Gç 194.
Munduko bazter urrunetara. ES 124.
Behar dü hañ untsa hüllaner nula hürrüner adio erran. Mst III 53, 2.
Lekhu urrunetan edireteko senda gaitzaketen erremedioak. Lg I 373.
Beldur ditu hura daña dezaketen okasione urrunenak ere. Mih 24.
Luzaro kanpoan leku urrinetan egon ezkero. AñLoraS 76.
Gauza urrunenak hurbiltzen ditu. Dh 181.
Bialduten eban uri urrinera. fBIc II 231.
Hürrünenez mintzatzian. ArchGram 30.
Hor dathor furian uhartz urrunetik. Gy 173.
Oi zer bi helburu edo akhabantzak! Oi zeinen elkarganik urrunak!DvLEd 52.
Ausentatu zen erri urrin batra. HualMt 21, 33.
Zeintzuk ziran jaioak baso urriñean. ABAmaE 417 (117 urrun
).
Basa jendetaraino, guziz urrunena, / Frantsesa da Fedea hedatzen duena. ZbyRIEV 1908, 607.
Biderik urrunengoti. AzcPB 115.
(s. XX)Ez az bilddurtuten itxas-urrunetara joaten?EchtaJos 97.
Oixtiko mendi urrunek dutelakotz eguerdi ala ipar aldetik hesten. JEBer 20.
Arren, adiskide urruna, / otoi, mendi maitea. LdiBB 18.
Soiñu urruna da. OrEus 328.
Eskualde urrunenetan. ZerbIxtS 101.
Herriko etxe urrun batean. JEtchep 110.
Oroi zaarrak, gero ta urrunagoak. GandElorri 206.
Krima izigarri baten xehetasun hitsak hedatu dira Eskual-Herriaren hegal urrunetaraino. LarzSenper 108.
Jarraittu zetsan leio urriñ baterañok. EtxbaIbilt 476.
Horiek oro ez dauzka arrotz eta urrunak Hazparnek. LarreArtzainE 222.
Inoizko aldi urrun bateko seme dirudiela. MIH 293.
v. tbn. SP Imit IV 1, 8. Brtc 222. Hb Egia 105. HU Aurp 118. Alz Ram 131. Mde HaurB 103. Ibiñ Virgil 98. Xa Odol 85. Azurm HitzB 47. Urrin: JJMg BasEsc 256. Balad 127.
sense-3
III .(Sust.).
azpiadiera-3.1
1.Lejanía, distancia, alejamiento.Cf. infra URRUNEAN, URRUNERA, etc. Hal' ere zugana jiteti / urrunak, ez belzuriak / enendezak' ez Iainkoaz peti / begira mundu guziak. OPo(ed. Michel) 247.
Liorko zun Gaztek / izketakide, / karraxi gaziak / adiraz-bide: / eskuz biltzeke, / mintzoak urruna / nekez dabilke. LdiUO 38.
Oroi betikoen urruna, / urrungo kereixa-loreak bezela, / urrun loratzen da. GandElorri 210.
azpiadiera-3.2
2.urrin (V-gip). Lejanía, lo que se ve a lo lejos.
"Lejanía. Aizgorri aldietako urriña, ez da gaur ondo ikusten
"EtxbaEib.
Arrano batek lezaken eraz / ikusi oi det urruna. EAOlBe 24.
sense-4
IV .(Como primer miembro de comp.).
azpiadiera-4.1
1.(Con el sdo. de 'lejano'). Urrin errijetati legua askuan jentia juan oi dana erromedijara. fBOlg 106.
Geure euskeera maitia, ta aberatsa ezaindu, ta lotsatuten dabeen urrin errijetako berba banakaak. fBIc I IX.
Itsasoak bai-baitu, urrun-ertzean, / urre gorrizko bide-goenean, / legor bat. LdiBB 126.
Etor urrun-lur hetarik. Iratz 101.
Urrun-abotsak. SMitxAranz 67.
Arran-otsen urrun-dilindala. Ib. 139.
Ha, zer goxotasuna, berritz ere herrian aurkitzea, urrun tokietan ibili ondoan! LarzIru 122.
azpiadiera-4.2
2.(Con el sdo. de 'que opera a distancia'). Ez ditugu geronek ikusi Gasetetan hedatu diren urrun-mezu laburrak [='telegramas'] baizik. Prop 1891, 285.
Ona emen Abrahan-degitik ipernura izketan, oiuka bederen. Eta ikusbegian gañera, ausaz urrun-ikustez. Oraingo urrun-ikuste ta urrun-entzute auek, eman dezagun zerbait olatsu zirala an batetik bestera. OrQA 56s.
azpiadiera-4.3
3.Asko maite dot arkaitz zurion / arresi argi, jasoa, / urrun-maitale [='amante de la lejanía'] nazan gaixo au / odei ta urdin bainaroa. GandElorri 185.
azpisarrera-1
URRUNA. (Ir, etc.) lejos.
v. URRUNERA. Euskalerritik etorri giñan / geren etxetik urruna. Auspoa 77-78, 136.
azpisarrera-2
URRUNAGODANIK. Desde más lejos.
