Tr. En la tradición meridional erraz es de uso general prácticamente hasta mediados del s. XIX; a partir de finales del mismo se sigue documentando pero con menor frecuencia; errez se encuentra alternando con erraz ya en Cardaberaz (errez CatV 52, erraz Eg III 391), y en Mendiburu (errez IArg I 319, erraz ib. 324); después aparece esporádicamente a lo largo del s. XIX (generalmente junto a erraz ) y es con mucho la forma más frecuente al Sur durante el s. XX. También se documenta errax y sobre todo errex al Sur en algunos autores desde mediados del s. XIX. Al Norte errax aparece hasta mediados del s. XVII: Dechepare, Leiçarraga, Materre, Etcheberri de Ziburu; tbn. en CatLav . Axular emplea errax y erraz; esta última forma se documenta además en CartEsp, Oihenart, Pouvreau y Etcheberri de Sara (pág. 180). Desde el s. XVIII es errex la forma más frecuente al Norte; pero se documenta además erretx en Baratciart, Duhalde (junto a errex ), A. Salaberry (SalabBN Mt 9, 5), M. Elissamburu (Fram 70) y en Zerbitzari. Leiçarraga emplea tbn. erratx (erratxago Mt 9, 5 y Mc 2, 9; erratxenikIns E 7v); hay un ej. de errez en Duvoisin (LEd 81). En M. Dassança (pág. 587) se encuentra erreitx . Yanzi emplea arrax (109) y arraz (207). En DFrec hay 255 ejs. de erraz (todos meridionales), 64, meridionales tbn., de errez , 23 (16 sept.) de errex , 5, sept., de erretx y 3, mer., de errax .
etimologikoa
Etim. Préstamo románico; cf. cast. ant. rafez, rahez, refez, rehez (REW 1013a). Ya Larramendi lo relacionó con cast. raez, si bien invirtiendo el sentido del préstamo.
sense-1
I .(Adj.).
azpiadiera-1.1
1.
(V, G, AN, L; Lcc, Volt 42 (-tz), SP, Mic 6v, Lar, Añ, Dv(V, G), H),
errez (V, G; Urt I 133 VP 52r.),
errex (G, AN, BN; Urt II 384, HtVocGr 359, Dv, H),
errax (H),
arrax (AN-gip),
arratx (BN-mix),
arraz,
erretx (H),
errats (Sal, R)
Ref.:
A(errats, erraz, errax , erretx, errez);
AApend(arratx);
Bon-Ond 155;
BUArano(arrax);
IzTo(zailla);
ElexpBerg(errez)
. Fácil, cómodo."(Del) dicho al hecho hay un gran techo [sic], esana da erraz ta egiña garratz
"Lar.
"Aise","facile"HtVocGr.
Tr. Documentado en todas las épocas y dialectos excepto en suletino.
Iainkoaren faborea / Dela bethi gurekin, / Amen biz bada kalteak / Hartzeko erraxekin. (Interpr?). EZEliç 295.
Edirenen dugu errax Iainkoaren lege saindua. Ax 494 (V 319).
Deboziñoau, zein da erraza eta probetxu andizkoa. Cap 121.
Gañerakoa erraz da. LarGram 7.
Hartako oren bat hautatu behar da, erraxen dena. CatLav A, 5r (V 6).
Egiten ez dezu esan dizuna, izanik urez garbitzea bezain erreza. MbIArg I 319.
Prologoan lezio jakiñ eta erregla errazak eman zituen. CbEBO 48.
Konfesiñoe jenerala [...] egiteko modu erraza. Oe 129.
Zer egiten dute? Iges beste konfesore erraz bategana. MgCC 114.
Eta, ez dozu gauza ain erraz au egingo?UrMarIl 54.
Kolerak eta errabiak / Dute gaitzten errexena. Gy 53.
Hark erran lanak egin, errex baziren errex, borthitz baziren borthitz. Laph 169s.
[Zakurra] eder eta azkarra agian, ernea, eskuetako errexa, ez ausikikaria. JEBur 63.
Len baño askozaz errezagoa zan etxeko guztien parre ta jolasa. AgG 74.
Azpeitikoari bere euskera garbi, erraz, mendi-usainekoz naiago diot entzun. AArdi 81.
