(V-gip (-au)
, G, AN; Lcc(
-adu
), Lar, Añ, H; kh-Gèze, H(S)),
kosta (V, G, AN-gip-5vill, S; H),
gostatu (AN-5vill, BN-arb; SP, Urt IV 266, Lar, Dv, H(+ -zt-
), Lh),
gosta (SP, HtVocGr 343, VocBN, Dv, H(+ -zt-
), Lh),
koste (AN-gip; kh- S)
Ref.:
Bon-Ond 157;
A(
kostatu, kosta
);
Lrq(
khosta, khoste
);
IzAls(
ontziya
);
GketxLoiola(
jantzi
);
EtxbaEib(
kostau, kostatzia
);
ElexpBerg(
kosta
);
GteErd 205
. Costar (ref. al dinero, esfuerzo, tiempo...)."Costar por precio"Lcc.
"
Gosta zait hamar soz, m'a coûté dix sols. Gostako zait, me coûtera"SP.
"1. coûter, être acheté à certain prix. Zenbat gozta zautzu, combien cela vous a-t-il coûté. 2. être cause de peine, souci, soin, travail, etc. Hanbat gosta zautan haurra! l'enfant qui m'a tant coûté!"H.
"
Zenbat kostatze zaigun ontziyeik eiti!
"IzAls(s.v. ontziya
).
"
Etxea jaztea asko kostatzen da
"GketxLoiola(s.v. jantzi
).
"
Bazenkizu zenbat kostau jakun onañok eldutzia!
"EtxbaEib.
"
Auxe da bizi izaten kostatzia!
"Ib."
Diru asko kostau jakue etxia erostia
"ElexpBerg.
"
Kostako jatzue berriz aiñ ondo jatia
"Ib."
Asko kosta da (AN-gip), asko kostatzen da (V-arr, V-gip, G-azp), [...]ogei duro kosta zaie? (G-azp, AN-gip-5vill), kosta ziezü ehün libera (S), amar milloitik gora koste omen da (= ha costado) (AN-gip), [...] etxe bat ongi prestatzea aunitz gostatzen da (AN-5vill), [...], etxe bat arrainatzea gostatzen da (BN-arb), kostatzen düzü (S)"GteErd 205.
v. kosta izan. Tr. Documentado tanto al Norte como al Sur desde finales del s. XVI. Al Sur la forma más general es kosta . Hay kostatu en los guipuzcoanos Echagaray (24), Bilintx (127) y Aresti, así como en el vizcaíno Ayesta (74); kostau en los vizcaínos Iturzaeta (Azald 109), Enbeita (167), Erkiaga y Gerrikagoitia (en estos tres últimos junto a kosta ); hay además gosta en Moguel (PAb 171, en boca del bajo-navarro), Orixe, Txirrita (que tbn. usa gostatu y kosta ), y Yanzi, y koste en Oskillaso. Al Norte se documenta sobre todo gosta en textos labortanos y bajo-navarros (gostatu en CatLav 111 (V 61) y Goyhetche (274; 20 gosta )); hay además k(h)osta en autores suletinos (junto a kostatu ) y khoste en Xikito. En DFrec hay 31 ejs. de kostatu y 25 de kosta, todos ellos meridionales, y 6, septentrionales, de gosta . En cuanto a las formas de futuro empleadas en textos orientales, hay -ko en todos ellos excepto en Eguiateguy e Inchauspe (khostaren ). Aparece con aux. intrans., unipersonal o bipersonal; Aresti emplea una vez auxiliar tripersonal.
Bosteun dukat kosta jakan / baroeoni balentia. Lazarraga B26, 1204r.
Niri ondo kosta jakin / Gipuskoako lurrean. Ib. B33, 1205r.
Ora[i]ndik gosta bear zaiola Amiansen izaitea.
CartEsp
455.
Etzaitzula kostatuko <costatoquo> deusik. Volt 251.
Gu libratzea kosta zitzaio Kristo gure Iaunari bere bizia. BerTrat 94r.
[Nahi duzu] atheko probeari demogun ostatua [...] / halaber bezti dezagun probe billuz gorria, / zeren baita hanbat gosta nola Prinze handia. EZMan I 15 (parece que con el sdo. de 'ha costado (en cuanto a su redención)').