Hasi ziren lanean, arrunda handiago bat hartuz eta urrunago-danik. HbEgia 18.
azpisarrera-3
URRUNAGOKO (SP). De más lejos, que es de más lejos.
Auzoerako ta urrinagoko neskaak. fBOlg 110.
Zenbat eta norberagandik urriñagokoak, ainbat eta erkiñ, makal, zirzill, motel, txiro, doillor da guzurrezkoagoak [gauzak]. AgAL 121.
Gorputz-ondarrak urrunagoko eliza batean zeudin. OrQA 52.
Hitz arrunt hoiek nola bezti dezakete gure begi-menetik edo esku-menetik goragoko edo urrunagoko ontasunik, aburumenka baizen?Lf(
inZaitPlat XV
).
Batzutan [garbilekuan] kontu-kontari, bearbada albokoagaz barik urrunagokoagaz. EtxabuKontu 191.
Urrunagoko batzuek arrotzegi aurki ez nindezaten.LarreArtzainE 330.
azpisarrerakoSense-3.1
(Lo) que va más lejos. Ez dirudi, horratik, maizegi erabili dugunik, aipatzea baita erabili izanaren seinalerik nabarmenena, eta aski urriak dira Gramatika-z aurki daitezkeen izena baino urrunagoko aipamenak. MEIG VI 79.
azpisarrera-4
URRUNAGOTIK. Dsde más lejos.
Baionatik eta urrunagotik. HUZez 128.
Urrunagotik ikusteko hean nehor noizbeit agertuko othe zenez. BarbSup 133.
Garazi guzitik eta urrunagotik ere. ArdoySFran 276.
Beste erosle haundi bat ere bai batzuetan urrunagotik jina. LarreArtzainE 204.
azpisarrera-5
URRUN-ALDE. Lugar lejano, tierra lejana.
Ta olantxe egongo ziran ajolabage urriñaldeko gizadiak. AgKr 205.
Eta negarrez geldiro dua / urrun aldera betiko. LauxBBa 82.
Orroaldi zakarrak datortz noizbeinka urrunaldetik. TAgUzt 130.
Ego ta gezi dun ori bijoa urrun aldera. EAOlBe 68.
azpisarrera-6
URRUN HANDI. Muy lejos.
Baina ia etxetik urrun handi etzela, Zentenerak igor zitzan adiskideak harengana. "Il n'était guère loin"
.LçLc 7, 6 (He urrun handi; TB, Dv urrun, Brunet, Or, IBk urruti, Ker ur samar; Ol urrungabe
).
Eztetzatzula desira urrun handi diren gauzak. SPPhil 386.
Ezta urrun handi Blanxadiaren puntaren trebesetik. INav 130.
azpisarrera-7
URRUN BAINO URRUNAGO. Muy lejos.
Chomskyk hurbildu du hizkuntzalaritza aspaldi aldameneko izan behar zituen jakiteetara eta, halaz guztiz, urrun baino urrunago zeuzkanetara. MEIG VI 110.
azpisarrera-8
URRUN BATETIK. De lejos.
Urrin batetik etorri eta / geure anaiak ilteko. FEtxeb 57.
Eta baita erantzun be, urrin batetik. Gerrika 55.
azpisarrera-9
URRUN DA. "
Urrun da nahi baitut, je suis loin de vouloir"Dv.
Urrun da buraso hura eman baitzen hartan: aitzitik, erran zioten haltoki yende hei. Lg I 207.
Urrun da merezi bai dut halako ohorerik, ez naiz gai ere zurekin solas egiteko. Lg II 151.
Urrun da saindu bat baitzare. Mih 49.
Etzaikan naski bere burua seindu handi batentzat: ordean urrun da damnatzerat zohala uste baitzuen. Dh 144.
Urrun da nahi baitzatuztegu gabetu dozteta suerte guziez. EgunO(
inArbIgand 187
).
Urrun da hemen ene xedea baita orthografa berri baten kreatzaile jartzea. MarIl IX.
Urrun da beraz deus egin nahiko dudan haren kontra. HbEgia 118.
Nik diot ez direla segurki, ontsa urrun da, errepublikano guziak ohoinak. ElsbFram 149.
Bihotzmin handitan dugu diosesako buruzagia, bainan ez lotsatua; ez eta den gutienik etsitua. Urrun da!HUZez 158.
Bai, urrun da segurki arrats arte huntako lanik izanen baitugu. BarbLeg 60.
azpisarrera-10
URRUN DAGO. "
Urrun dago, loin de là"Dv.
azpisarrera-11
URRUNDANIK (AN-arce, L, BN, Ae; Lar, Dv, H; hürründanikS, urrendanikG-bet)
Ref.:
AMorf 479;
EI 159
. De lejos, desde lejos.