Aita gurea da otoitz guztietan errazena. InzaAzalp 129.
Sinhestzale errexak, superztiziosak. BarbSup 113n.
Ez zuan lanak itoko, langille errexa zan. MujPAm 6.
Elheak errex, lanak ez. Ox 122.
Igarkixun ori, errezaren-errezez, gure mendijetako artzañak eurak be badakije-ta. Otx 152.
Olerki asko aztertu-bearra izan zuten: mordolloak, erdi-errezak, zallak. LdiIL 110.
Gaztea dan bitartean bizikera erraza eman naiean. ABarGoi 59.
Bestelan guztiak lanik errezenera joko leukie-ta. EguzkGizAuz 117.
Gañera orren erreza dezue mingaña!NEtxNola 31.
Alako lanak errezegiak dira. AnabPoli 66.
Irabazpide errezak zapuztuz. ZaitPlat 109.
Konponketa erraza lezaketen uskeriek [sic], samur senda zitezken zauriak, aundi biurtu eta sendakaitz billakatuak. VillJaink 161.
Denborak, bestenaz ere, etziren errexak, ez goxoak. ArdoySFran 46.
Errexenerat nintzan lerrakor gauza guzien gainetik. XaOdol 214.
Ez da nik uste bezain erraza. Zendoia 63.
Gauza errazagorik!MIH 222.
azpiadiera-1.1.1
"
Arraxa, sencillo, abordable (en Lesaka errexa)"BUArano.
[Jesu-Kristo] zan biotzez umilla, biguña, beraa ta erraza. Ub 80.
Zubén gobernu errez eta gurasozkuaren ezagueria daukén guztijak. "Sencillo y paternal"
.(1855)BBatzarN 179.
Gizon errexa zan gañera. Bestetik, nere gustoko laguna. UztSas 23.
(En expresiones del tipo erraz(a) da con sust. vbal.). Erraz no determinado, es de uso general al Norte, y el uso más frecuente al Sur; sólo en un ej. de Moguel y en ciertos autores del siglo XX se documenta la forma determinada. En los dialectos orientales es general la construcción erraz da egitea; entre guipuzcoanos y vizcaínos, y en Hiribarren y Duvoisin, se documenta tbn. erraz da hori egiten. En Elizanburu (Po 214, ¿metri causa?) se encuentra un ej. en caso inesivo. En Leiçarraga aparece con subjuntivo en vez de sust. vbal. Algún ej. de erraz da egiten cabría interpretarlo acaso como de sust. vbal. dependiente de erraz ('fácil de hacer', v. infra). "Errez esatia, gatxa eittia" Etxba Eib. Horla erraitia errax duzu. E 188.
Erraxago da kable bat orratzaren zulhotik iragan dadin, ezen ez abratsa Iainkoaren resumán sar dadin. LçMc 10, 25.
Iainkoa laudatzea duk errax gizonarentzat. EZMan II 18.
Lehenbizian errax da emaztekin adiskidetzetik eta trebatzetik begiratzea. Ax 404 (V 263).
Ez da erraz, esango dit norbaitek, gauza ori zuzen aditzea. LarSAgust 10.
Estimatzen baño esker gaistoak ematen errazago da. CbEBO 11.
Zeren hain errex baitzen harentzat hil baten biztea nola bizia den. Lg II 203.
Nor dan bere guraso garbia igarten erraz ez izana gaiti. MgPAb 197.
Errekatxu bat igarotia erraza da. MgCO 110.
Guztiz da erraz, norberak bere buruba engañetia. Astar II 204.
Uts egiten txito da errez. fBIc III 365 (I 26 erraz).
Erraz da orduan kargu egiten nola itsasoa eta eguzkia beti estadu batean dauden. ItDial 110 (Ur erraz... ezagututen, Dv errax... aditzea; cf. It Fab 138: erraz... burrukatzea).
Errex da eskapatzen lurreko legeri, / Zeruak yazarriren enganatzaileri. HbEsk 209 (200 errex da egitea).
Aditzen errex da, uzta bethi bilduz, bethi galtzen hari dela lurra. DvLab 165.
Konturatu bedi irakorlea, gure egunetan bezin erraz ez zala zerutikako gauzen edo eginkizunen berririk zabaltzen. ZabGabon 87s.