Otsoaren zinzurretik zeure bizia gosta zaitzula erosi gaitutzun ardiak salbatzea gatik. Harb 396.
Atakatu zuten zazpik non bizia gostatzer baitzaio.
CartUrruñ
136.
Ebanjelioa predikatzean eta nihori deusik gosta gabe predikatzean. He1 Cor 9, 18.
Kontu egin zazu zenbat kostea zauden Jaun Soberano oni.
MurSerm
78 (v. tbn. kostia en contexto similar en Xe 322, PE 46, EusJok 23, Tx B I 50, Urruz Zer 77, Uzt Sas 163, gostia en Yanzi 79 y gostaia en Laph 39, Barb Sup 154, Etchebarne 116 y Larre ArtzainE 208).
Zeren ez zaizten haiñitz gostatzen [ximinoak eta papagaiak]. HePhil 204.
Latin ura ezer kosta gabe zekien. CbEBO 45.
Izerdi gozo kosta bazaitzit ere, ondo enpleatutzat ematen ditut diranak. GavS 7.
Ala gosta baitzitzaion bere huts handia!Lg I 253.
Gure bekatu hainbeste gosta zazkonez negar egitia. AR 165s.
Nahi bada hurak kostaren diren. Xarlem 810.
Zer kosta jatxun biztutea Naingo alargunaren seme illa.AñLoraS 73.
Garesti kosta zitzaien. Gco I 454.
Errazto, berekautan legez, ezer bere kosta bagarik. fBIc I 40.
Zenbat balijo dabeen eureen mendekuen arimaak, zenbat kosta jakozan Jesusi. JJMgBasEsc 4.
Baña geiago kostako da. ItDial 116 (Ur kostako, Dv gostako, Ip khostaren
).
Jesusek igerritzen zion, [...] bizia kostako zitzaiola. Lard 447.
Juez jaun orrek agindu eta / kosta zaie entregatzia. PE 45.
Buruko kapelea [...] / eun erreal kostea botarik lurrera. ABAmaE 251 (v. tbn. en contexto similar SMitx Aranz 214 kostea, Prop 1906, 30, JE Ber 60 gostaia
).
Hainbertze gosta zaizkon haurren salbamenduarentzat. Lap 279 (V 127).
( s. XX)Liburua artaraño ekartzea gosta zitzaidan. OrY 1933, 405.
Au langilleak berezkoa dau, bape etxako kosta. EguzkGizAuz 57.
Orhoit ziren zer gosta zitzaioten khardoaren atheratzea, ba eta zer gostatzer. LfMurtuts 18.
Naikoa tristura kostatu dit nire ihardukierak. ArtiTobera 275.
Ainbeste kostatzen bazaio aitortzea. VillJaink 45.
Esango deutsut kosteko yatzula topetie. OskKurl 115.
Lekunberrira bitarte kosta zitzaigun pixka bat. Salav 48.
Kosta zait nere laguntza arek onartzea. NEtxLBB 91 (v. tbn. Antz 47).
Ederki kostatako garoa / guk ekarritzen genduna. UztSas 80 (v. tbn. en contexto similar AA III 563, Tx B II 26, Lek EunD 37, Berron Kijote 118 kostatakoa
).
Guztira ogetabost milla laurleko kostau zan [ontzia]. EtxabuKontu 116.
Zernahi gosta zitzautan lekuaren prestatzea. Etchebarne 98.
Atzera txanponik kostau barik etxeratu giñan. Gerrika 89 (
ib. 167 kosta
).
Bi durotik irura / bera oi da kosta. Insausti 57.
Ez zaio inori larregi kostako nondik nora dabilen ikustea. MEIG VII 26.
v. tbn.
