1.
(Gc ap. A; Aq 201 (G)),
itsaso handi,
itxasandi. "Mareta en las barras"Aq 201.
"(Gc, Aq) 1.º gran marejada; 2.º marea viva; 3.º mareta en las barras"A.
Cf. Añ EL2 44: Itxasoak andien andiz ganez eginda, y Ag Kr 91: Itxasoa geroago ta andiagoa etorren, olatuak geroago ta indartsuago. Cf. ITSASOA HANDI. v. 2 itsaski. Iakiteko duzu nahi baduzu sarthu Seint Lucasen itsaso handiarekin, xanal zaharretik hartuko duzu marka erdi. INav 20.
(cf. 37: itsasoa aphur bat haundi)Aterako gaitu tentazinoeko olasta ta itxasandietati. CrIc 79.
Bere kontra jarkiten diran persegimentu, itxas andi edo olasta aserratubak. Ib. 142.
Itxasandirik, itxasandirik, izaten badot / alturan nago geldirik. DurPl 74.
Neguko itxaso andiak [moilla] jo ta zati bat kaiko barruko aldera jausi zan.EtxabuKontu 140.
sense-2
2.+ itsaso handi,itxas haundi,itxaso ha(u)ndi. Océano (ref. en la mayoría de los ejs. al Océano Atlántico); gran mar. Othoitztu behar duk humilki / itsas-handiko izarra. Gç 139. Laur aldiz ibilli zen itsaso andian ta beste zorziz [Mediterraneoan]. Mb IArg I 196. [Oiarzun ibaia] eskuitara lagarik San Juangoa eta ezkerrerontz San Pedrokoa menperatzen zaio itsaso andiari. Izt C 119. Izar ederrak eta itxaso andia. It Fab 160 (v. tbn. en contexto similar AB AmaE 328, Arrantz 155, Laux BBa 138, MAtx Gazt 96 itxaso a(u)ndi). Premua zuen hartu berekin untzian / biak suntsitu dire itsaso handian. Hb Esk 103. Itxas-aunditik osoro urruti ez baitago Irun (BPrad, 1903). JFlor. Anaitasuna nondik dezake / galaraz itsas handiak? [...] Frantzian orduz nola baikinen / Ameriketan anaiak! Ox 149. Ageri da itsaso aundiaren betiko ikara. 'On voit de la grande mer'. Or Mi 143 (v. tbn. Eus 396). Eskualerriari oldartzen den itsaso handiak. JE Ber 81. [Tajo-ibaia] Itxas Aundian iltzen da. "En el mar Océano". Berron Kijote 20.
azpiadiera-2.1
(Uso fig.). Herejien itsas andietan [galdu]. MgCC 197.
Ondatuko dituzu Ebaren semiak itxaso andi ta ikaragarrijan. JJMgBasEsc 142.
Mundu mugatua utzi eta Dena-ren itsas handi mugarik gabean ondoratzera doala. MdePr 373.
sense-3
3.+ itxasandi,itsaso haundi.Alta mar. Portuko atea gaindituta, itxasandiko saillera sartu ziranean [...]. TAgUzt 135.
Itsas andian ibilteko bear diran jakingaiak. ErkiagArran 133.
Ekaitz bildurgarriak itsas andian artzen dituanetan. Ib. 78.
Itsaso aundiko bidean asi zan. [...] Ura illuntzen asia zan. AnabPoli 57.