Aoa betian, jauna... erraz al da ezer esaten?SorBar 51.
Erratea bezen errex balitz egitea. HUZez 28.
Nik barriz uste dot errez izango dala ezizen ori aztu eragittea. EchtaJos 131.
Zer da errazago, elbarriari esatea: [...]; edo esatea: [...]?InzaAzalp 107.
Sinisten ere, ez da errez. NEtxAntz 33.
Badakizu dendan eskatzea erreza dana. ErkiagBatB 79.
Ez dakit edo nagia naizelako edo zergatik, baña beti gerorako utzi, errezena utzitzen izaten da-ta. UztSas 20.
Eta biziki errex baita hamabortz urteko mutiko baten atakatzea. Etchebarne 50.
Bai; errexa dek esaten [...]. Baiña diru-pilla galanta kostako dek. JAzpiroz 54.
Ez da erreza iñorentzako / egiten danon gustuak. Ayesta 122.
Batzuetan, beraz, ez da erraz izango euskal ordaina asmatzea. MIH 192.
v. tbn. (Autores que emplean erraza da o errazagoa da): FIr 175. Lab EEguna 67 (tbn. no determinado 67). Ldi IL 59. SMitx Aranz 72. Etxde JJ 154. SM Zirik 5. Ugald Iltz 65. Anab Aprika 60 (tbn. no determinado Poli 99). Osk Kurl 117. NEtx LBB 71. BEnb NereA 150. Uzt Sas 189 (tbn. no determinado 13); (autores meridionales que emplean -t(z)ea): Mb IArg II 268. Cb Eg II 39. Ub 183. Añ EL1 55. AA I 400. Izt C 204. Lard 117. Aran SIgn 44. AB AmaE 175. Azc PB 226. Ag Kr 217. A Ardi 117. Ill Testim 18. FIr 175. Kk Ab II 116. Lab EEguna 67. Laux BBa 102. Lek EunD 18. Ldi IL 59. Ir YKBiz 89. SMitx Aranz 72. JAIraz Bizia 23. Etxde JJ 154. SM Zirik 5. Anab Poli 99. Erkiag Arran 91. Bilbao IpuiB 7. Ugalde Iltz 65. Zait Plat 92. Osk Kurl 117. BEnb NereA 100. NEtx LBB 71. Uzt Sas 189; (autores que emplean -t(z)en): JJMg BasEsc 22. Zav Fab RIEV 1909, 37. Añ EL2 61. Izt C 29. Urruz Urz 32. Alz Txib 93. Arrantz 154. AzpPr 39. EusJok 112. Enb 176. Or Eus 208. Vill Jaink 110. Gand Elorri 13. BEnb NereA 150.
azpiadiera-1.1.3.1
(Con aux. intrans. bipersonal). Orrela errazago izanen zaio irabaztea zerua.
CartNav
139.
Eta ez othe zaiku erretx huntaz baliatzea?Brtc 158.
Guztiz jaka erraz azkenengo orduban bere konfesetia. Astar II 226.
Dazienek ikusi zuen laster etzitzaiola errex izanen bi eliza-gizon hekiei beren erlisionearen arbuiaraztea. JnnSBi 149.
Hiltzea zaut errex. Ox 125.
Errax izan zitzaion emakumeari Yesusen oñetara urbiltzea. IrYKBiz 157n.
Semearen bidez Aitagana sartzen errezago zaigu. OrQA 155.
Errazago zitzaiela gipuzkoarrei, orain ere errazago zaien gisan, Lapurdi aldera makurtzea. MIH 380.
azpiadiera-1.1.3.2
(Frases del tipo: erraz duzu hori egiten
). Ez dabee gero, guzur asko esan arren, erraz izango engainuba adabetan. fBIc III 336.
Pazentzirik artzen gaur / etzeukoat errez!Enb 161.
Jauntxukerian kaltea zer dan / azaltzen ez dogu errez. BEnbNereA 169.
Ez dozu errez izango / tratu ona egiten. Ib. 74.
Kopet izerdiz ogia jaten / ez dozue izango erraza. Ayesta 134.
azpiadiera-1.1.3.3
(Exprs. del tipo: erraz(a) dago egiten 'es fácil de hacer'
). Jaun orri prenda artzen / etzeguen errez. EusJok II 22.