Kosta: Acto 419. Mb IArg I 54. Egiat 255 (kh-). VMg 38. LE Ong 55v. CrIc 41. AA I 611. Astar II 245 (17 kostetan). Ud 77. Ur MarIl 52 (Dial 70 kostetan). Arr GB 58. Ag Serm 313. UNLilia 15 (kh-). Mdg 125. Goñi 73. Noe 68. Kk Ab II 151 (I 70 kostetan). Enb 80. Ir YKBiz 195. JAIraz Bizia 113. Munita 66. Etxde JJ 48. Anab Poli 39. Bilbao IpuiB 113. Erkiag BatB 12. BEnb NereA 171. Berron Kijote 146. Ataño TxanKan 106. Gosta: Gç 204. Mih 97. Brtc 186. Monho 66. Dh 198. Jaur 233. Bordel 60. Hb Esk 206. Dv LEd 252. Jnn SBi 31. HU Zez 152. Barb Sup 88. Etcham 31. Zerb Azk 95. Larz Iru 40. Ardoy SFran 129. Mattin 52. Xa Odol 67. Kostatze-: Mg CC 113 (CO 267 kostetan). Sor AKaik 125. Ill Pill 16. And AUzta 92. Mde Pr 168. Gostatze-: He Gudu 45s. Kosteta-: ForuAB 79.
azpisarrera-1
KOSTA AHALA KOSTA (G-azp; gosta ala gostaBN-arb, kostala kostaV-arr)
Ref.:
GteErd 205, 263
. A toda costa, a cualquier precio.
"
Kostala kosta en bia da (V-arr), kostetan dana kostetan dala in bia da (V-arr)"GteErd 205.
"
Kosta ala kosta <-ka> egin bearko degu (G-azp), kostia kosta (G-azp)"Ib. 205.
"
Gosta ala gosta egin behar dago (BN-arb)"Ib. 263.
[Jatekua] jarri aguro eta kosta ala kosta. Artako gera indianuak. SorAuOst 73.
--Txorizo bat onentzat. (Pagatzen du) --Kosta ala kosta. Au gizonen paradoria!AlzSTFer 143.
Bete amargarrena, kosta-ala-kosta. AnabUsauri 9.
Kosta ala-kosta jaki billa bait-dabiltz. "Cuesten lo que cuesten"
.EAEg 19-2-1937, 1107.
Kosta ala kosta! Gauza da koroia Jainkoak agindu bezelakoa izan dedilla. LabSuEm 191.
Sartzeko modua egin dute apaiz jaun orren bidez, kosta ala kosta. BAyerbe 136.
Nork berea atera gogo duelako nagusi horrelakoetan, kosta ala kosta. MIH 377.
Kosta ahala kosta eta ez errietarik gabe. MEIG VIII 85.
azpisarrera-2
KOSTA BAZEN KOSTA. Habiendo costado lo suyo.
Zonbat aldiz ez dute errepikatuko beren ondokoer, gosta bazen gosta mediku haundi batek zituela salbatu behin Donostian!JEBer 88.
azpisarrera-3
KOSTAKO DENA KOSTA,
KOSTAKO ZENA KOSTA. Cueste (costara, etc.) lo que cueste.
"
Kostako dena koste (AN-gip), zer nahi gosta (BN-lab)"GteErd 205.
v. KOSTA AHALA KOSTA. Kostako dana kosta, / garesti naiz merke, / zuretzat pozikan nik / erosiko nuke. UrruzZer 85.
Jeneralak manua igorri zaukun Moulin de Vauclerc hartzeko, eta hartzeko gostako zena gosta. ZerbGerlan 32.
Ibaia iragan behar zen. Iragan... ahal bezen laster eta gostako zena gosta. Ib. 106.
azpisarrera-4
KOSTARIK (gostarikSP). Costando gran esfuerzo, costando lo suyo.
v. KOSTATA. Iarri zitzaion / obedient Semea / itzuliko zioela / gostarik bizitzea. EZNoel 41.
Azi gintuzun gazterik / aita amari gostarik. Bordel 34 (tbn. en Etcham 31).
azpisarrerakoSense-4.1
"
Hain nekez eta hanbat gostarik, avec tant de peine et de coût"SP.
Remedioa bila zitezen, / eurenzat gora kostarik.Lazarraga A11, 1179v.
Ene kapea oial ona da, / neure diruak kostarik. Ib. A23, 1195r.
Gauza guztiak hain nekez eta hanbat gostarik, erdiesten ditugularik. Ax 25 (V 14).
Ongi larrutik gostarik hartaz gozatu ziren. ES 195.