Eta ikhusi zuenean Iesus urrundanik, laster egin zezan eta gur zekión. LçMc 5, 6 (He, TB urrundanik; Dv, Ker, IBe urrundik, Ol, Or, IBk urrutitik
).
Urrundanik ikhusteko heldu den gaitz handia. EZMan II 105.
Gero bertzen, urrundanik, / jin-herotsa hautemanik. OPo(ed. Michel) 241.
Aldiz patriarka eta profetek ezpaitzien hura [Jesüs-Krist] ikhusi hürrün danik baizik. Bp II 112.
Jinkuak hüllandanik so egiten beitü; gora dadüzkaner aldiz ez hürründanik baizik. Mst XX.
Ikhusten zuen, urrundanik, herrestan erabilliko zutela. Lg II 259.
Urrundanik ere kastitatearen kolpatzera ekhar detzaketen dibertimenduak. Brtc 63.
Ikusirik urrundaník gurútzea prestaturík zegókiona. LEDoc 83.
Egiten zuen behako bat, urrundanik, zur xuri banderadunari. ElsbFram 143.
Oraiko makur izigarriak urrundanik heldu zirela. HUAurp 153.
Urrundanik izan ditut / Luzaideko berriak.LuzKant 80.
Urrundanik maxioka kantatzen zion. OrMi 56.
Mendixka batzuek inguratzen dutena urrundanik. JEBer 16.
Deiadar bat bezala heldu urrundanik. XaOdol 283.
v. tbn.
INav 133. Laph 142. Prop 1903, 71.
azpisarrerakoSense-11.1
(Con reduplicación intensiva). Morde de Fersen, urrun urrundanik Frantziarat eta Pariserat yina. ElsbFram 89.
azpisarrera-12
URRUNDANIKO (Lar; urrin-H),
URRUNDANIKAKO (H). (Lo) que viene de lejos; que se ve desde lejos.
"Lejano"Lar.
Egiaren lehenbiziko itxura, ikusi gabe guhauk amesten dakoguna, urrundanikakoa. JEBur 163.
azpisarrera-13
URRUNDIK (AN, L, Ae; Lar, Lecl, VocCB, Dv; urrunikBN-ciz; Dv(BN), H, urrundiV-arrig, AN-araq, hürrünti(k)S, urrindikV-arr-gip, urrindiV-ger-m)
Ref.:
EI 158s;
Lrq(
hürrünti
)
. De lejos, desde lejos.
v. URRUNETIK. Urrunik etorri zan / semea ekustera. CancVizc 367.
Fedeak urrundik zuen / denbora hau kontenplatu. Gç 65.
Urrundik hagitz eta haiñitz itzalen artetik bere arraioak arthikitzen ditu. Ch III 48, 1.
Zure burua urrhundik eta aiñtziñkar preparatzen duzula. HeGudu 105 (152 urrundik
).
Famillertasunik eta ergelkeriarik batere, urhundik ere, ez duena. Ib. 109.
Jesusen adoratzerat urrundik ethorri ziren erregeak. Lg II 120.
Hürrünti jinen diren / khiristi estranjerezaz. Xarlem 1177.
Nahiz urrundik bederen / Sion ikusi. Monho 88.
Ikusi dituzte urrunik.TBHe 11, 13.
Urrundik ikhustearekin Jesus. DvMc 5, 6 (Ker, IBe urrundik; Lç urrundanik
).
Katixima hartarat urrundik heldu ziren haurrak. Laph 154.
Urrindik durundu otsa bialtzen. ABAmaE 381.
Jesu Kristo, mende guzietako Asmakariek urrundik agindu zutena. ArbIgand 61.
O Maria, egizü hürrüntik berere zuri jarraiki gitian. IpHil 192.
Urrundik agur egitten eutsen alkarri. EchtaJos 164 (113 urrundi
).
Huna bi andre, ongi urrundik ikusgarriekin ethorriak. BarbSup 88.
Berezitasun orren sustrai eta kimuak antziñ-antziñatik datozkigu, urrundik dakarkigute beren asiera. JMBELG 9.
Ethorri behar zuten urrundik Magoek. ZerbIxtS 83.
Eliasen antzera, urrundik bederen, nere azken-urteok emateko. OrQA 186.
Urrundik eragindako higikuna. MdePr 330 (
Po 13 hurrundikan
).
Urrundik ekarriak diralako. ErkiagArran 12.
Urrundik deitzen dut xixtuz. XaOdol 97.
Urrindik eta kamioi aundietan etorten ziran. Gerrika 152.
Baigorriko "erretiratuak" ehunka, batzu hurbil bizi eta besteak urrundik ere etorriak.LarreArtzainE 347.