Baña ezta egongo / billatzen erreza. TxB 117.
Ongi dakigu, ogia jaten / emen ez dagola errez. Basarri 138.
Bi minuturen bentaja kentzen / ez dago erreza orri. Ib. 93.
Bizi izaten ez dago errez / zu lango jauntxuarekin. BEnbNereA 112.
Ez dago errez oyei ematen / gizon jatorraren antzik. Auspoa 39, 76.
Etzegoan erraza / txapela eramaten. Insausti 333.
azpiadiera-1.1.4
(SP, VP 86v) . (Exprs. del tipo: erraz(a) da egiten, 'es fácil de hacer'). Tr. Documentado abundantemente en la tradición meridional. Al Norte lo encontramos en autores del s. XVII: Materre, Axular y Pouvreau (tbn. en Mattin). Cf. infra las oraciones del tipo: hori egiteko erraza da . Algunos ejs. con da (o zen ) podrían ser interpretados tbn. como del tipo erraz da... egiten 'es fácil hacer' (v. supra ); e incluso, en oraciones negativas, como adverbio (v. infra ).
Etsean dagoan gatxa erraz da ezauten. "Fácil es de conocer"
.RS 434.
Badakizue halaber geure egitez zein flako huts egiten eta erorten errax garen. Mat 302.
Geure haragiari ere berari, hain gauza flakoari eta flakatzen erraxari, soilki eta bakharrik beha badiazegu. Ax 484 (V 313).
[Eritasuna] erraxago izanen dela sendatzen eta erremediatzen. Ib. 84 (V 57).
Errazago bainaiz huts egiten. SPImit III 40, 2.
Nai dezu beste konparazio aditzen errazagoa?MgCC 200.
Lenenguan osatuten erraza zan gatxa, ta osatu gura ezaz dator kangrena. MgCO 119.
Ezkontzako estaduba dala uts egiten erraza ta erremedijetan gatxa. fBIc III 329.
Abere guztietan dan eskurakoiena, zaintzen errazena eta lakarik geiena ematen dabena dala ardia. IztC 220.
Emazteagandik asi zan, au irabazten errazago zala uste bide zuelako. Lard 3.
[Tximitxa] pegatzen da txit errexa, / apartatutzen txit gaitza. Bil 92.
Bere bizieran guziz garbia, aserrea gozatzen erraza. ArrMay 187.
Mozkortzen errazak ziranak ardo gutxi eta ur asko edateko. UrruzUrz 63.
Neure errenkurak / eztira errezak esaten. AzcPB 173.
Erakuste sakona da au, ezta danentzat ekersituten (practicar) erraza. AgAL 52.
Puskatzen ez da erraz --diote-- / Errezilko mendigaña. EusJok II 137.
Kontatzen errezak / ditun, irien gisa, / nere interesak. MendaroTx 64.
Siñistuten erraza etzarala esan gura dot. KkAb II 108.
Baña ontzi guztijak errez dira apurtuten. Otx 55.
Ori esaten errezago da egiten baño. EguzkGizAuz 118.
Giza-biotza ain da aldakorra eta aspertzen erreza. VillJaink 159.
[Atsegabea] jasaten errexagoa dela / partekatua delarik. Mattin 56.
Esplikatutzen ez da erraza / orduko trantze beltz ura. UztSas 163.
Zorrak egiten errezak dira eta. Insausti 30.
Egia esan, ez da oso erraza irakurtzen. MEIG IV 56.
azpiadiera-1.1.4.1
No es en absoluto normal el empleo de -tzea que encontramos en Pouvreau: "Gure opinioneak eztira erraz serratzea, il n'est pas aisé de retenir et empêcher nos jugements" SP.
azpiadiera-1.1.5
(SP) . (Exprs. del tipo: erraz(a) da egiteko, 'es fácil de hacer'). Denbora eta fortuna, oren oroz mudatzeko erraz dire. Volt 139.
Ezen ardiantxa bezain / Errax naiz basatzeko. EZEliç 250.
Karga arina dela eta iasaiteko erraza. Ax 499 (V 322).
Alaba zorhi denean ezkontzeko, ezta erraz begiratzeko. OPr 3.
Gero gisa berean egiten da ezagutzeko errazago, ordea sendatzeko gaitzago. ES 181.