Ungi gostarik erosi izan baitzuen Salbatzailleak Jesusen izen saindua. Lg II 110.
Zenbat gostarik merezitu daukun Jainko-gizonak zeruko loria. Dh 173.
Gure ezkongeiak bêban dirua, / bai zea, bai azia; / ta egi egia / ondo kostarik / baldara batua. ZavFabRIEV 1907, 539.
Bertze aterbe bat bilatzen [...] edo egiten etxe berri bat, ontsa gostarik, behar ederrez!HUZez 189.
v. tbn. Gy 56.
azpisarrera-5
KOSTARIK KOSTA. Cueste lo que cueste.
"
Zonbeitek hemen egoitea hautatu dute, gostarik gosta (BN-lab), gostatzen dena gosta (AN-5vill, B)"GteErd 205.
v. KOSTA AHALA KOSTA. Gostarik gosta salbatu nahi naiz. Brtc 140.
[Talendua] ederki enplegatu zuena, gostarik gosta eta bere biziaren arriskuan. (Urdazubi, 1829). ASJU 1993, 583.
azpisarrera-6
KOSTATA (V-gip, G-azp)
Ref.:
EtxbaEib;
ZestErret
. Costando gran esfuerzo, costando lo suyo.
"
Kostata Txomiñek andria!
"EtxbaEib.
"
Kostata indako etxia
"ZestErret.
v. KOSTARIK, KOSTAZ. Tr. Documentado en textos meridionales de los ss. XIX y XX. La forma general es kostata ; hay además kostauta en Erkiaga.
"Eztezu txilborra makala!" esan diot. Eta badakizu zer erantzun ditan, irakurle? "Kostata. Alduanak dauka". AgG 347.
Baita kostata puntuetara [irabazi] / bigarren aldiz Parisen. MendaroTx 430.
Kostata, bañan gaur gurekin dek. ABarGoi 57.
Danen gañetik, kostata baña, / zelan zendun irabazi. BEnbNereA 154.
[Apaizak] kostata, artu du berarekin gure sakristaua. NEtxLBB 175.
Eguneroko ogia, kostata irabazten da. EZBB I 88.
Nik kostata egindako klientela. Albeniz 226.
azpisarrerakoSense-6.1
(V-gip, G-azp, AN-gip-5vill, B). "
Ederki kostata, ordea (G-azp, AN-gip), aski kostata, aunitz kostata (AN-5vill, B), dirue asko in euen, bañe ondo kostata (V-gip)"GteErd 263.
Inok esan bagarik, dua lagundutera, asko kostata bada bere. fBIc II 207.
Ezer gutxi kostata, salba [zindezke]. ArrMay 50.
Orrekin gastatu det / beitaren erdiya, / orrenbeste kostata / au da pikardiya. JanEd I 74.
Ongi kostata irabazten da / oinbeste milla pezeta. TxB II 83 (I 85 gostata
).
Eun dukat eder dauzkat pikope batean, / bost kostata egiñak Jaunan izenean / bizi al izateko. LekEunD 31.
Nereak eta bost kostata bada're, oinperatu dizkiat. EtxdeJJ 77.
Alakoren batian, kostata abar luak artu eban. SMZirik 18.
Baserriari alde guzitik / etorri zaion kaltea, / ainbat kostata egindakoak / beste batzuek jatea. Basarri 130.
Ondo kostauta, sartu eben idiskoa illetxera. ErkiagBatB 51.
Kabo batek ederki kostata erakusten zien instruzioa. Salav 70. Eta orra, ederki kostata, baña nola egiten zuten perdigoia. AtañoTxanKan 194.
Nekea pranko kostata, / txapeldun atera da ta. Insausti 198.
Lenbizi, kontrato-papela egitea, ederki kostata. Albeniz 145.
v. tbn.
EusJok 98.
azpisarrera-7
KOSTATZEN DENA KOSTA. Cueste lo que cueste.
"
Zonbeitek hemen egoitea hautatu dute, gostarik gosta (BN-lab), gostatzen dena gosta (AN-vill, B)"GteErd 215.
v. KOSTA AHALA KOSTA.
azpisarrerakoSense-7.1
Erakarriko diat, / gostatzen dena gostarik / oilar mendekari bat. Monho 44.
azpisarrera-8
KOSTATZEN DENA KOSTATZEN DELA. Cueste lo que cueste.