Ez zaizkio urrundik entzungo. MEIG V 114.
v. tbn. Mih 102. Gy 23. Hb Egia 40. Elzb Po 181. Jnn SBi 161. Zby RIEV 1909, 227. HU Zez 38. Altuna 101. TP Kattalin 179. FIr 173. Etcham 93. Laux BBa 94. Otx 112. Ldi BB 102. Ir YKBiz 380. Iratz 53. Gand Elorri 221. Zait Plat 75. Vill Jaink 93. Larz Iru 132. Lf in Casve SGrazi 15. Urrundikan: Ox 97. Urruntik: Arch Fab 137 (h-; 101 hurrunti). Balad 247. Urrunik: Prop 1880b, 12. Urrindik: Kk Ab II 177.
URRUNDIKO,
URRUNDIKAKO. Lejano, que viene de lejos.
Nola gure gorphutza ez baita hainitz ikharatzen urrundikako sofrikariez. HeGudu 170.
Abere irri urrundikoak. MdePr 151.
azpisarrera-15
URRUNEAN. Lejos.
Altxatzen darote nik nuen maitena; / hurren uste nuenean, / haur dakusat urrunean. OPo 19.
Ezpadauka lorarik erleak urrean, / zelan ibilli oi dan billa urriñean. ABAmaE 415.
Burua baebillen nonbaiten, Mendiolatik urriñean. AgAL 61.
Aserretik urriñean etzan ibillten. AgKr 94.
Itxasoan urrunean be joaten ziralako, euren arrantzea alturakotzat artzen zan.EtxabuKontu 123.
Esakera guzti onek etxetik urrinien direnerako dira barre egitekuak bakarrik. Gerrika 146.
azpisarrerakoSense-15.1
En tierras lejanas. Hürrünian beitie bere sinhestia, / ustez aisago egin han aberastia. Etch 444.
Gizon kaskodun urrunean ezagutzen dutenak. HbEgia 65.
Haren aitaren izena urrunean ere aipatua zen. JnnSBi 51.
Ori diñok orain, baña urrunean aztuko az gugaz. EchtaJos 81s.
azpisarrerakoSense-15.2
(H; urrin-H). A lo lejos, en la lejanía."Au loin, dans le lointain"H.
Haren orroa gaten yoka harriz harri; / Karlomani ematen urrunean berri. HbEsk 60.
Aditurik deihadar batzuek urrunean. ElzbPAd 45.
Txalopak urriñean agertu orduko. AgKr 63.
Itxasoak urrunean eratuten daben marboilla. EchtaJos 27.
Zamari-otsak urrunan. LauxAB 78.
Donibane ttipitzen / urrunean ikusiz. Iratz 111.
An urrunean, azkeneko zolan, ortzeaz munka ziarduan [itsasoak]. ErkiagArran 8.
An egon zan unadatxu batean urrunean ikusi ta entzun zeitekeanari adi. ErkiagBatB 53.
Itsasoa gainditu ondoren urrunean erots dagian Iulia ibaia. IbiñVirgil 85.
Urriñean ikusten dan paraje bat. AlzolaAtalak 95.
Salto eiñ eban ausarki eta ezkutau zan urriñian. EtxbaIbilt 461.
Bere eskuakin agur egiñaz, urrunean galdu uan betiko. AtañoTxanKan 182.
Han, eskuin, Aiamendiko Hiru-Koronak urrunean, eta erdi-erdian, zuzenean, Larrungo mendia.LarreArtzainE 241.
azpiadiera-2.1
(Con reduplicación intensiva). Urriñ urriñean, guztizko arin doia / ontzi bat eskergea gorde agiñean. ABAmaE 391.
Horra nun, han nonbeit, urrun-urrunean, norbeit ikusten duten. ZerbIpuinak 283.
azpisarrera-16
URRUN EGIN. Resultar lejano.
Karlosi urrun egiten jako Bermeo-gane. EchtaJos 42.
Arantzazu urrun egiten dala?SMitxAranz 70.
azpisarrera-17
URRUNEGITIK. Desde demasiado lejos.
Hurrunegitik heldu dela / Eskualdunen omena. ElzbPo 199.
azpisarrera-18
URRUNEKO.
azpisarrerakoSense-18.1
a)
(V-gip, L; SP, Añ(V), Dv, H; urrinekoV; Añ(V), H)
Ref.:
A(
urrun
);
IzArOñ(
úrriñ
);
ElexpBerg(
urriñeko
);
GteErd 250
. Lejano.
"
Urriñeko intxaurrak otsak andiak (V)"A.
"
Etxeko kontuak konpondu eziñ eta urriñekuak konpondu nai
"ElxpBerg.
v. URRUNGO. Urruneko neskak anderauren hots. Saug 188 (tbn. en O Pr 473).