Bihar nere gatheak hausteko erretxagoak izanen othe dire?Dh 210.
Errex da emaiteko arrapostua. MarIl 3.
Umeak negukotzat heldu dira eta ez dira hazteko hain errex. DvLab 282.
Oiturau esan eban zala aiñ zitala, / eta kentzeko barriz erraza etzala. ABAmaE 218.
Gizonaren bihotza flakoa eta itzultzeko errexa baita. Lap 47 (V 26).
Oien irudipenak eta gogoraldiak nonbait errazak dira agertzeko. Inza(
inJaukolBiozk VII
).
Aztutzeko errexa. EtxdeAlosT 63n.
Beste au be, ezta siñesteko erreza. Gerrika 126.
v. tbn. He Gudu 167. Zby RIEV 1908, 87. Balad 216.
azpiadiera-1.1.6
"
Arima bat inspirazioneari iarraikitzera errexa, une âme facile, docile à suivre l'inspiration (He)"H.
azpiadiera-1.1.7
(En textos populares meridionales aparece errez(a) egon con -tzen: 'ser fácil de'). Gaurko egunean asko gaudela / mudatzen errezaguak. Ud 118.
Eskarmentatzen ere / ez gaude errazak. AzpPr 78.
Izenik gabe erraza dago / zein dan adierazitzen: / Azkoitiyako Santa Kruztikan / ez da aparte bizitzen. EusJok 134.
Biar bezela funzionatzen / ez dago errex fabrika. TxB II 130.
Ongi dakigu, ogia jaten / emen ez dagola errez. Basarri 138.
Uztarri ori ondo jarritzen / ez dago orain erraza. UztLEG I 207.
azpiadiera-1.2
2.
(Como segundo miembro de compuestos adjetivales, precedido de radical verbal, menos frec. de participio). "Hacedero, eginkizuna, egin-erraza" Añ. "Pasaerrex, sobrio en comer y beber" VocB. "Bota-erreza, pródigo, derrochador, malgastador. Eztaukagu semeakin gauza onik, oso dirua bota-erreza erten digu ta" Gketx Loiola. v. 1 ehi. Lurra samur ta biar-erraza bazan bere. MgPAb 149.
Ari eten erraza. Ib. 139.
Gizon sutsua otzitu / aserre-erraza bigundu. Mg(
inVMg 104
).
Emakume sinis errazak. JJMgBasEsc 250.
Xehea zelarik eta mintza-errexa, beti halako errespetu bat emaiten zauntzun. HUAurp 168.
[Irabazpidea] hain neke, hain xuhur, hain aldakor, hain huts egin errex. JEBur 201.
Eta zergatik deritzaio barka-erraza oben ariñari?KIkG 41.
Errekan arraina merke, / Bil-errex amurik gabe. Ox 23.
Gizagajo siñis-errex bat. OrSCruz 87.
Ezagun-errexak dituk huntarik: bi beharri eta buztan bat baditie nere guziek. BarbLeg 128.
Bere zura oso ona ta txukun-erreza. Munita 39.
Arras ezagut erretxa da arrano beltza bere buru eta lepo larrutuetarik. ZerbAzk 37.
Baina gauzak ez ziren horren atzal-errex izan aldi hontan. MdePr 315.
Guzientzat irakur-errex ziralako. OrAitork 133.
[Ogi] biguna jan-errexa izaten da. AnabPoli 93.
Al dedan ondoen eta ikas-errezen egiten saiatu nauzu. MAtxGazt 11.
Au baserriko segira! / Oso ikusi erraza dago / jarririk guri begira. UztSas 119.
Nola liteke, onelako gauza uts eta egiñ-erraxek zure buru ori orrenbesteraiño austea. BerronKijote 19.
Ari megatx, eten errax. EZBB I 40.
Badakigu [Roger] guretzat beti hurbila eta hunki errexa dagoela. LarreArtzainE 257.
Pintura txar saldu-errax horrelakoa ageri baitzen nonnahi. MEIG I 66.