"
Kostetan dana kostetan dala in bia da (V-arr)"GteErd 205.
v. KOSTA AHALA KOSTA.
azpisarrera-9
KOSTAZ. Costando gran esfuerzo, costando lo suyo.
v. KOSTATA. Kostaz, baiña eldu iaku gure Peru etxera. BilbaoIpuiB 44.
Umetxuok, kostaz baiña, eskutik eroan ezkero, ibilten zirean aurrerantz. Ib. 60.
azpisarrera-10
KOSTEA KOSTA (V-gip, G-azp; gostaia gostaBN-arb; Lh)
Ref.:
EtxbaEib(
kostia kosta
);
ElexpBerg(
kostia kosta
);
GteErd 205
. Cueste lo que cueste.
"
Kostia kosta Donostiako Andra-Marixetara juan gura eban
"EtxbaEib.
"
Kostia kosta, aretxekin ezkontzia nai juan
"ElexpBerg.
"
Kostia kosta (G-azp), [...], gostaia gosta egiten dut (BN-arb)"GteErd 205.
v. KOSTA AHALA KOSTA. Kostea kosta, egin zituan alegiñak Mikaela pozik idukitzeko. Apaol 104s.
Kostia-kosta radio bat erostia erabagi eban. SMZirik 63.
Eta printzesa delakotz, ez othe du etsenplua eman behar gostaia-gosta, dibortzatu hori baztertuz?Herr 15-5-1958, 4.
Azkenian, berak ezagütü dü ez zela hola bizitzerik eta, khostaia khosta, hobena zela operatzia. Herr 11-4-1968, 6.
Gostaia gosta, pertsularigoa gazte hauetaraino helarazi [dugu]. XaOdol 53.
Euria baino hobe bero idorra izaitea gostaia gosta.LarreArtzainE 60.
azpisarrera-11
ZENBAT KOSTA ERE. Cueste lo que cueste.
v. KOSTA AHALA KOSTA. Zenbat kosta ere, sekula baino amultsuago agertu behar zitzaion gaur andregaiari. MdeHaurB 33.
azpisarrera-12
ZERNAHI KOSTA (S; z. gostaBN-lab). Cueste lo que cueste.
"
Zernahi kosta eros ezazu (S), zonbeitek hemen egoitea hautatu dute, gostarik gosta (BN-lab), [...], zer nahi gosta (BN-lab)"GteErd 205.
v. KOSTA AHALA KOSTA. Aphezetan badügü gük hanitz sinheste / etxeki behar tügü bai zer nahi khoste. Xikito 9.
Gogoari eman nuen tokia hustu behar nuela goizean goiz zer nahi gosta. StPierre 18.
azpisarrerakoSense-12.1
Zer nahi gosta dakion Teillaryren zeloak / beti gudukatuko tu gizonen bizioak. Monho 48.
Harzazu xedea [...] zer nahi gosta behar izanagatik ere. Dh 206.
azpisarrera-13
ZERNAHI KOSTARIK,
ZERNAHI KOSTARIK ERE (gostarikBN-ciz ap. GteErd 205
; Lh). Cueste lo que cueste, a toda costa; habiendo costado lo suyo.
"Coûte que coûte"Lh.
v. KOSTA AHALA KOSTA. Zer nahi gostarik ere egizu hartaz sakrifizio bat. Lg II 147.
Zer nahi gostarik ere emadazu bat. HbEgia 132.
Zer nahi gostarik ere, garrhaitzari nahi du athera saindu gazteak. Laph 167.
Zer nahi gostarik ere, harat behar garela heldu. Lap 424 (V 193).
Apez-geien altxatzeko zer nahi gostarik egin Semenarioak. HUZez 150s.
Hitza eman diot, eni zer-nahi gostarik ere, Benjamin etxerat itzuliko dela. ZerbIxtS 29.
Ez zen lan ttipia: zer nahi gostarik hupatu zuten. LfMurtuts 33.
azpisarrerakoSense-13.1
Frantziatik jin ginen / zer nahi den gostarik / ginituien erresursa / guziak xahuturik. Balad 244.