O Ahaide adiskide noizbat hurbillekoak, / bañan orain, diostee, atze urrunekoak!EZMan I 122.
Okasino urrineko leku guztietan dagozanetati. MgCO 121.
Urrineko gauza onak. fBIc I 14.
Urruneko denpora artan. IztC 147.
Erbeste urrunekoetara. Ib. 141.
Urruneko sabantak / jitearekilan. Bordel 157.
Urriñeko intxaurrak ots andiak daukez. ABAmaE 309.
Urruneko etxeak. ElsbFram 71.
Batek badaki ezkonduta dagoan ala ez! Urruneko arraiñagaz kontuan ibilli, Katalin. ABeinB 63.
Iñor ori ezezaguna edo urriñekoa bada. AgKr 202 (
G 121 urruneko
).
Urruneko mendi batean. FIr 133.
--Nunguak? --Ez urrunguak!Auspoa 97, 16.
Aldamenekoek eta urrunekoek isekaz esango dizute. OlEz 22, 5.
Ezta ba izango urriñekoa gure lapurra. AndAUzta 99.
Urruneko herrietan gerthatuak. OskKurl 101.
Eldu da erri-egaleko bere etxe urrunekora. ErkiagBatB 140.
Hola beretu zuen urruneko lur batek [...] gorputza. ArdoySFran 267.
Urruneko denbra kartan. ZMoso 45.
Baserritarrak mendiz mendi urriñeko errotetara. Gerrika 123.
v. tbn.
Balad 233. Mde Pr 46. Or Aitork 229. Gazt MusIx 69. Etxabu Kontu 131. Urrineko: Kk Ab I 91. Enb 81.
azpiadiera-1.1
(Con reduplicación intens.). Urrun urruneko gauza batez bezela, ildako batengatik negar egiten degunen antzera. AlzRam 80.
Urrin-urriñeko uriyetara bialtzen ziran gauzak. KkAb II 168.
azpiadiera-1.2
(Tras ablativo). Eztirela gutartean eskualdunenak ere hiritik urrunekoak. HUAurp 200.
azpisarrerakoSense-18.2
b)De ir lejos.
Botaizuez buruti / urruneko asmoak. AzcPB 231.
Etzen burdin biderik [...]. Deus, itzuli batez urruneko aldiaren egiteko. ZerbIpuinak 661.
Andik bosteun bat kilometrora dagoan plai batzuetara eruan ginduezan [...]. Urrineko ibilliok orrek ziran. Gerrika 238s.
Alta gurea ginuen ere urruneko behakoa. LarreArtzainE 94.
azpisarrera-19
URRUNENEAN. "Au plus loin"SP.
Enseia zaite zure huts egin haren erremediatzera baraskal ondoan, othurunzatik zenbait oren urrunenean. (Interpr?). SPPhil 94 (He 97 zure othurunzatik urrunsko diteken oren batean
).
azpisarrera-20
URRUNENEKO. (El) más remoto.
Mundua inharrosiko du, eta hari esker, pagano urrunenekoek entzunen dute Jainkoaren hitza. Laph 48.
Hemen, urruneneko izotzetik arkaitzeraiño, / ehiztari behar da izan ta orkatz antzeko. MdePr 306.
azpisarrera-21
URRUNENETIK. Desde lo más lejos.
Urrunenetik zuei begiratu nahian txori begiz. MdePr 305.
azpisarrerakoSense-21.1
Athera behar da belhar izpi bat ahalik urrunenetik. DvLab 127.
azpisarrera-22
URRUNENGO . (Usado como insulto o como refuerzo de un insulto). Eta eskean asteko apaltasun gitxi, eta zelan asi be jakin ez astokirtentxu urriñengoak. AlzolaAtalak 50.
Barriro olakorik egiteko gogoak kendu ei jakozan bai, neska-zar demontre urriñengoari!Ib. 60.
azpisarrera-23
URRUNENIK (SP). Lo más lejos.
Eta hala noiz eta uste baituzu heriotzea zureganik dagoela urrunenik, orduan ohi dago komunzki hurbilenik. Ax 60 (V 39).
Bertze kantonamentuetan gibeletik zen [deputatu-geia]; bertzeari hurbilenik Bastidan, eta urrunenik Bidaxunen. HUAurp 105.
azpisarrera-24
URRUNERA,
URRUNERAT.
azpisarrerakoSense-24.1
a)
(Lar, Dv, H; urrineraH). (Ir, etc.) lejos.
"Alejar, [...] urrunera bidaldu
"Lar.
Halaber ziñen zu ere / urrunera hedatu. EZNoel 173.
Urrunera dohena ezkontzera, edo da enganatu, edo doha enganatzera. OPr 675.
Iges egiten dot nik urrinera. MgPAb 133.
Behar handi zenbeitez urrunerat gana. HbEsk 40.
Edo yakin bidean urrunat hedatzen. Ib. 167.
