Tr. Propio de la tradición meridional desde Lazarraga; su uso disminuye en el XX. Al Norte sólo se encuentra en Leiçarraga, Etcheberri de Ziburu y Lapeyre. La forma general es klaro . Al Sur hay ejs. de klaru no ambiguo en Lazarraga, Capanaga, Olaechea, Moguel, Guerrico, Astarloa, fray Bartolomé, J.J. Moguel, Arana y en unos versos recogidos en Xe (351), y junto a klaro , en Cardaberaz, Arrantz y Noe . En DFrec hay 4 ejs. de klaro .
sense-1
1.
(AN-egüés-ilzarb-olza, BN-baig, Ae; Lcc, SP, Urt II 162, VP 17v, Lar),
klaru (V-gip; Chaho)
Ref.:
Bon-Ond 155;
AAezk 200;
ElexpBerg(klaru)
. (Adj.).Claro, luminoso; claro, fácil, inteligible; claro, evidente, seguro."Manifiesto, klaroa
"Lcc.
"Clara cosa, gauza klaroa
"Ib."Claro, opuesto a obscuro"y "claro, manifiesto" Lar.v. klar. Olio klaroa edo ur usain onetakoak. LçDecl ã 7r.
Gauza klaroa da. LçIns B, 1r.
Bioen kontra probanzea / klarua dago, ziertu. Lazarraga A, 1154r.
Da gauza ziertoa eta klaro dena. BerDoc 84v (v. tbn. 125r).
Iguzkia egonen da klaro Orientean. EZMan I 88.
Kontenplatzen ditugula argizagi klaroak. EZMan II 147.
Zatoz orienteko eguzki klarua. Acto 27.
Auzia klaroa ta sentenzia berena. CbEg II 107.
Ama Birjiñaren dei klaroaz. CbJust 5.
Euskera klaru, egoki ta errikoai akomodatu. CbEBO 60.
Entendimentu klaruba. Zuzaeta 68.
Señalerik klaruena dala biotzez humilla izatea. Gco II 24.
Au baino berbeeta klarubagua. fBIc I 97.
Adierazo nai det / izketa klaroan. Afrika 31.
Dizdizara klarozko / izar doratua. Bil 100.
Klaru ta egitsuak ziraden agerkera oiek. AranSIgn 28.
Jainkoaren hitza osoki klaroa agertzen. Lap 148 (V 66).
Edan bear dik / sagardo klarua. JanEd I 81.
Iztkuntzik [sic] erraz eta klaruenian. Aran-BagoManMed 279.
Dire siñele klaro batzuek Jesu-Kristok paratuek. CatUlz 37.
Jaunaren abixuak / oixek ditut klaro. Balad 144.
Maiatza pardo, garagarzaroa klaro, orduan izain da ogi eta ardo. AAezk 220 (tbn. klaro en BN-baig).
Goiza izarra ta egualdi klarua. (V-gip). GandEusk 1956, 216.
Bertsua beti izaten da / garbia eta klarua. UztLEG I 227.
Maiatza pardo, ta ekaina klaro. (BN-baig). InzaNaEsZarr 2467.
Klaroa franko gelditu zan.JAzpiroz 69.
v. tbn. LE Ong 104v. CatSal 53. Xe 336. Ud 87. AzpPr 124. EusJok II 171. Tx B 126.
sense-2
2.(Adv.).Claramente."Patentemente"VP 17v.
v. klarki, klaroki, KLAROAN. Klaru dakutsun azkero biziokaz baño gutxiagogaz pagatuko ez dozuna. Lazarraga A, 1154v.
Nik klaruago banesakezu, / oi baneu lizenziarik. Ib. A7, 1171r.
Erakusten dan klaru. Cap 35.
Bakoitzak klaro esatea bere pekatuak. OA 136.
Gauzak klaro agindu bear dituzu. CbEg III 224 (II 187 klaru).
Ori guziak txit klaro ta kontentuz aditzen dute. CbEBO 52.
Onek bere esplikauko dituez klaruago Kura Jaunak. Oe 152.
Kláro errezatu beár da. LEProg 100.
Nago ikaratuta, zelan gizon ordi batek atera leikezan alango bertsuak, ta kantau ain klaru. MgPAb 65.
Diruba zenbat zuten / ez dakite klaro. FrantzesB I 141.
Argi edo klaru adi erazoten dabee. Astar II 160.
Neuk ikusi ta entzun nituban zikinkerijaak [...] lagun asko neska ta mutil egozan ezkaratz betian klaru guztien aurrian. fBOlg 111.
Zer modutan konfesatu bear dire bekatuak? Klaro eta berex. CatB 67.
Klaro egiyak esango ditut. Xe 189 (351 klaru).
Prueba nolakua zan / klaro asko ikusi zan. PE 28.
Izena nola duten / esango det klaro. JanEd I 59.
Ezagun zan klaro, / Naparruan etzuten / ori espero. EusJok 126.
(II 78 klaru)Nere konfesiyua / egiña det klaro.Auspoa 97, 103.
v. tbn. Bil 30. AB AmaE 404. Arrantz 93 (154 klaru). Noe 62 (107 klaru). AzpPr 66. Gy 189. Tx B I 219.
azpiadiera-2.1
(Con reduplicación intensiva). Tratuba klaru-klaru garbija ez danian. JJMgBasEsc 196.
Klaru-klaru animaren begiyakin ikusi zuen Aita-Jainkoa. AranSIgn 95.
azpiadiera-2.2
Honestamente. Klaro dabillen gizonak eztu / arrazoi txarrik merezi. TxB II 60.
azpisarrera-1
KLAROAN (Lcc).
Claramente, de forma clara. Oi zuen gatxok / utra dakust nik klaruan.Lazarraga A26, 1199v.
Aitortzen dizutegu / klaroan egiya. Bil 29.
Prueba klaroan dago / iñork nai badu ikusi. PE 22.
Disputa aundiyak ikusi dira / publikuan ta klaruan. Ud 135.
Bertso berriak jartzera nua / euskeraz eta klaruan. Xe 231.
Kontu ori [...] / esan dizut klaruan. TxB 130.
azpisarrera-2
KLARO-EDER.
Muy claramente, muy claro. Llágen kúntzeak, konserbatzen tuénak kláro edér glórian ére. LEOng 47v.
KLARO EGON(En 3.a persona de sing.). Estar claro. Bai ori klaru dago. Gco I 449.
Orain ezta problema, ezta misterio, / Joanerentzako: / Argitan dago oro, / agiri ta klaro. ArtiMaldanB 228.
azpisarrera-5
KLARO IZAN(Con aux. intrans. unipersonal de 3.a persona de sing., y oración completiva). (Estar) claro, (ser) evidente. Klaro da Iudaren leinutik ilkhi izan dela gure Iauna. LçHe 7, 14 (TB kar da; He gerthua denaz geroz
).
Hau klaro da dela gaizki. BerTrat 98r.
azpisarrera-6
KLAROXEAGO.
Un poco más claramente. Klaruxeago berba egizu, / edo zaoza ixilik. Lazarraga A7, 1171r.