Liburu txukun, merke eta irakur-erraz honetan. MEIG III 112.
sense-2
II .(Adv.).
azpiadiera-2.1
1. (V, G, AN, L; VP, Lar, Añ, H), errez (V-m-gip, G-azp-to-goi), errex (G-azp-to), errax (G-azp-bet, AN-ulz; H), errats (Sal, R). Ref.: A (errats, erraz); EI 98; Iz Ulz (errex); Gketx Loiola (pizar-auts); Etxba Eib y Elexp Berg (errez). Fácilmente; cómodamente. Tr. De uso general en la tradición meridional. Al Norte se encuentra en CartEsp (donde suelen aparecer rasgos occidentales) y en Xalbador.
Ai hene alaba herraz galdua. "Ay hija mía, fácilmente perdida"
.(AN, 1576)ConTAV 5.2.4 (pese a la trad. que figura en el doc. original, no es descartable que se trate de herraz 'por odio').
Nik au erraz daiket nere partez. Lazarraga A17, 1185r.
Esan dit semeak er[r]az egin daitekela Erregeren maiestateak nai badu. CartEsp 464.
Erraz egiten dalako. Cap 72.
Ain erraz nola kriatu zituan desegindu ditzake. OA 23.
Eguzkiak ifar-lausoa beziñ errax banatu eta desegin zituen gau illun guztiak. LarSAgust 9.
Txarro bat ur edatea baño errazago pekatzen du?CbEg II 125.
Ez murmuretako, ez erraz proximoen kontra juzgetako. Oe 113.
Ori erraz esaten da. MgCO 183.
Gezurrezko juramentuak erraz egitea diruagatik. Gco II 33.
Erraz eta nekerik gabe bizitzea. AA I 587.
Au erraz izan diteke bekatu larria. AA II 63.
Ogi zerra bat jan bezain erraz eta aisa guzia menderatuko zutela. Lard 90.
Bere atsakabeak errezago eruateagaitik. AgAL 142.
Jarraitu bear deutsegu erraz eta umiltasunagaz euren [Angeruen] argitasunai. ItzAzald 76.
Euskaldun guztiok errazen ulertzen degun izkelgiari. AArdi VII.
Iñor errezegi gaiztotzat eukitea. KIkV 71.
Beste nafarrenganik non nai eta erraz berexten dira. FIr 177.
Berrogei ta amar metro bai errez. Munita 82.
Iratxoketek mediumik ez dute eskatzen, egia, baina ezin ditezke, jakintza arauz, erraz estudia. MdePr 339.
Txilborra zelan bete yoatan? Errez, mutil, errez. BilbaoIpuiB 36.
An dirua errezago irabazten ei dala-ta. ErkiagBatB 114.
Pekatuak errexena esaten dizkiozunarekin. MAtxGazt 95.
Errex aditzen ez dutenentzat garbi erraiterat noa. XaOdol 346.
Legez guk bear genduke iñork / baño aukera obia, / baña guk baño errazago jan / dutenak pranko badia. UztSas 75.
Errax aski aseko dut ba berorren jakin-naia. BerronKijote 210.
Bañan gizonak ez luke orren errez etsi bear. Alkain 39.
Zerua errez irabazten dabela uste dabe. OnaindSTeresa 21.
Ori oso erraz esaten da [...]. Gero oartu gera [Indurain] ura ere amak egindako seme bat dala. Zendoia 123.
Errazegi jotzen genuen erdarara. MEIG IX 58.
v. tbn. Iraz 39. Lar SermAzc 54. Ub 29. VMg 54. Gco II 76. JJMg BasEsc 20. Astar II 181. Zav Fab RIEV 1907, 92. Echag 234. CatLlo 88. Izt C 168. CatBus 50. Ur MarIl 94. Arr GB 3. Bv AsL 42. Urruz Urz 18. Auspoa 97, 51. CatUlz 43. Goñi 20. JanEd II 122. Inza in Jaukol Biozk XI. Anab Usauri 122. Kk Ab II 187. Ldi IL 13. Ir YKBiz 373. ABar Goi 68. Eguzk GizAuz 166. TAg Uzt 115. Etxde AlosT 10. Txill Let 42. Arti MaldanB 197. Zait Plat 62. Auspoa 39, 17. MAtx Gazt 57. Insausti 333.