Urrunera zer berri othe duk igortzen?ElzbPo 183.
Errebotaren joa / doha urrunera. ZbyRIEV 1908, 93.
Etxetik urriñera ioan bear eban. AgAL 154.
Belarrondoko bategaz urriñera bidalduteko. KkAb I 35.
Urrunera nuan. LauxBBa 120.
Zenbat gazte urrunerat diren arrai abiatu!Iratz 42.
Urrunera begira parauta. ErkiagArran 162.
Andik urriñera iges eitteko. EtxbaIbilt 461.
Beste leku batera, gengozan lekutik urriñera. Gerrika 203.
v. tbn. Echta Jos 69. StPierre 28. Mde Pr 121. Gand Elorri 176. Osk Kurl 74. Ibiñ Virgil 98. Lasa Poem 83. Urrinera: fB Ic I 52.
azpisarrerakoSense-24.2
b)A lo lejos, en la lejanía.
Hedatu izan ziren Bordele alderat; / arrastoak kausitzen aski urrunerat. HbEsk 49.
Heien urrunera ikhusteak begiak xoratzen bezala zituen. Prop 1880b, 12.
Urrunera ikusteko aparexuekin. FIr 143.
Urrunerat, gorasko, mendixka baten kaskoan. JEBer 93.
Oihu-garrasia bat entzuten dute urrunera. BarbLeg 127.
Guzia argi ikusten zuen urrunera. IrYKBiz 236.
Bere seme maitea urrunerat ikusi eta ezagutu zuelarik. ZerbIxtS 63.
Japoniako lehen urarteak ikusi zituztelarik urrunerat. ArdoySFran 212.
An urriñera ikusten genduzan, besuekin da zapiekin agurka [...], sei familietakuok. Gerrika 284.
Guk urrunerat ohartzea aski ginuen ba. LarreArtzainE 15.
JE Bur 155. Mattin in Xa EzinB 95. Urrunerat: Ox 68.
azpisarrera-25
URRUNERAINO. Hasta lejos.
Bitxabalaren alde bijetatik urriñeraño, oian edo baso sarratu zabal andijak egozan. KkAb I 114.
Bidea zabaltzen zaiku handizki eta beltz-beltza leuntzen, xuxen-xuxena luzatuz urruneraino. JEBer 53.
Bide bat urruneraiño. GandElorri 200.
azpisarrera-26
URRUNERAKO. Para lejos, para ir lejos.
Ni nok txori bat etxe-inguruan / nabillena udan eta neguan, / abi ondotik urriñerako / nai eztodala egorik jaso. Enb 191.
azpisarrera-27
URRUNERANTZ. Hacia lejos.
Legorretik iruzpalau milla urrunerantz joan ezkero. ErkiagArran 117.
Txiza urrunerantz egin ondoren. ErkiagBatB 18.
Urrinerantza joan gaitean / eta bide bat artzeko. FEtxeb 44.
azpisarrera-28
URRUNETAKO. De lejos, lejano.
Bere urriñetako gertaerak ageri ebazanean. EchtaJos 149 (217 urrunetako
).
Urriñetako itsasoetan zear. AgKr 79.
Auzoetako gizonak eta urriñetako neska-mutillak. AgG 325.
Urrunetako bake garbian. GandElorri 176.
azpisarrerakoSense-28.1
Eta zelan egon leiteke Jesukristo, leku bata besteagandik ain urriñetako Sakramentuetan, bere izatea geitua eta askotua izan baga?ItzAzald 164.
azpisarrera-29
URRUNETAN. Lejos, en tierras lejanas.
Beti egon zara nire biotzean da irudimenean, emen da urriñetan izan dodazan gertaera guztietan. EchtaJos 350s.
Bilddurra yaukat urrunetan gexotuta ilgo ete azan. Ib. 97.
Biargiñak lez entzute andiya eben urriñetan be. KkAb II 182.
Urrunetan dituan ondasunak diru biurtu. ErkiagBatB 161.
azpisarrera-30
URRUNETARA.
azpisarrerakoSense-30.1
a)Lejos, a tierras lejanas.
Bizibearrak eruan zituan urriñetara, baña euskaldun bizi dira ta euren biotza Euskal-errian daukie. AgKr 99s.
Urrunetara joan-etorrietan irabazten dodazan dirutxoak. EchtaJos 81 (202 urriñetara
).
Lapurren bat edo beste il edo arrapau, ta enparauak uxatuten ebezan urriñetara. KkAb I 15.
Eskolatu naiez ni urrunetara bialduz. OrAitork 40.
v. tbn. Atutxa Mugarra 73.
URRUNETARANTZ. Hacia la lejanía.
Urriñetaratz aldendu dira / Egun alege ta otzak!KkEuzk 1930, 369.
azpisarrera-32
URRUNETATIK. Dsde lejos, desde la lejanía.
