Tr. La forma más empleada hasta el s. XX es irabazbide; irabazpide comienza a documentarse en algún autor septentrional de fines del s. XIX (Prop y, junto al más frecuente irabazbide, Hiriart-Urruty), siendo la forma mayoritaria en el s. XX: hay irabazbide todavía en D. Aguirre, Echeita, Barbier (Sup 91), Iraizoz (YKBiz 389, como explicación de garatz ), Munita, Berrondo y Bibl, y, junto a irabazpide, en distintas proporciones, en ArgiDL , A. Barriola (Goi 29) y Oskillaso. Hay iragazbide en Lizarraga de Elcano (Ong 51v; en Urt 10 hay irabaz bide por iragazbide del ms. 4v); irebaz bide en Guerrico. En DFrec hay 12 ejs. de irabazpide, meridionales, y 3 (2 septentrionales) de irabazbide .
sense-1
1.
(V, G, L, B, S; Bera),
irabazbide (Sal, R; Dv, H(+ era-), Lh),
iragazbide,
idabazbide (Lh),
irebazbideRef.:
A(irabazpide, irabazbide);
Lrq;
ElexpBerg
. Medio de ganar, negocio; empleo, trabajo, forma de ganarse la vida; beneficio, ganancia; sueldo, ingreso(s)."
Herri huntan, egiteko huntan ezta irabazbiderik, en ce pays, dans cette affaire il n'ya pas moyen de gagner. Irabazbiderik ezpazauku heldu, galduak gara
"H in m."Beneficio, ganancia. Basarrixan be etzeban ikusiko irabazpide haundirik, eta tabernia jarri dau
"ElexpBerg.
Tr. Documentado desde Mendiburu al Sur y Larreguy al Norte. Su uso al Norte disminuye en el s. XX. No hay ejs. suletinos (pero cf. el testimonio de Lrq).
Zure irabaz-bidea da gauz onak eta onak egiteko aldiak billatzea. MbIArg I 296.
[Ondasunzaleak] galduko ditu zeruko irabaz-bide guziak. Ib. 222 (v. tbn. 107).
Ukho egin behar zioela bere yaiduraren araberako irabaz-bideari. Lg II 82.
Emengo naigabeak [...] justuenzat eztira izan oi Jaungoikoaren kastiguak, ezpada [...] irebaz bide premiazkoak eta probetxugarriak. Gco I 440.
Usura ta tratu zikiñetara makurtua izan danari begien aurrean ipiñiko diozkee irabaz bide berriak. AA III 573.
Bere irabaz-biden <iza-> edo bizitzeko segidaren galtzeko beldurraz. Dh 450.
Madrillen irabaz bide orain bada segurki. FrantzesB I 27.
Erri onetako jendearen irabaz-biderik erosoena da kisuarekiko lanbidea. IztC 53s.
Zilhargin batek, Dianari zilharrezko tenplotto batzu eginez, ofizialeei ematen zioten irabazbide bat handia. DvAct 19, 24 (Lç irabaz eraziten).
Irabazpide den lekhuan ardura kausitzen ohi da Xinatarra. Prop 1884, 270.
Gazetan errana sinetsirik, biziki irabaz-bide ona zela, anitzek erosi zituzten actions eta obligations deitzen diren titulu batzu. HUZez 45.
Ala lanik ez delakotz, eta irabaz-bideak ttipituak direlakotz?Ib. 67 (37 irabazpide).
( s. XX)Bilbon oraintsu erabilli dauen paper-joku, irabazbide edo galdubide orretan. AgKr 223.
Olango edo alango irabazbidekoa. Ib. 29.
Nun billatuko eben bada, gizabide, irabasbide (empleo) ta ikusbide obeko mutilla?EchtaJos 241.
Ez duia [laborariak], bertzalde, irabazpidea hain neke, hain xuhur, hain aldakor, hain huts egin errex [...]?JEBur 200s.
Irabazbide errezen billa. AgG 163.
Oñati ondoko arrobi baten zeukan irabazbidea, etxean lan andirik etzegoan eretietan. Ib. 17.
Ango ostatubak irabazpide ederrak ixaten ziran. KkAb I 73.
Auek guzi-guziak, edozein erridi edo gizataldekoak izan, badute irabazpidea Elizaren goi-ondasunetan. InzaAzalp 105.
Zure animaren ona beste irabazpiderik ez degu nai. ArgiDL 7.
(123 irabazbide)Karlistak berriro sartu ditezke Gobernuaren soldaduzkoan, lengo irabazpideakin. OrSCruz 34.
Zintzotasuna irabazpidetzat daukaten sen usteleko ta egigabeko gizonen lipiskeriak. Ol1 Tim 6, 5 (Dv, Bibl irabazbide; Lç irabazte, TB irabazteko bide, IBk dirubide, IBe irabazi-iturri
).
Orretan truketzalleak nai salerosleak irabazpiderik eztauke, zuzenik beintzat. EguzkGizAuz 56.
Euren irabazpideak geitu ta ugaritzeko. Ib. 157.
Garatz, negozio ta irabazpideai porrot-eragin eztagioen. Ib. 166 (v. tbn. 61).
Nere senarrak erosi nai duen irabazbide ori. ABarGoi 41.
Otordua ordaintzeko aña esku-arte edo irabazpide zutenak."Ingresos"
.EAEg 5-2-1937, 986.
Irabaz-bide ederrean sartuta dago. Munita 113.
Iñoren ogipeko jarri, gizonki bizitzeko irabazpidearekin. EtxdeJJ 269 (v. tbn. 41).
Urthero ethorten zan Bilbora, bere irabaz-bideek ekarrita. OskKurl 50 (114 irabazpide
).
Salgai zeuden irabazpide edo negozioak. Zubill 195.
Irabazpide baterako diru-pixka bat bear det. NEtxLBB 67.
Ez zan bat-ere bere aldeko irabazbideari begira egon. "La ganancia y granjería"
.BerronKijote 138.
Euskalaria naiz [...]. Hori da nere lanbidea eta hori nere irabazpidea. MIH 203.
v. tbn. A Ardi 1. ABar Goi 49. Zait Plat 138. Erkiag BatB 47. Larz Iru 142. Irabazbide: AR 249. Gy 185. AB AmaE 291. Darthayet Manuel 427 (ap. DRA). LuzKant 128. Zby RIEV 1908, 87. Larre ArtzainE 98.
azpiadiera-1.1
Lantegi ala saltoki, edozein irabazpidedun euskeltzalerik ezta, berea uka dionik ["Argia"-ren iragarkiari].Ldi IL 71.
sense-2
2.Medio de ganar, de conseguir. [Jesusek] agertu zigun zeruko ondasunen irabaz-bidea dela nekez ta tentaldiz betea. MbIArg I 228.
Arima baten irabaz-bidea zakusanean, ez zuten Iñazio nihoren erranek izitzen. Laph 111.
sense-3
3.Mérito, merecimiento.v. irabazi (II, 2), irabazki (2). Jangoikoaren lagunz eta grazi onekin [...] zeruko grazi ta glori zati onak irabaztea da ta irabaz-bide berriak egitea. MbIArg I 81.
Irabazpide ta sarigarri berriak egingo dituztela. JBDei 1919, 163.
sense-4
4.Interés. Gai auetzaz zerbait berri baidu, ba bere irabazpideak adia orreratzen dio. "Su interés propio"
.ZinkCrit 49.
IRABAZPIDE-ITURRI.
Fuente de ingresos. Au [lan-indarra] langilleak berezkoa da, bape etxako kosta; baña ugazabarentzat irabazpide-iturri yori ta ugaria da. EguzkGizAuz 57.