Errez: Cb CatV 52. Mg CO 111. Zav Fab RIEV 1909, 37. CatBus 31. Xe 201. Ud 147. AB AmaE 418. Sor Bar 97. Iraola 127. EusJok 31. JanEd II 12. KIkG 41. ArgiDL 32. Mok 13. Tx in Imaz Auspoa24, 53. Alz Ram 77. Enb 181. Lab EEguna 67. Ldi IL 51. Otx 179. Or Eus 363. Eguzk GizAuz 135. SMitx Aranz 146. JAIraz Bizia 47. Arti MaldanB 225. Ugalde Iltz 58. Zait Plat 114. MAtx Gazt 67. Salav 14. Etxba Ibilt 455. BEnb NereA 110. NEtx LBB 19. Uzt LEG I 45. Etxabu Kontu 11. BAyerbe 72. BBarand 95. AZink 39. Gerrika 38. Errex: Bil 78. Aran SIgn 71. Sor Gabon 61. Goñi 18. Lh Yol 5. Alz Ram 75. Tx B II 46. MendaroTx 168. Lek SClar 121. Or Aitork 293. Txill Let 87. Anab Poli 120. Zait Plat 102. Osk Kurl 199. Gazt MusIx 62. Ibiñ Virgil 93. EZBB I 53. Alkain 69. Ataño TxanKan 233. TxGarm BordaB 32. JAzpiroz 31. Ayesta 127. Errax: Xe 175. Sor Bar 186. FIr 184. Arraz: Yanzi 145.
azpiadiera-2.2
2.Sin duda. Neure burua erraz daidit / nik ditxosatzat edugi. Lazarraga A7, 1170v.
Erraz daoke / Araba lutoz janzirik. Ib. A28, 1202r.
Erraz, Jauna, ta arrazoiaz keja zaitezke nizaz.CbEg II 15.
Arzai ona zerala / erraz desakezu. GavS 26.
azpisarrera-1
ERRAZENIK.
azpisarrerakoSense-1.1
a)(Como predicativo). Deabruaren finezia eta enganioa, zeinéz usatzen baitu gure hatzamaiteko, erratxenik garenaren araura. LçIns E 7v.
Ardia errebelatu berrian da erraxenik edireiteko. Ax 78 (V 52).
Lehen baiño lehen izanen da hoberenik eta erraxenik obra onen egitea. Ib. 79 (V 53).
Zer da erretxenik, edo erraitia zure bekhatiak barkhatiak izan zauzkitzu, ala erraitia [...]. SalabBNMt 9, 5.
[Haurren] sortzea baita diotenaz errexenik. JEBur 70.
Predikatzea da errexenik... Obratzeak emaiten dauku lan. LarzSenper 54.
azpisarrerakoSense-1.2
b)(Uso adverbial). Fortuna egitera abiatuak direla eta heian non iduritzen zaion egin lezaketela errexenik. BarbSup 130.
Hauen gainerat heldu bada zorigaitza, / gutarat errexenik erortzen den gauza, / egizu ez dezaten galdu konfiantza. XaOdol 326.
Errazenik, sz bihur daiteke z. MEIG VII 193.
azpisarrera-2
ERRAZ-ERRAZ.
azpisarrerakoSense-2.1
a)(Adj.). Esango dizue asko dala konfesatzea ta penitenzia ezkutuko ta erraz erraz batzuek egitea. MgCC 148.
Irteteko bide errax-erraxa erakutsi digu. InzaAzalp 122.
Euskerea ez da bape ikasia: errikoa da, errez-erreza. BilbaoIpuiB 10.
azpisarrerakoSense-2.2
b)(Adv.). Erraz erraz esaten zituala bekatu itsusi guziak. MgCC 182.
Errez-errez ikas zenezake. ZaitPlat 136.
Errez-errez igo eban Mugarra alderuntza. AlzolaAtalak 47.
azpisarrera-3
ERRAZ-KETA.
Buscando lo fácil. --Ez da, ordean, lana hain errexa. --Ene semea, etzaitezela errexketa ibil; ibil zaite onketa. DvLab 144.
azpisarrera-4
ERRAZ-ZALE.
Amigo de lo fácil. Nik idazle errez-zale bakar bat ere ez det bere bidetik okertu nai izan. LdiIL 108.
Nere adiskide Urliak, serio-samar yarrita, errez-zaleen ta gaitz-zaleen auzia berritu du. Ib. 82.
Eiztari danok errez / zaleak gerana. Olea 161.