Urriñetatik diñost. ABAmaE 433.
Urrunetatik ausaz badator / baita urrunetara doia.AtutxaMugarra 73.
azpisarrera-33
URRUNETIK (V-arrig, BN-arb, S; SP, Urt I 6, Dv, H; urrinetikV-arr-ger-m-gip; Añ(V), urrinetiAñ)
Ref.:
EI 58s;
IzArOñ(
úrriñ
)
. De lejos, desde lejos.
v. URRUNDIK. Urrinerik ospea, errikoa obea. RS 542.
Ezin osoki imita detzaketelarik sainduen akzione guziak, badarik ere iarraiki dakidizkeie edo hurbilletik edo urrunetik. SPPhil 147.
Hürrünetik eta ülhünpez betherik den gisa batez [argitü]. Mst III 48, 1.
Ikusi izan zuen Abraham urrunetik. HeLc 16, 23.
Datóz irur lagún / galdez urrunetík. LEKop 37.
Urrineti eskribidutako karta bat. fBIc I 42.
Txakur saunkia urriñetik entzun orduko. JJMgBasEsc 14 (v. tbn. 238).
So egiten denian / hurrunetik / zerbait da; / huillanetik so gin eta deusik ez da. ArchFab 117.
Urrunetik ezautu ebazan Txantonek. ABeinB 51.
Urriñetik begiratu ezkero. AgKr 139.
Lehoin, puma eta tigreak, orroaz, marrumaz, urrunetik lehenik, hurbiletik gero. BarbSup 182.
Urriñetik geienak igarriten dautsa. Enb 163.
Urrunetik ezagun da. JEBer 54.
Urrunetik heldu zira, he?JEtchep 93.
Jainkoa ez ote dugun, urrunetik bederen, begiztatuko. VillJaink 112.
Urriñetik baletor letz. EtxbaIbilt 464.
Haren baitan, odola mintzo da, eta urrunetik heldu da odola!ArdoySFran 26.
v. tbn. Echta Jos 247. StPierre 26. Etcham 204. Zub 54. Erkiag Arran 150. Osk Kurl 118. Xa Odol 120. Ibiñ Virgil 103. Etxabu Kontu 32. Urruneti: Azc PB 356. Urrinetik: Mg PAb 89 (CO 106 urrineti). Añ LoraS 25. Kk Ab II 134.
azpisarrerakoSense-33.1
(Con reduplicación intensiva). Hain zen zuri eta tonagabea non urrun urrunetik ikus baitzitekeen. MdePr 92.
azpisarrera-34
URRUNETIKO,
URRUNETIKAKO.
"Qui provient de loin. Urrunetikako berriak, bethi berri handiak" Dv. Gazte urrunduaren urrunetiko goraintziak artzean. ErkiagArran 130.
azpisarrera-35
URRUNETIK URRUNERA (Dv, H; urrin- H),
URRUNETIK URRUNERAT.
De tarde en tarde. "De loin en loin" Dv. Balitake hirurgarren arrano mota bat, urrunetik urrunerat Larrunen ikusten dena. ZerbAzk 37.
Handik goiti otoitzean zeraman denbora gehiena, artetan mendiko artzain ttipieri katixima zenbeit eginez, urrunetik urrunerat karrikarat jautsiz. Ib. 45.
azpisarrera-36
URRUN GABE.
No lejos. Etxetik urrungabe zala, adiskide batzu euntariak bidali zizkion. OlLc 7, 6 (Lç ia etxetik urrun handi etzela).
Edozein igandetan, nere etxetik urrun gabe, basakerra. JAIrazBizia 25.
Nigandik urrun gabe ontzi bat ageri. OrPoem 535.
Beure sorterrian urrungabe il obe zukela. OrAitork 234.
azpisarrera-37
URRUN GABERIK.
azpisarrerakoSense-37.1
a)No lejos.
"
Zuen muttikua saltsan bazan guria be urrin barik ibilliko zuan
"ElexpBerg.
Zeuben etxetik urrin barik. KkAb II 132.
Ipiñeburuti urrin barik, Dimako baserri baten. AkesIpiñ 12.
Andik urrin barik bekoaldean ollotoki bat. AlzolaAtalak 41.
Andik urrin barik, alboko gela baten. EtxbaIbilt 490.
azpisarrerakoSense-37.2
b)"
Urrin barik, gutxi gora behera .. Oiñezkero amarrak izango dire, urrin barik
"ElexpBerg.
azpisarrera-38
URRUNGANIK(L-arcang; urringanik R-uzt). Ref.: A (urringanik); EI 159. Desde lejos.
azpisarrera-39
URRUNGO.
azpisarrerakoSense-39.1
a)(S ap. Gte Erd; Lar, Aq, Añ (V), VocCB (s.v. urrutiko)).Lejano, remoto. "Urrungo eltzeak urrez, allegatu ta lurrez" Aq pág. 63. "Remoto, distante" Añ. "Askazi ürrüngoa (S)" Gte Erd 250. v. URRUNEKO. Ebanjelizatu ukhan drauzue bakea, zuei urrungoei eta haei hurbilekoei. LçEph 2, 17 (Bibl urrungo, Ol, IBk urrutiko).
Haurrak altxa detzakete urrungo axkidek. HbEgia 64.
Urrungo bilku horiek baluketelarik bizkitartean hemen [...] bilku nausi bat. JEBur 213.
Urrungo eltzia urrez, gu harat orduko lurrez. (L-côte). LanderEusk 1925 (IV) 41 (v. tbn. el mismo refrán, con ligeras variantes, en Inza NaEsZarr 2483 (BN-baig)).
Urrungo itsasoetara. OrMi 103.
Igandeko loriaren urrungo arramantza. Iratz 64.
Urrungo eskualdetan beren odola Elizarentzat ixuriz. ZerbIxtS 111.
Urringo beste gela illun batera. EtxbaIbilt 487.
Orra urrungo gudaren zipriztiñak nola ondatu niñuten. AtañoTxanKan 180.
Urrungo jesuita bat. LarreArtzainE 209.
v. tbn. Gy 44. HU Aurp 87. Gand Elorri 182. Auspoa 77-78, 282.
azpiadiera-1.1
(Tras ablativo). Damatxo bat banuen / nere gogokua, / ez nere etxetikan / urrungo auzokua. Yanzi 91.
azpisarrerakoSense-39.2
b)"
Urhungo preparazionea (EucolT), préparation éloignée, c. à d., faite de loin"Dv.
Urhungo preparazione horiei yuntatu behar zaizte disposizione hurbillak. EucolT 26.
azpisarrera-40
URRUN-MIN.
Ansia de alejarse, de ir lejos. Aren jarraian Artizar eta beste [untzi] enparaukoak ere, leiatsu, azkor, urrun-miñez, zeregin gorrien akullu errukigabeak ziztatuta bezela. ErkiagArran 84.
azpisarrera-41
URRUNTXEAGO,
URRUNTXAGO.
azpisarrerakoSense-41.1
a)Un poco más lejos.
"
Urruntxago [gelditu zen] (BN-arb, S)"GteErd 308.
Egon ziren handik urruntxeago yakiteko noiz yautsiren zuten Jesusen gorphutz sakratua. Lg II 282.
Herri ttipi bat zen Manreza, Mont-Serratetik urruntxago. Laph 34.
Urruntxago, bertze atherbe batzuetan biltzen dire muthikoak hirur multzotan. Prop 1876-77, 411s.
Urruntxago zirenean. JnnSBi 54.
Etxetik urrunxago ginduen zipua. JEBur 9 (188 urruntxago).
Urruntxago berak [aldare] bat altxatu zion egiazko Jainkoari. ZerbIxtS 65.
Naiz Zure ondoan egon naiz maillaka urruntxago. OrAitork 371.
Hemen gizon multzo bat pipa ahoan deskantsuan solasean ari; urruntxago bertze batzu irakurtzen. Serora ttipiak 8.
Parte eman dezagun ere, eta hori urrunxago agerian ezarriko dugu, [...] graziak dituela saindu egiten. ArdoySFran 9 (194 urruntxago).
Eta han urruntxago gelditu nintzan behatzeko.Etchebarne 72.
v. tbn.
Urruntxago: Hb Esk 222. Elzb PAd 27. Xa Odol 99. Urrunxago: Larre ArtzainE 243.
azpiadiera-1.1
Un poco más adelante (en el relato).
Eta urrunxeago goanik, arthiki zuen bere burua lurrerat othoitzez zegoela. HeMc 14, 35 (Dv aitzinaxago
).
Urruntxago aipatuko dut berriz gauza hori. Etchebarne 20.
azpisarrerakoSense-41.2
b)(Ir, etc.) un poco más lejos.
Horiek hola, erranak erran, joanen gira orai urrunxago. ArdoySFran 23.
Amenstu baino urruntxeago jin nintzan uste gabetan. XaOdol 294.
Urruntxago joan eta baitzen borda bat, hantxe sartzen du astoa. Etchebarne 53.
azpisarrera-42
URRUNTXEAGOKO,
URRUNTXAGOKO. De un poco más lejos.
Urruntxagoko harpe batean sartu. ZerbGerlan 98.
azpisarrera-43
URRUNTXEGI.
Un poco demasiado lejos. Ez doakigu guri hemen erraitea, ez ote zoan batzutan urrunxegi, xede bati buruz oldarra behin hartuz geroz. HUAurp 148.
azpisarrera-44
URRUNTXETIK.
De bastante cerca. Kepa, berriz, urruntxetik zerraion. OlLc 22, 54 (Ker urrundik).